Morgunblaðið - 07.12.2017, Qupperneq 106

106 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 2017
Lífsblómer safn ljóða og kjarnyrða
Sigurðar Halls Stefánssonar, fyrrum
héraðsdómara. Hér er að finna úrval
skáldskapar Sigurðar Halls allt frá því á
sjötta áratug síðustu aldar eða þegar
hann var ímenntaskóla.
En svo reið áfallið yfir á heims-
meistaramóti íslenska hestsins í
Hollandi sumarið 2007. Við vorum
á góðri ferð eftir hringvellinum
þegar það gerðist á einu sek-
úndubroti að Freyr minn reigði
aftur hausinn og ranghvolfdi í
sömu andrá í sér
augunum, en
álíka fettur átti
hann einstaka
sinnum til, enda
skapmikill og
einþykkur að
upplagi, jafnvel
svolítið köstóttur
og duttlunga-
fullur þegar sá
gállinn var á honum.
Aldrei grunaði mig að þetta
háttalag hans ætti eftir að koma
okkur báðum í koll frammi fyrir
slöttungsfjölda áhorfenda þegar
mótið stóð sem hæst, en í þessu
tilviki náði blaðamaður á vegum
evrópska hestatímaritsins Cavallo
ljósmynd af okkur Frey á hárréttu
augnabliki og birti hana í næsta
tölublaði þess til að styðja umfjöll-
un sína um illa meðferð á íslenska
hestinum. Þar sást nefnilega ekki
betur en að Freysi minn væri að
veina af kvölum og pínu, svo skein
upp í geiflandi hvoftinn og hvítuna
í augunum.
Svei mér þá ef það hlakkaði ekki
í útgefendum blaðsins sem töldu
sig vísast hafa himin höndum tekið
með þessari einu ljósmynd að
vopni sem þeir höfðu sennilega
lengi beðið eftir til að rökstyðja
kjaftasögurnar ytra um íslenska
hestinn. Það var ekkert launung-
armál að ræktendur og þjálfarar
annarra hestakynja á meginlandi
Evrópu höfðu árum saman séð of-
sjónum yfir ljóma og velgengni
þessa litla og fótfráa útnárafáks,
allavega nógu margir þeirra til
þess að öfundin var okkur unn-
endum hans á erlendri grundu
augljós. Og það er nú einu sinni
svo að frá öfundinni er jafnan stutt
í illmælgina.
Það höfðu lengi verið uppi sögu-
sagnir í þessum kreðsum um að
reiðmenn bæði og ræktendur ís-
lenska hestsins færu illa með
hrossin sín, en meginástæðu þess
að þau væru í senn ljúf í skapi og
lipur á velli mætti vísast rekja til
heldur harkalegrar þjálfunar og
hryssingslegra samskipta við þau
sem allt eins mætti líkja við fanta-
brögð. Það væri einmitt svo að
hlýðni og undirgefni þessara smá-
hesta kæmi til af hræðslu þeirra
og ótta við að fá fyrir ferðina ef
þeir létu ekki að stjórn. Íslenski
hesturinn væri því öðru fremur
fórnarlamb reiðistjórnunar. Og svo
sannarlega fannst mörgum í hesta-
bransanum ytra gaman að smjatta
á svona kjaftæði sem auðheyrilega
var munngæti margra helstu
flennikjafta og fleiprara álfunnar á
þessum tíma þegar útflutningur ís-
lenska hestsins austur á megin-
lendur Evrópu var að ná sínu há-
marki.
Sjálfsagt var þetta skiljanlegt að
einhverju leyti, þótt ekki væri sak-
ir annars en að viðlíka skýringar
hljómuðu vitaskuld miklu meira
spennandi í eyrum ókunnugra en
minna áhugaverð sannmæli um
upplag og eðliskosti íslenska hests-
ins. Gilti þar einu þótt almennt
væri viðurkennt á meðal virtra
hestaspekinga í Evrópu um þetta
leyti að fá ef nokkur önnur hesta-
kyn tækju því íslenska fram í um-
gengnisvenjum. Íslenski hesturinn
á það sárasjaldan til að bíta eða
berja frá sér, ólíkt öðrum hesta-
kynjum. Hann er álíka afslappaður
innan um mannfólkið og hann má
heita nægjusamur og þolinmóður,
en á þess utan mjög auðvelt með
að laga sig að nýjum og breyttum
aðstæðum hvar sem hann ber nið-
ur fæti. Í raun og sann má kalla
hann góðlynda félagsveru.
Hvað sem öllum þessum vanga-
veltum leið var ég niðurbrotin
manneskja eftir birtingu ljós-
myndarinnar. Ég var allt í einu
orðin að táknmynd illrar með-
ferðar á dýrum í vel þokkuðu fag-
tímariti á meðal kollega minna á
meginlandinu – og auðvitað stoðaði
ekkert að koma með mínar eigin
útskýringar eða halda uppi nokkr-
um málsvörnum á meðan þessi for-
smánarlega ljósmynd nærði hvað
mest og frekast allan óhróðurinn
og bakmælgina um íslenska knap-
ann á illa kerrtum hestinum.
Eins og stundum gerist við and-
byr af þessu tagi tapaðist sjálfs-
virðingin og snerist fljótlega upp í
sjálfsásökun. Ég hlyti sjálf að vera
ábyrg á þessu ólukkans klandri,
enda væri þar ekki öðrum til að
dreifa en spólurokknum mér sem
léti kappið hlaupa með sig í gönur.
Verst væri þó hvað ég hefði brugð-
ist mörgum félögum mínum í
hestamennskunni, að ekki sé talað
um foreldra mína heima á Íslandi
og aðra ástvini sem höfðu kennt
mér frá barnæsku að koma fram
við hvaða dýr sem er af vænt-
umþykju og virðingu. Nú blasti
eitthvað allt annað við þeim, rétt
eins og ljósmyndin sýndi og sann-
aði, svo og meinyrtur textinn í
kringum hana.
Mér fannst eins og ég væri að
sökkva í einhverja botnlausa fenja-
mýri og kannski ennþá fúlli for-
arpytt þegar hér var komið sögu –
og efaðist raunar stórlega um að
ég ætti þaðan nokkurn tíma aftur-
kvæmt. Kannski væri bara best að
ég hyrfi af yfirborði jarðar.
Það var ekki til að bæta sjálfs-
virðinguna á þessum erfiða tíma í
lífinu að mér fannst hjónaband
mitt standa helst til veikum fæti.
Sú tilfinning mín byggðist aðallega
á æ meiri fjarveru okkar hjóna
hvors frá öðru, fremur en nær-
veru. Ég reyndi náttúrlega hvað
ég gat að leyna því hvernig komið
var fyrir okkur Karly í símtölunum
heim til pabba og mömmu á kvöld-
in. En þau lásu mig raunar alltaf
eins og opna bók – og skynjuðu
núna ekki bara stafina heldur líka
allt sem lesa mátti á milli línanna,
jafn næm og læs á aðstæður sem
þau voru bæði tvö um alla sína
daga.
Lengi vel höfðum við maðurinn
minn verið samstiga og einhuga í
flestu því sem laut að ræktun og
þjálfun íslenska hestsins á búgarð-
inum okkar á Forstwald, en síð-
ustu árin fannst mér eins og leiðir
hefðu skilið í þeim efnum – og gott
ef það gætti ekki vaxandi gremju
okkar í milli þegar komið var að
öllum heila búskapnum.
Að minnsta kosti kom æ skýrar í
ljós að við höfðum ekki alveg sama
skilning á nokkrum veigamestu
undirstöðuatriðum hestatamninga.
Okkur greindi æ oftar á um það
hvaða leiðir væru áhrifaríkastar og
úrræðabestar við að venja og
spekja hrossið, eða öllu heldur
hvað mætti bjóða því mikið svo
það yrði manninum auðsveipt.
Ég fann að ég var fyrir vikið
farin að vera æ oftar ein með hest-
unum mínum heima á Forstwald –
og þegar á mótin var komið, bæði í
Þýskalandi og löndunum í kring,
fannst mér orðið fýsilegra að eiga
samneyti við íslensku félagana á
staðnum en hanga ein með eig-
inmanninum á mótssvæðinu, en
þar voru komnir orginalar á borð
við Skagfirðinginn Jóa Skúla sem
var slíkur meistari blótsyrðanna ef
eitthvað gekk honum ekki í vil að
það var ekki annað hægt en að
hlæja sig máttlausa af gleði yfir
öllum þeim ósköpum, eða Begga
Eggerts úr vestari sýslunni fyrir
norðan sem mér leiddist aldrei að
stríða fyrir það eitt að vera fædd-
ur röngum megin Húnaþings þar
sem hestar hefðu aldrei verið tald-
ir til húsdýra. Þetta voru mínir
karlar, innan um kaptein Sigga
Sæm sem haggaðist ekki, hvert
svo sem atið var í kringum hann.
Og auðvitað pirraði þetta mann-
inn minn. Skárra væri það. Við
Karly höfðum verið eins og ein
manneskja í leik og starfi frá því
ég féll fyrst fyrir þessum mynd-
arlega og heillandi manni þegar tíu
ár voru eftir af síðustu öld – og ég
flutti fljótt til hans á stóra og fal-
lega býlið í Loch, suðvestan Köln-
ar, sem lagði grunninn að enn
frekari landakaupum okkar á ystu
mörkum Vestur-Þýskalands.
Hvergi á byggðu bóli átti ég eftir
að líta tilkomumeiri landareignir,
með þvílíku dýraríki allt í kring, að
ekki einasta varð mér auðið að
fylgjast með heilu hjörðunum af
hjartardýrum og villisvínum út um
svefnherbergisgluggann minn,
milli þess sem hérar og refir skut-
ust inn á milli hárra trjánna, held-
ur gat ég stundum horfst í augu
við lítinn mink á næstu grösum
sem sat þar á rassi sínum og góndi
lengi vel á þessa orðlausu konu of-
an af Íslandi sem var aldeilis
hlessa á öllu þessu fjölskrúðuga
dýralífi í kringum sig. (…)
Ég gæti eflaust skilið við karl-
inn, hélt ég áfram að grufla, en ég
ætti erfiðara um vik að skilja við
staðinn. Og eftir því sem ég fálm-
aði lengra inn eftir huganum
fannst mér það alltaf þungbærara
sem ég pældi meira í því að ég var
í raun og veru orðin fangi í mínu
gullna og geðfellda búri.
Ég óskaði þess jafn innilega að
vera áfram á sama stað og ég vildi
komast þaðan. Ég þráði með öðr-
um orðum frelsið eins mikið og ég
óttaðist það.
Úr fásinni sveit-
anna í glæsilíf
í útlöndum
Hestakonan Rúna Einarsdóttir lifði í vellysting-
um á glæsilegum hestabúgarði í Þýskalandi og
ekkert lát virtist vera á velgengninni. Sigmundur
Ernir Rúnarsson skrifar sögu stúlkunnar sem
ólst upp í fásinni og náttúrufegurð í Svínadal í
Húnavatnssýslu, konunnar sem náði hæstu hæð-
um glæsilífs – en líka dýpstu dölum tilverunnar.
Sveitarsæla Litla fjölskyldan á Forstwald á notalegri stund í heimsókn hjá vinafólki.
Móðir Rúna var lengi vel efins um að eignast barn af því að hún leit fyrst og
fremst á sig sem hestamann. En dóttirin Anna Bryndís breytti því á auga-
bragði. Hér er hún í barnavagni og Dimma frá Skjólgarði í taumi.