Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.2017, Blaðsíða 64

40 menning Helgarblað 1. september 2017
„Lýsingar á
hryllilegu
ofbeldi og mann­
vonsku eru oft
subbulegar og
innantómar og hafa
ekki tilætluð áhrif.
G
læpasögur eru margar
nokkuð líkar í efnisvali og
persónusköpun og gild­
ir einu hvort það eru nor­
rænar glæpasögur eða sögur frá
öðrum löndum. Dæmigert er að
aðalpersónan sé rannsóknarlög­
reglumaður með myrka for­
tíð, einkalífið í rúst og vanhæf­
ur í mannlegum samskiptum.
Að söguþráðurinn og morðgátan
hverfist um munaðarleysingjahæli
og myrk leyndarmál því tengdum
er einnig orðið kunnuglegt stef í
seinni tíð. Hvort tveggja er til stað­
ar í ensku glæpasögunni Þögult óp
eftir Angelu Marsons. Angela þessi
hefur skrifað margar glæpasög­
ur en þetta er fyrsta bókin henn­
ar í seríu um rannsóknarlögreglu­
konuna Kim Stone. Stúlkan sú, 34
ára gömul, er frumlega sköpuð og
skemmtileg persóna, og eitt það
best heppnaða við þessa sögu.
Höfundi er mikið niðri fyrir
þegar kemur að illri meðferð og
vanrækslu á börnum og það gef­
ur stundum af sér áhrifamiklar og
hjartnæmar lýsingar en stundum
er farið yfir strikið og í tilfinninga­
klámið. Lýsingar á hryllilegu
ofbeldi og mannvonsku eru
oft subbulegar og innantóm­
ar og hafa ekki tilætluð áhrif.
Ekki virðist til í dæminu að
beita þeim stílbrögðum að
gefa í skyn og láta lesandann
nota ímyndunaraflið held­
ur er keyrt á yfirgengileg­
um viðbjóði. Persónusköp­
un á vondu fólki í bókinni er
steingeld, höfundi er fyrst
og fremst illa við vont fólk
en hefur lítinn áhuga á að öðlast
skilning á því eða gjörðum þess,
enda eru illvirkin svo ofboðsleg
að það er ekki hægt að skilja þau.
Verstu kaflarnir í bókinni eru
skáletraðar lýsingar morðingjans
á sjálfum sér og illvirkjum sínum.
Þar sakna ég mjög stílbragðsins
íronísk fjarlægð, þegar brenglað­
ar og siðlausar persónur hafa aðra
sýn á sjálfar sig og veruleikann en
lesandinn. Hér er engu slíku til að
dreifa, illmennið lýsir sjálfu sér
samkvæmt staðlaðri greiningu á
siðleysingja og sökkvir sér síðan
á kaf ofan í subbulegar lýsingar
á illvirkjum sínum. Þarna verður
skáldskapur bókarinnar afskap­
lega yfirborðslegur og grunnur,
en sálrænt innsæi í persónusköp­
un er eitt af helstu gæðamerkjum
góðs raunsæisskáldskapar.
Sagan er í heild vel fléttuð en
fellur í þá algengu gryfju í fléttu­
metnaði höfundar að verða að­
eins of flókin svo lesandinn þarf
að hafa fyrir því að skilja allt í stað
þess að gleyma sér í spenningi yfir
sögulokunum.
Þögult óp er alls ekki leiðinleg­
ur lestur, hún heldur manni vel,
en langt frá því að vera eins áhrifa­
mikil og höfundur hefur eflaust
ætlað henni. Til þess er hún of yf­
irborðsleg í skoðun sinni á manns­
sálinni og of ósmekkleg. Höfund­
ur er stundum eins og gítarleikari
með hanska á höndunum þegar
spilað er á tilfinningastrengina.
Þess ber þó að geta að bók­
in hefur selst í yfir milljón ein­
taka og því eru eflaust margir sem
hafa enn meira gaman af henni en
þessi lesandi hér, og leiddist hon­
um þó ekki yfir lestrinum. n
Hrottaskapur gegn börnum
Ágúst Borgþór Sverrisson
agustb@dv.is
Bækur
Þögult óp
Höfundur: Angela Marsons
Þýðandi: Ingunn Snædal
Útgefandi: Drápa
381 bls.
Angela
Marsons
Heimskingjar
fremja rán
Leikstjórinn Steven Soderbergh
er einn sá frumlegasti og fjölhæf­
asti í bransanum. Hann hefur gert
frábærar dramamyndir og gaman­
myndir, sannsögulegar mynd­
ir og fantasíur. Hann hefur meira
að segja gert mjög góða kvikmynd
um karlkyns fatafellur, sem fékk
alla gagnkynhneigða menn til að
efast um sig í smá stund.
En það besta sem hann gerir
eru svokallaðar „heist­ myndir“
þar sem hópur fólks plottar og
framkvæmir einhvern umfangs­
mikinn stuld og kemst upp með
það … eða ekki. Hann er fyrir
löngu búinn að sanna sig í þeim
geira með kvikmyndum á borð við
Out of Sight (1998) og Ocean's El­
even (2001)
Rán á kappakstursbraut
Logan Lucky leynir á sér. Plaggatið
bendir til þess að myndin snúist
um einhvern bílahasar líkt og Fast
and the Furious­serían. Myndin
gerist reyndar að stærstum hluta
á kappakstursbraut en bílar koma
engu að síður ákaflega lítið við
sögu.
Hún fjallar um þrjú systkini,
Jimmy, Clyde og Mellie Logan
sem ákveða að ræna NASCAR­
kappakstursbrautina í Charlotte
í Norður­Karólínu. Þau fá þrjá
bræður að nafni Bang til að hjálpa
sér, aðallega vegna þess að sá elsti
þeirra, Joe Bang, er sérfræðingur í
sprengiefnum.
Hængurinn er hins vegar sá að
Joe er læstur bak við lás og slá og
því þurfa systkinin að ná honum
úr fangelsinu og koma honum inn
í það aftur áður en nokkur tekur
eftir því að ránið hafi gerst.
Líflegar persónur en
tilgangslaus hliðarspor
Logan Lucky er nokkuð óvanaleg
„heist­mynd“, sér í lagi vegna þess
hversu flækjustigið er hátt. Þá virð­
ast allar persónurnar vera annað­
hvort heimskar eða sturlaðar en
engu að síður er ránið mjög fag­
mannlega gert og vel úthugsað.
Framan af er myndin borin
uppi af sterkum karlleikurum, sér
í lagi nýstirninu Adam Driver sem
leikur hinn viðkvæma og einhenta
Clyde Logan, og Daniel Craig sem
leikur hinn brjálaða Joe Bang.
Channing Tatum leikur Jimmy
Logan, aðalpersónuna sem skipu­
leggur ránið og bindur söguna
saman.
Kvenpersónur birtast aðallega
í hliðarsögu sem fjallar um dóttur
Jimmy og fyrrverandi eiginkonu
hans. Það er ekki oft sem maður
sér börn leika vel en Farrah Mac­
kenzie stendur sig prýðilega í hlut­
verki dótturinnar. Einnig kemur
fyrir stutt ástarsaga milli Jimmy
og æskuvinkonu hans. Eftir á að
hyggja virðist þessi hluti sögunnar
þó ákaflega tilgangslaus.
Tilgangur „heist­mynda“ er að
koma áhorfandanum á óvart, yfir­
leitt í samsettu atriði (montage) í
lokin. Logan Lucky kemur áhorf­
andanum svo sannarlega á óvart.
Þegar maður heldur að hún sé
að klárast mætir allt í einu Hilary
Swank, tvöfaldur Óskarsverð­
launahafi, á svæðið sem fulltrúi
FBI, Sarah Grayson. Eftir það held­
ur myndin áhorfandanum í stans­
lausri spennu allt til loka.
Logan Lucky verður seint talin
til allra bestu verka Steven Soder­
bergh enda er ferill hans orðinn
langur og hlaðinn metorðum.
Hún er hins vegar bráðfyndin,
spennandi og fær áhorfandann
til að hugsa og efast allt til enda.
Veikleikarnir eru hliðarsporin sem
virka bæði tilgangs­ og stefnulaus.
Styrkleikarnir eru aðallega fólgnir
í persónunum sjálfum sem minna
um margt á ýktustu persónurnar
úr verkum Coen­bræðra. n
„Styrkleikarir eru
aðallega fólgnir
í persónunum sjálfum
sem minna um margt
á ýktustu persónurn-
ar úr verkum Coen-
bræðra
Logan Lucky Channing Tatum og Adam Driver.
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Kvikmynd
Logan Lucky
Leikstjórn: Steven Soderbergh
Handrit: Rebecca Blunt Aðalleikarar:
Channing Tatum, Adam Driver Seth
MacFarlane, Riley Keough, Katie Holmes,
Katherine Waterston, Dwight Yoakam,
Sebastian Stan, Hilary Swank, Daniel Craig.
Lengd: 120 mín.
Sýnd í: Laugarásbíó, Borgarbíó
Bönnuð innan 16 ára.