Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 23

VIÐTAL
Lífssýn einstaklinganna ræöur
meiru en sjúkdómurinn sjálfur
að þar liggi kjarni hvers máls. Um leið er mælt
gegn kenningum um vanhæfar fjölskyldur og ein-
staklinga. Höfundar bókarinnar segja að þeirra
reynsla sé sú að þegar skilningur sé fenginn á
lífsgildi einstaklings sé komin skýring á hegðun
hans. Til dæmis er tekinn ofbeldishneigður eig-
inmaður sem margoft lagði hendur á konu sína.
Lífsskoðun hans var sú að hann bæri ábyrgð
á hegðun eiginkonunnar. Þegar skýring fæst á
framkomu er ekki nauðsynlegt, að sögn höfund-
anna, að setja vanhæfisstimpil á fjölskylduna eða
einstaklinga innan hennar. Með skýringunni er
hægt að vinna að breytingum.
- Greinið þið mun á viðbrögðum kynjanna
þegar sjúkdómar koma U]rp innan fjölskyldu?
Þær voru sammála um að þarna mætti greina
mikinn mun. Þær sögðu konur sjúga upp allar til-
finningar í tengslum við sjúkdómana. Þær vildu
tala og sæktust eftir tilfinningalegum stuðningi.
Karlar væru aftur á móti framkvæmdahugsuðir.
Þeir óskuðu eftir leiðbeiningum, áætlunum og
tækni.
og á sama tíma er minna magn verkjalyfja notað en hjá þeim
sem fá morfín í æð hjá læknum eða hjúkrunarfólki. Astæðan
er rakin til þess að sú fullvissa sjúklingsins að vera við stjórn
eykur framleiðslu endorfíns en það slær á verkina.
Þriðji kaflinn í bókinni fjallar um aðferðir og áhrif meðferðar
og þá sem vinna við hana, þ.e. meðferðaraðila. Breytingar telj-
ast ætíð tilgangur meðferðar en hverjar þær verða og hvernig
er oft óútreiknanlegt. Þar segir enn fremur að til að ná fram
breytingum þurfi að bera virðingu fyrir, ögra eða herða lífs-
sýn einstaklinganna. Breytingar í meðferð, segir jafnframt í
bókinni, hverjar svo sem þær eru, þarf að virða og koma í orð.
I bókinni eru sett upp mörg áhugaverð og lifandi sýnishorn
úr meðferðarviðtölum við Calgaryháskólann sem styðja þær
kenningar sem höfundarnir greina frá í bók sinni.
Þá má geta umfjöllunar í bókinni um meðferðaraðilann og
hvað hann þurfi að hafa í huga við vinnu sína. Þar segir m.a. að
meðferðaraðilinn sé ekki undirrót eða talsmaður breytinganna.
Meðferðaraðili þróar viðtölin í meðferðinni; hann býður upp á
ígrundun. Meðferðaraðilinn og einstaklingarnir í fjölskyldunni
breytast við gagnkvæm áhrif og meðferðaraðilinn veitir ekki
ákveðna niðurstöðu.
„Það eru mistök að vilja gera karlmenn eins og
konur. Kynin bæta hvort annað upp. Stundum
þurfum við konur að hætta að tala. Það er okkar
reynsla,“ sögðu þær á námskeiðinu og bættu
við sögum af eigin reynslu. Onnur þeirra sagði
dæmisögu af því hversu hún og bróðir hennar
brugðust ólíkt við þegar móðir þeirra veiktist
lífshættulega. Bróðirinn vildi fá allar upplýsingar
um sjúkdóminn, meðferð og batahorfur í símtali
sem fór þeirra í milli þegar sjúkdómsgreiningin lá
fyrir. Þegar hún hringdi í hann síðar sama kvöld
og vildi halda áfram að tala um ástand móðurinn-
ar var hann farinn í bíó. Hún minntist þess að
hafa undrast hvernig hann gæti farið í bíó þegar
svona stóð á því hún þurfti að tala og tala meira.
Hollt að vera við stjórn
Kafli í bókinni fjallar um nauðsyn þess að gefa
einstaklingunum og fjölskyldunni tækifæri og
trú á að þeir geti haft einhverja stjórn á þróun
mála. Þetta hefur m.a. komið fram við rann-
sóknir á sjúklingum með krabbamein á lokastigi
sem fengið hafa að stjórna verkjalyfjagjöf sinni
sjálfir. Þetta er gert með því að þeir ákveða sjálfir
inngjöf á morfíni í æð með því að ýta á hnapp.
Þannig hefur náðst árangursríkari verkjameðferð
Farið er í gegnum ýmsar tegundir samræðna í meðferð og
gerð grein fyrir áhrifum þeirra. Til eru samræður sem þvinga
fram úrlausnir og samræður sem greiða fyrir þeim. Þá eru til
samkomulagssamræður, ásökunar- og gagnásökunarsamræð-
ur, samræður sem fela í sér skapgerðarlýsingar, skipunar- og
hlýðnisamræður, samræður sem innihalda ást og staðfestu, að
ógleymdum samræðum sem bjóða upp á vöxt og breytingar.
Sérfræðingarnir eru í fjöskyldunni
Lokaorð þessarar umfjöllunar um bók og námskeið prófessor-
anna kanadísku, Bell og Wright, er eftirfarandi kafli úr bókinni
þeirra: „Okkar lífssýn á fjölskyldu og sjúkdóma er sú að ein-
staklingarnir í fjölskyldunni séu sérfræðingarnir í reynslunni
á sjúkdómnum sem þeir glíma við. Meðferðaraðilar geta hins
vegar boðið upp á sérfræðiþekkingu í meðferðarstjórnun. Með
því að samtvinna þessa þekkingu nást fram breytingar. Við
sjáum fjölskylduna hlaðna styrk, jafnvel þegar hún horfist
í augu við hræðilega reynslu af sjúkdómum. Við trúum því
staðfastlega að reynsla fjölskyldnanna af sjúkdómum byggist
á lífssýn hennar fremur en sjúkdómnum sjálfum. Á sama hátt
hefur sýn heilbrigðisstétta á fjöskylduna og sjúkdóma ákaflega
mikil áhrif á það hvernig þær nálgast, tengjast og aðstoða fjöl-
skyldur í bataferlinu."
Tímarit hjúkrunarfræðinga 4. tbl. 80. árg. 2004