FLE blaðið - 01.01.2015, Blaðsíða 29

ust, og svo aftur (lok umsóknartímans þegar síðbúnir umsækj-
endur tóku við sér en drjúgur hópur skilaði umsókn sinni alveg
á síðustu stundu.
Meðal verkefna ríkisskattstjóra var að yfirfara umsóknir og
afgreiða. Var þar byggt á hinu upplýsta samþykki og gögn til
grundvallar útreikningi sótt rafrænt til fjármálastofnana. Yfirferð
umsókna leiddi I Ijós að unnt var að birta niðurstöður um
60.000 umsókna í einu lagi, en um 9.000 tilvik voru þess eðlis
að kanna þurfti umsóknir frekar, s.s. vegna þess að gögn vant-
aði, lánaupplýsingar stemmdu ekki, hjúskaparbreytingar höfðu
orðið eða aðrar ástæður ollu því að ekki var unnt að birta niður-
stöður að svo komnu máli. Kunngjört var að birting niðurstaðna
umsókna hæfist 11. nóvember 2014, og meira en 101.000
heimsóknir bárust inn á vefsvæði leiðréttingarinnar þann sólar-
hring sem er algjört met í fjölda heimsókna inn á einstakt vef-
svæði hjá ríkisskattstjóra. Inni á heimasvæði hvers umsækj-
anda um leiðréttingu voru niðurstöður kynntar viðkomandi og
gefinn kostur á að koma á framfæri ábendingum eða hefja
kæruferli. Lokaskrefið hófst svo 23. desember sl. með því að
umsækjendur gátu inni á vefsvæðinu samþykkt ráðstöfun leið-
réttingarfjárhæðar og þar með lokið ferlinu. Þúsundir nýttu sér
Þorláksmessu og aðfangadag til þess að samþykkja með raf-
rænni undirritun útreikning sinn og ráðstöfun fjármuna inn á
viðeigandi lán. Rafræn stjórnsýsla kemur þannig fram í þessu
verkefni með einn af sínum meginkostum, að geta rekið erindi
sín, óháð venjubundnum opnunartíma stofnana.
V.
Rafræn stjórnsýsla hófst hjá ríkisskattstjóraembættinu á árun-
um 1998 - 1999 með því að framteljendum gafst kostur á að
skila skattframtölum sínum rafrænt í stað þess að senda þau á
pappír. Áður hafði þó um margra ára skeið verið haldið rafrænt
utan um fjölmarga þætti ( störfum embættisins. Með upptöku
á rafrænum skattskilum var framteljendum gert kleift að upp-
fylla lögboðnar skyldur sínar með rafrænum hætti.
Ríkisskattstjóri tilkynnti að sama skapi rafrænt niðurstöðu
álagningarinnar. Rafræn framtalsskil hafa farið mjög vaxandi á
undanförnum árum og sömuleiðis hefur úrvinnsla ríkisskatt-
stjóra færst meira yfir í rafrænan farveg. Pappírsframtöl eru nú
inn við hálft prósent af framtalsskilum einstaklinga. Sú stað-
reynd, og einnig reynslan sem fengist hefur af því verkefni sem
fyrr er lýst í greinarkorni þessu, af leiðréttingu verðtryggðra
húsnæðislána, gefur tilefni til að velta fyrir sér hvort ástæða sé
til að stíga stærri skref í átt til rafrænnar stjórnsýslu en þegar
hafa verið stigin.
Engum blöðum er um það að fletta að hagkvæmni rafrænnar
stjórnsýslu er miklum mun meiri umfram hefðbundna sýslan
með pappír og gögn. Þægindi almennra borgara af rafrænni
stjórnsýslu í skattamálum eru ótvíræð, en það hagræði er þó
sennilega mest fyrir endurskoðendur og bókara. Kostir þess að
geta átt samskipti við stjórnvöld og sent þeim erindi rafrænt,
og að ekki sé talað um að taka einnig við niðurstöðum stjór-
nsýslumála á rafrænu formi, eru augljósir.
Öryggi (rafrænum samskiptum og áreiðanleiki þeirra hefur um
margra ára skeið verið helsti veikleiki rafrænnar stjórnsýslu.
Stjórnvöld þurfa hverju sinni að vita hver er á hinum enda sam-
skiptanna og notkun veflykla þykir ekki nægjanlega örugg.
Veflykill RSK, sem hefur verið helsta auðkenningarverkfæri
embættisins, var á sínum tíma talin viðunandi lausn, en á þeim
rösku 16 árum sem liðin eru frá því að veflykillinn var tekinn í
notkun hefur hann veikst af ýmsum ástæðum. Má þar helst
nefna að hann var um árabil nýttur af öðrum stofnunum til
annarra nota en hann var upphaflega ætlaður til, og jafnvel eru
dæmi um að lykillinn hafi verið lánaður milli fólks til að panta
sumardvalarstaði o.þ.h. Þá þekkist að framteljendur sem sækja
um fyrirgreiðslu þar sem leggja þarf fram afrit af skattframtali
megi sæta þv( að hlutaðeigandi aðilar, starfsmenn sveitarfé-
laga, fjármálafyrirtækja og annarra, leggi fyrir umsækjendurna
að afhenda veflykla RSK svo veitendur fyrirgreiðslu fái sjálfir
aflað framtalsgagnanna. Hefur þetta allt gert það að verkum að
auðkenning með veflykli RSK er ekki lengur eins áreiðanleg og
hún þarf að vera, og eindregið er stefnt að því hjá embættinu
að hætta notkun veflykla. Er þetta raunar eina ástæða þess að
ríkisskattstjóri hefur talið nauðsynlegt að fara hægar í
útbreiðslu rafrænnar stjórnsýslu embættisins en æskilegt hefði
verið út frá almennum sjónarmiðum um aukið hagræði. Á síð-
ustu misserum hefur á hinn bóginn komið fram mjög ásættan-
leg lausn með tilliti til öryggis og þæginda, sem eru rafræn
skilríki. Útbreiðsla þeirra hefur verið mjög að aukast, sérstak-
lega rafrænna skilríkja á farsímum, og mun augljóslega verða til
þess að stjórnsýsla verði rafræn í enn fleiri tilvikum. Rafræn
skilríki á farsímum er þannig skýrframtíðarlausn, hentug, þægi-
leg og öruggasta auðkenningin sem völ er á.
Ríkisskattstjóri hefur um nokkurt skeið undirbúið ný skref í raf-
rænni stjórnsýslu sem koma munu til framkvæmda á næstu
árum. Þar má nefna sérstaka samskiptagátt fyrir hvern fram-
teljanda þar sem unnt verður að eiga öll stjórnsýsluleg sam-
skipti við embættið á einum stað. Má þar nefna tilkynningar
um álagningu, fyrirspurnir um einstök atriði, afgreiðslu á
kærum og erindum, tilkynningar um inneignir eða endur-
greiðslur, auk ýmissa annarra atriða svo sem ábendingar um
nýtingu persónuafsláttar, vöntun á gögnum o.fl. Þá hefur verið
í undirbúningi að koma á heimildakerfi þar sem skýrar komi
fram hverjir hafi samþykki framteljanda til að senda inn gögn,
skoða þau eða reka mál fyrir hans hönd. Loks má geta þess að
nú er kominn á framleiðslustig nýtt tölvukerfi fyrir rafræna fyrir-
tækjaskrá þar sem unnt verður að stofna lögaðila rafrænt með
mun einfaldari hætti en hingað til hefur verið.
VI.
Reynslan af rekstri leiðréttingarinnar og rafrænnar stjórnsýslu
henni tengdri gefur fyrirheit um að stigin hafi verið skref til
hvatningar þess að auka rafræna stjórnsýslu enn frekar. Nýir
þættir ( stjórnsýslu ríkisskattstjóra eru nú í undirbúningi þar
sem fyrst og fremst er gert ráð fyrir að notast verði við raf-
rænar lausnir.
FLE blaðið janúar2015 • 27