Víkurfréttir - 22.12.2003, Qupperneq 53

VÍKURFRÉTTIR - JÓLABLAÐ II 53
mannahöfn, en fékk í gegnum
kunningja tilboð um að flytja inn
í hús í Kristjaníu. Á þeim tíma,
sem ég var að læra var Kristjanía
einmitt staðurinn fyrir arkitekta-
nema. Það var ekki auðvelt að
komast inn í Kristjaníu og fá hús-
næði - þú varðst að þekkja ein-
hvern, sem gat mælt með þér.
Kristjanía var spennandi fyrir
arkitektanema og skipulagsfræð-
inga vegna þess að það voru
gerðar ýmsar tilraunir með sjálf-
stjórn og margar nýjar hugmynd-
ir þróuðust á ýmsum sviðum -
Þar fór t.d. fram flokkun sorps,
áður en það var gert annars stað-
ar í Danmörku.
Á leiklistarsviðinu var Kristjanía
þekkt fyrir „aktiontheater“ og þar
var mikið tónlistar- og myndlist-
arlíf og framleiðsla á nýjum vör-
um. Þar fundu menn upp á ýmsu
nýju t.d. voru sérstök reiðhjól
þróuð á staðnum (sem nú eru
seld um alla Evrópu og pósturinn
í Kaupmannahöfn ber út póstinn
á þessum hjólum) - Kristjaníu-
búar hönnuðu sín heimili öðru-
vísi en algengt var og það voru
gerðar tilraunir með mismunandi
byggingarstíl. Það gerðust sem
sagt margir spennandi hlutir á
þeim tíma og margir arkitekta-
nemar unnu að skólaverkefnum í
Kristjaníu. Það var því fyrir for-
vitni mína og áhuga á að vera þar
sem eitthvað nýtt var að gerast,
að ég samþykkti að dvelja þar í
einu páskafríi. Eftir páskafríið
sótti ég þessa fáeinu hluti, sem ég
átti á stúdentagarðinum og flutti
inn. Við bjuggum ca.15 full-
orðnir og börn, saman í stóru
húsi með kvikmyndasal, fjöl-
miðlunarverk-stæði, tréverkstæði
og smiðju. Þar var töluvert meira
spennandi og meira að gerast, en
í 10 fermetra herbergi á stúdent-
argarði.
Þú spyrð hvort ég hafi verið
hippi það fer nú allt eftir því,
hvað maður meinar með hippi.
Ef við sjáum fyrir okkur hass-
reykjandi manneskju sitjandi á
dýnu á gólfinu, hlustandi á tón-
list hálfu og heilu dagana - þá hef
ég ekki verið hippi. Ég hafði
meiri áhuga á að breyta og skapa
hugmyndir og þróa ný verkefni.
Hvernig var jólahaldið í Krist-
janíu?
Jólin í Kristjaníu eru kölluð - jól
heimlislausra. Það var fyrir 25
árum að nokkrum Kristjaníubú-
um fannst það mjög sorglegt að
það væri mikið af fólki í Kaup-
mannahöfn sem ekki hefði fjöl-
skyldu að vera með á aðfanga-
dagskvöld. Því var ákveðið að
halda jól í stórum sal, sem heitir
Gráa Höllin og bjóða öllum sem
eru einmana um jólin. Þetta var
svo vinsælt að ákveðið var að
gera þetta að árlegum viðburði.
Nú hafa „jól heimilislausra“ ver-
ið haldin á hverju ári í 25 ár. Í
byrjun var setið á bekkjum og
borðað af plastdiskum með plast-
hnífapörum. Nú er þetta orðið
svo fínt, með dúkalögðum borð-
um og það er lagt á borð med
postulíns borðbúnaði. Framreidd-
ir eru ýmsir gómsætir réttir eins
og ris a l’mande og svínahrygg-
ur með kartöflum og rauðkáli.
Eftir matinn er boðið uppá ýmis
skemmtiatriði. Viku fyrir jól er
byrjað að undirbúa þetta kvöld.
Það koma meira en 1000 mann-
eskjur í Gráu Höllina á aðfanga-
dagskvöld og nú koma ekki ein-
ungis þeir sem enga aðstöðu hafa
þetta kvöldið heldur kemur líka
fólk sem finnst þetta mjög
huggulegt. Það er algjörlega
ókeypis að taka þátt í jólahaldinu
í Kristjaníu.
Nú hefur þú verið um jól víða
um heiminn. Hvernig voru jólin
í Afríku?
Í mörgum löndum í Afríku eru
jólin ekki nein stórhátíð því
margir eru ekki kristnir. Þetta er
þó að breytast þannig að ríkara
fólkið er farið að halda upp á jól-
in með gervijólatrjám og jóla-
gjöfum. Það er skrýtið að sjá
svarta jólasveina með hvítt skegg
og jólatré með gervisnjó í 35
stiga hita - það passar einhvern
veginn ekki. Þar sem við bjugg-
um í Tanzaníu var fátækt mikil,
en þar voru nokkuð margir kaþ-
ólskir sem fögnuðu jólunum við
að klæðast sínum bestu fötum,
borða góðan mat (kjúklingar og
hrísgrjón) og fara í kirkju klukk-
an 12 á aðfangadagskvöld. En
það voru engin jólatré eða fínir
pakkar undir tré.
Í villidýragarði um jól
Um síðustu jól var ég í Tanzaníu
í stórum villidýragarði. Poul
vann á þeim tíma við kortlegg-
ingar á þessu svæði. Við Wami
fljótið á miðju svæðinu höfðu
verið reist nokkur smáhýsi úr leir
og með stráþaki. Þar bjuggum
við með um það bil 30 Tanzaníu-
búum, sem unnu við ýmis störf í
garðinum. Undirbúningur að-
fangadagskvölds hófst snemma
morguns því það átti að veiða í
jólamatinn. Eftir að hafa gengið
um og leitað í nokkurn tíma og
hitinn orðinn óbærilegur, fundum
við bráðina, stóra Impala anti-
lópu. Hún féll í einu skoti og
nógur jólamatur fyrir alla. Þá tók
matseldin við sem tók allan dag-
inn. Karlmenn skáru og hreins-
uðu veiðina og kvenfólk eldaði
krydduð hrísgrjón og kartöflur í
stórum pottum yfir báli og steik-
tu kjötið á viðarkolum. Borð og
stólar voru sett upp á hæð med
útsýni yfir þurrar steppur og
fjöllin í fjarlægð. Á meðan mat-
urinn var sneiddur fór að skyggja
og himininn fylltist af tindrandi
stjörnum. Híenur byrjuðu að láta
í sér heyra og bál voru kveikt í
kringum borðin, til þess að halda
villidýrum álengdar. Loksins
kom jólasveinninn á mótorhjóli
með gjafir til krakkanna.
Hvað kemur helst fram í huga
þér þegar þú hugsar um jóla-
hald á Íslandi?
Það er appelsínu- og eplalyktin,
því þegar ég var krakki voru app-
elsínur og epli ekki neitt sem við
fengum svona á hverjum degi. Á
jólunum gátum við borðað eins
mikið og við vildum af þessum
ávöxtum. Annars er það meira
undirbúningur jólanna, sem kem-
ur í hugann. Þessi langi undir-
búningur með saumaskap, hrein-
gerningum og jólabakstri. Þegar
svo jólin loksins runnu upp liðu
þau alltof fljótt.
En hvernig stendur á því að
arkitektinn Guðbjörg hefur látið
mannúðarmál til sín taka?
Hvernig tengjast mannúðarmál
og hugsjónarstarf með þeim
sem minna mega sín störfum
þínum sem arkitekt?
Þegar ég las við arkitektaskólann
í Kaupmannahöfn voru þjóðfé-
lagsviðhorf og mannfræði hluti
af náminu. Í sumum deildum var
lögð mikil áhersla á að arkitektúr
væri hluti af samfélaginu og það
ætti að hanna góðan arkitektúr og
gott skipulag fyrir almenning og
að allt skipulag er pólitískt. Það
var minn farangur, þegar ég byrj-
aði að starfa sem arkitekt.
Í Afríku vann ég meðal annars að
því að breyta skipulagskerfinu í
Mozambik. Að mestu hafði allt
verið skipulagt frá höfuðborginni
Maputo og með nýju stjórnar-
kerfi í landinu var nauðsynlegt
að sjá um að það yrði skipulagt í
sýslum og sveitarfélögum. Auk
þess þurfti að byggja nýja skóla,
Guðbjört, Hjörtur og Erla.
Stúdentamyndin er ómissandi...
VÍKURFRÉTTIR I 52. TÖLUBLAÐ I MÁNUDAGURINN 22. DESEMBER 2003
Jolablad II - 64 sidur pdf3 20.12.2003 5:28 Page 53