Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2018, Blaðsíða 50

50 23. febrúar 2018
tilvikum endurspeglar hún samfé-
lagið og listamaðurinn hefur þann
tilgang að beina kastaranum að
misbrestum eða því sem er í ólagi
í kerfinu hjá okkur. Gagnrýna og
hrista upp í hlutunum. Með Fanga
… af hverju endar fólk í fangelsi?
Hvar eru brestirnir í samfélaginu?
Hvar byrjar þetta? Jú, auðvitað í
uppeldinu og æskunni. Ef þér líður
eins og þú sért ein og utangátta að
burðast með einhverja sektarkennd
til dæmis, en nærð svo að spegla
þig í sjónvarpsþáttum, kvikmynd,
tónlist eða bara ljósmyndun þá er
tilgangi listarinnar náð. Þetta með
að bókvitið verði ekki í askana látið
og af hverju færðu þér ekki alvöru
vinnu … allt þetta rugl og þessi
árlega gagnrýni á listamannalaun-
in, þetta lið … og eitthvað svona.
Ég verð svo sorgmæddur yfir þessu.
Það er eins og allt of margir átti
sig ekki á því að ef við nærumst
ekki andlega í gegnum okkar
eigin menningu þá sækjum við
bara í eitthvað annað. Það er eins
og allt of margir sjái ekki ennþá
tenginguna á milli lista og eigin
lífs,“ segir hann og bætir við að þau
sem stóðu að Föngum hafi fengið
mögnuð viðbrögð frá alls konar
fólki sem hefur séð þættina og upp-
lifað sterkar tilfinningar við það:
„Bara síðast í gær fékk ég
tölvupóst frá konu sem hafði horft
á þættina með ættingja sínum
og eitthvað óþægilegt, sem hafði
verið þaggað niður í áratugi flaut
upp á yfirborðið með tilheyrandi
hreinsun. Þetta er það sem skiptir
listamenn máli. Að tíminn, ástin
og alúðin sem maður leggur í
verkin skili sér í svona áhrifum og
viðbrögðum. Að það sem maður
gerir hafi góð og uppbyggileg áhrif
á líf annarra.“
Kom á óvart hversu auðvelt reyndist
að fjármagna gerð Fanga
Þegar Ragnar lítur um öxl og rifjar
upp fyrstu ár sín í bransanum
segir hann þau hafa verið ótta-
legt basl. Frá 1992 til 1999 gerði
hann aðallega tónlistarmyndbönd
og auglýsingar og gaf stundum
vinnuna sína enda leit hann svo á
að hann þyrfti að ná sér í reynslu.
Þegar skuldirnar urðu of háar
skellti hann sér í einn eða tvo túra
á frystitogara og hélt svo áfram
að gera bíó. Árið 1999 frumsýndi
hann sína fyrstu kvikmynd í
fullri lengd en hann skrifaði bæði
handritið og leikstýrði. Myndin,
sem heitir Fíaskó, fjallar um ástalíf
þriggja kynslóða eina vetrarnótt
í Reykjavík og Ragnar segist hafa
verið í sjö ár að gera þennan draum
að veruleika enda ekkert grín fyrir
ungan, ómenntaðan leikstjóra að
ráðast í að gera mynd í fullri lengd.
Uppgangur í íslenskri kvikmynda-
gerð var rétt að byrja en þrátt fyrir
það var lítið um nauðsynlegan
stuðning enda framkvæmdin
kostnaðarsöm og þá sérstaklega
fyrir tíma stafrænu tækninnar.
„Einu sinni á ári var úthlutað
úr Kvikmyndasjóði í eitt eða tvö
verkefni en í dag er þetta allt annað
líf og unga fólkið þarf ekki að basla
eins mikið í þessu og fyrri kynslóð-
ir. Það er mikið framleitt af inn-
lendu efni og sífellt fleiri sem starfa
í greininni, bæði konur og karlar,
sem gerir fyrirmyndirnar fleiri og
öflugri. Íslensk kvikmyndagerð er
ekki lengur eitthvert sumarhobbí
fyrir grunnskólakennara heldur
öflug atvinnugrein sem hægt er að
hafa lifibrauð sitt af.“ Ragnar segist
finna mikið fyrir aukinni eftirspurn
eftir sjónvarpsefni og kvikmyndum
frá Norðurlöndum. Þegar þau fóru
af stað með Fanga hafi þau verið
svolítið efins um að dæmið myndi
ganga upp enda var þetta ekki
glæpasería í hinum geysivinsæla
„nordic noir“ stíl heldur drama um
konur í fangelsi á Íslandi.
„Kynbundið ofbeldi og þess
háttar. Maður reiknaði ekki með
að það yrði auðvelt að fjármagna
þetta en svo kom á daginn að það
var gríðarlegur áhugi fyrir þessu.
Í fyrsta lagi var gerð krafa um hið
kvenlæga, að segja sögur kvenna,
og svo hefur norrænt sjónvarps-
efni átt gríðarlegum vinsældum að
fagna upp á síðkastið. Það er eftir-
spurn eftir þessu um allan heim. Ef
maður er með gott handrit og gott
lið með sér þá er allt hægt.“
Leiknir íslenskir sjónvarpsþættir eru
orðnir alþjóðleg söluvara
Talandi um breytingar og nýja
tækni. Nú er hægt að horfa á Fanga
á Netflix og sem nær til umtalsvert
stærri áhorfendahóps enda flest
heimili á Vesturlöndum með áskrift
að þessari efnisveitu. Þetta hlýtur
að opna á fleiri tækifæri enda
útvíkkaðar kvíar ef svo þjóðlega
mætti að orði komast?
„Svo sannarlega. Leiknar
íslenskar þáttaraðir voru ekki
alþjóðleg söluvara þegar ég var að
byrja á þessu fyrir fimmtán árum.
Það kom kannski ein á tíu ára fresti
og ég held að ég sé að fara með
rétt mál þegar ég segi að Nætur-
vaktin hafi verið fyrsta íslenska
þáttaröðin sem var seld til BBC.
Þegar við réðumst í að gera Fanga
þá forseldum við þættina meðan
þeir voru enn á handritastigi. Allar
norrænu sjónvarpsstöðvarnar
keyptu sýningarréttinn sem og
pólska sjónvarpið og Netflix fyrir
Norðurlönd. Nýlega lönduðum við
svo dreifingarsamningi við AMC,
sem framleiddi meðal annars Mad
Men og fleiri góða þætti. Þau ætla
að dreifa Föngum í enskumælandi
löndum; Bretlandi, Bandaríkj-
unum, Nýja-Sjálandi og Ástralíu
og nú þegar hafa þættirnir verið
sýndir á spænsku Sundance-stöðv-
unum. Ófærð og Réttur fengu líka
mjög góða dreifingu og allt hefur
Allt í rugli hjá risAeðlunum Ragnar: „Risaeðlurnar spruttu upp úr því
að fyrir allmörgum árum var mér boðið til hádegisverðar í ónefnt sendiráð og mér
fannst þessi heimur alveg stórmerkilegur. Þetta var eins og að vera færður nokkra
áratugi aftur í tímann og upp úr heimsókninni fóru af stað miklar vangaveltur hjá
mér um öll þessi karllægu kerfi og hvernig þeim er viðhaldið.“
„ Íslensk kvik-
myndagerð er
ekki lengur eitthvert
sumarhobbí fyrir
grunnskólakennara
heldur öflug atvinnu-
grein sem hægt er að
hafa lifibrauð sitt af.