FLE blaðið - 01.01.2015, Blaðsíða 9

Norrænn endurskoðunarstaðall fyrir litlar einingar
Jón Rafn Ragnarsson, endurskoðandi hjá Deloitte
Endurskoðunarskylda samkvæmt lögum um ársreikninga
Þann 6. mars 2013 samþykkti Alþingi breytingar á lögum um
ársreikninga, samanber lög nr. 14/2013. Breytingar sem FLE
hefur lengi barist fyrir. Þannig voru störf endurskoðenda og
skoðunarmanna lögð að jöfnu áður en nefndar breytingar komu
til, en með breytingunum er m.a. skilgreindur ákveðinn eðlis-
munur á aðkomu, störfum og áritun endurskoðenda og yfirferð
og undirritun skoðunarmanna. Á undanförnum árum og á fyrri
þingum, hafa ítrekað verið lögð fram frumvörp til breytinga á
lögum um ársreikninga, þar sem ekki var gert ráð fyrir neinni
skoðunarskyldu á minnstu fyrirtækjunum, sem skyldug eru að
gera ársreikninga sína á grundvelli laga um ársreikninga. Því
var harðlega mótmælt, m.a. af félagi bókhaldsstofa. í þeirri
vinnu og því ferli sem henni fylgdi varð til nýtt hugtak eða skil-
greining varðandi vinnu skoðunarmanna. Ákveðið var að nota
sögnina „að yfirfara" ársreikning þegar kemur að framkvæmd
skoðunarmanna og að þeir „undirriti" ársreikning þegar þeir
hafa lokið sinni vinnu. Ekki voru lagðar til breytingar á þeirri
skyldu að ársreikningar félaga séu annaðhvort endurskoðaðir
af endurskoðendum eða yfirfarnir af skoðunarmönnum.
Þannig eiga allir ársreikningar þeirra félaga sem falla undir lög
um ársreikninga annaðhvort að vera endurskoðaðir af endur-
skoðendum eða yfirfarnir af skoðunarmönnum. Jafnframt voru
gerðar breytingar á stærðarmörkum varðandi endurskoðunar-
skyldu og kröfunum snúið við hvað þau varðar miðað við fyrri
ákvæði laganna. Fyrri ákvæði laganna gerðu kröfu um að end-
urskoðandi skuli endurskoða ef félög færu fram úr tveimur af
þremur eftirtalinna stærðarmarka; eignir 120 millj.kr., tekjur
240 millj.kr. og fjöldi ársverka 50. Þessu hefur nú verið snúið
við þannig að félög sem eru undir tveimur þessara stærðar-
marka er ekki skylt að kjósa endurskoðanda, heldur nægir yfir-
ferð skoðunarmanns, ef önnur ákvæði laganna eiga ekki við.
Þessar breytingar hafa hins vegar óveruleg áhrif, þ.e. að snúa
þessu við, þar sem mjög fá fyrirtæki, ef einhver, uppfylla fjölda
ársverka án þess að uppfylla einnig eigna- og tekjuviðmið lag-
anna. Stærðarmörkin voru svo hækkuð úr 120 millj. kr. eignum
í 200 millj. kr. og tekjuviðmiðið var hækkað úr 240 millj. kr. í
400 millj. kr.
Samkvæmt lögunum skulu skoðunarmenn yfirfara ársreikning
og í þvi sambandi kanna bókhaldsgögn viðkomandi félags og
aðra þætti er varða rekstur þess og stöðu. Enginn rammi, til-
vísun í staðla eða önnur skilgreining kemur fram í lögunum um
þessa vinnu skoðunarmanna. f nefndarstarfi því sem fram fórá
milli umræðna við þinglega meðferð og afgreiðslu laganna var
tekið á því hvort endurskoðandi gæti yfirfarið ársreikning. Að
lokinni 2. umræðu áréttaði þingnefndin að félög, sem ekki er
gert skylt að kjósa sér endurskoðanda til að endurskoða árs-
reikninga sína, geti kosið endurskoðanda, endurskoðunarfyrir-
tæki eða skoðunarmann til að endurskoða eða yfirfara ársreikn-
inga sína og féllst meirihlutinn á það.
Spurning er hvað felst eiginlega í orðalaginu „yfirferð ársreikn-
ings". í því sambandi er rétt að benda á að meðal umsagnar-
aðila við setningu laganna var Fjármálaeftirlitið, sem telur óljóst
hvað felst í orðunum „yfirferð ársreiknings". FLE tók enn
dýpra í árina, m.a. með eftirfarandi umsögn: „Hugtökin yfirferð
og undirritun eru algerlega óskýrð í frumvarpinu. Engar reglur
eru um hvað flest í yfirferð skoðunarmanns ólikt því sem á við
um endurskoðun þar sem viðamikið safn staðla liggur til grund-
vallar. Það er því alger óvissa hvað fest í störfum hans og
hvaða þýðingu aðkoma hans getur haft fyrir notendur reikn-
ingsskilanna. Það má vera Ijóst að þessi ákvæði eru ekki til
þess fallin að veita notendum reikningsskila neina vissu eða
auka öryggi þeirra yfir höfuð, en geta þvert á móti leitt til falsks
öryggis".
Margir endurskoðendur og raunar aðrir fagaðilar nota ISRS
4410, staðal um faglega aðstoð við gerð ársreikninga fyrir
félög sem ekki eru endurskoðunarskyld, þ.e. fagleg aðstoð við
gerð óendurskoðaðra ársreikninga. Staðallinn á sér hins vegar
enga skírskotun til laga, en er samt mikið notaður. Með nýjum
norrænum endurskoðunarstaðli fyrir lítil fyrirtæki, er ætlunin að
svara þörfum notenda ársreikninga þeirra félaga sem í dag eru
óendurskoðaðir, en aðstoð veitt við gerð þeirra samkvæmt
ISRS 4410. Þessi nýi norræni endurskoðunarstaðall fyrir lítil
fyrirtæki er í vinnslu og kemst væntanlega í framkvæmd á
næstu misserum. Hins vegar er óljóst samkvæmt núverandi
ákvæðum laganna hvað felst í yfirferð skoðunarmanns, sem
veitir notendum ársreikninga litilla fyrirtækja ekki það öryggi
sem þeim ber. Hafa þarf jafnframt í huga að fagleg aðstoð skv.
ISRS 4410 felur ekki í sér staðfestingu að hálfu endurskoðanda
og ekki hafa verið framkvæmdar neinar endurskoðunaraðgerð-
ir á fjárhæðum og öðrum upplýsingum ársreikningsins.
Starfshópur um breytingar á endurskoðunarskyldu lítilla
og meðalstórra félaga
Á vordögum 2013 skipaði stjórn Félags löggiltra endurskoð-
enda starfshóp um breytingar á endurskoðunarskyldu lltilla og
meðalstórra félaga og lauk hann störfum í lok árs 2013.
Starfshópnum var falið að kanna viðhorf félagsmanna til breyt-
inga á endurskoðunarskyldu lítilla og meðalstórra félaga hér á
FLE blaðiðjanúar2015 • 7