Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1998, Page 13

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1998, Page 13
Unnur Heba Steingrímsdóttir og Sólveig Guðlaugsdóttir hjúkrunarfræðingar á BUGL ÖfDÍrkm barna / yfirlitinu sem hér fylgir er gerð grein fyrir helstu einkennum á ofvirkni barna, greiningu og með- ferð á barna- og unglingageðdeild Landspítal- ans. Því fyrr sem meðferð hefst því betra. Til að ná sem bestum árangri þarf einnig sameiginlegt átak heimilis og skóla að koma til. Höfundar teija skóla- og aðra heilsugæsluhjúkrunarfræðinga vera í lykilaðstöðu til að sinna forvörnum og veita börnum með ofvirkni stuðning. Hvað er ofvirkni? Meðal fræðimanna er gerður greinarmunur á athyglisbresti án ofvirkni (ADD - Attention-deficit disorder) og athyglis- bresti með ofvirkni - AMO (ADHD- Attention-deficit/hyper- activity disorder). Hegðunareinkennum ofvirkra barna er oft skipt í 3 flokka (sjá töflu 1.) Hafa ber í huga að einkennin eru töluvert bundin aðstæð- um. Minna ber á þeim við rólegar aðstæður, t.d. þegar barn- ið er eitt með foreldrum, en þau geta blossað upp við órólegri aðstæður, t.d. í leik með öðrum börnum. Einnig eru einkenni missterk og mismunandi samsett milli einstaklinga. Þannig getur athyglisbrestur verið mest áberandi hjá einu ofvirku barni en hreyfiofvirkni og hvatvísi hjá öðru. Athyglis- brestur án ofvirkni (ADD) þekkist einnig og farið er að greina og hjálpa börnum með slík einkenni í meira mæli en áður. Frá 3-4 ára aldri ber yfirleitt mest á hreyfiofvirkni og hvatvísi en við 5-7 ára aldur verða oft skil hjá barninu, sérstaklega þegar skólagangan hefst með auknum kröf- um. Þá er algengt að athyglisbrestur verði meira áberandi og leiði ásamt því fyrrtalda til erfiðleika í samskiptum. Af hverju ég? Ofvirk börn eiga oft erfitt uppdráttar. Þau eru truflandi fyrir þá sem þau umgangast og eiga erfitt með að fara eftir reglum og fyrirmælum. Þau heyra sífellt „ekki gera þetta...“, „hættu þessu nú...“, „af hverju getur þú aldrei verið til friðs...“, o.s.frv. Þau upplifa snemma höfnun frá öðrum og eiga erfitt með að skilja neikvæð viðbrögð annarra gagnvart þeim. Sjálfsmynd þeirra er þess vegna oft mjög brotin og þeim finnst umhverfi sitt fjandsamlegt þar sem fátt gengur þeim í haginn. Úrvinda foreldrar festast gjarnan í vítahring neikvæðra samskipta og eiga oft erfitt að finna jákvæðar hliðar á of- virka barninu. Oft fá þeir lítinn utanaðkomandi stuðning, Tafla 1 Hegðunareinkenni ofvirkra barna - þrír flokkar (við sjúkdómsgreiningu er stuðst við ICD10 (Orðabókarsjóður læknafélaganna 1996) og DSM4 (APA, 1994): Athyglisbrestur Athygli endist stutt, erfitt með einbeitingu, gerir kæru- leysisleg mistök, á erfitt með að Ijúka við verkefni, get- ur illa skipulagt vinnu sína, truflast auðveldlega, er gleymið, týnir hlutum, á erfitt með að kalla fram fyrri reynslu og nýta hana/sér illa orsök og afleiðingu. Ofvirkni Almennt mikil hreyfivirkni, er á iði og fiktar í hlutum, klifrar mikið, talar mikið og er hávært í leik. Bregst of sterkt við áreiti, viðbrögð yfirdrifin. Hvatvísi Getur ekki stoppað til að hugsa, æðir áfram í fljót- færni, hugsar ekki út í afleiðingar gerða sinna, hvatvíst í svörum, getur illa beðið eftir að röðin komi að því, sveiflur í hegðun/ástandi, grípur fram í, ryðst inn í leiki hjá öðrum. Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 74. árg. 1998 93

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.