Morgunblaðið - 16.02.2018, Qupperneq 22

BAKSVIÐ
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Sigríður Á. Anderssen dóms-málaráðherra hefur skipaðað nýju stýrihóp um varnirgegn peningaþvætti og fjár-
mögnun hryðjuverka með fulltrúum
fleiri aðila sem málið snertir. Hlut-
verk stýrihópsins er ráðgjöf og
stefnumótun í aðgerðum á þessu
sviði, samkvæmt því sem fram kem-
ur í frétt á heimasíðu dóms-
málaráðuneytisins.
Stýrihópur um aðgerðir gegn
peningaþvætti og fjármögnun
hryðjuverka var fyrst skipaður 2015
og voru verkefni hans þá afmörkuð
við umbætur í tengslum við tilmæli
Financial Action Task Force
(FATF), alþjóðlegs vinnuhóps á
sviði varna gegn peningaþvætti.
Fram kemur í frétt ráðuneytis-
ins að þörf hafi verið talin á aðkomu
fleiri aðila og því sé gert ráð fyrir að í
stýrihópnum eigi nú einnig sæti auk
dómsmálaráðuneytisins: fjármála-
og efnahagsráðuneytið, atvinnu- og
nýsköpunarráðuneytið, utanríkis-
ráðuneytið, Fjármálaeftirlitið, Pen-
ingaþvættisskrifstofa Héraðs-
saksóknara, miðlæg
rannsóknardeild Lögreglunnar á
höfuðborgarsvæðinu, eftirlitsnefnd
fasteignasala, endurskoðendaráð,
Tollstjóri, Skattrannsóknarstjóri,
Neytendastofa og greiningardeild
Ríkislögreglustjóra.
„Aðgerðir er lúta að vörnum
gegn peningaþvætti og fjármögnun
hryðjuverka eru víðtækar og margir
aðilar innan stjórnkerfisins bera
ábyrgð á öllum þeim fjölbreyttu
verkefnum sem að málaflokknum
snúa. Mikilvægt er að samstilla að-
gerðir stjórnvalda og tryggja nauð-
synlega yfirsýn yfir málaflokkinn.
Lögð er áhersla á að með skipan
stýrihóps er ekki verið að taka yfir
hlutverk og ábyrgð einstakra stjórn-
valda í málaflokknum heldur að sam-
stilla aðgerðir,“ segir orðrétt í frétt-
inni.
Þar kemur fram að hlutverk
stýrihópsins verði m.a. að sinna
stefnumótun, tryggja yfirsýn, sam-
vinnu og samstilla varnir gegn pen-
ingaþvætti og fjármögnun hryðju-
verka; tryggja eftirfylgni og
úrbætur vegna athugasemda FATF
(Financial Action Task Force);
stuðla að samræmdu eftirliti á
grundvelli viðeigandi lagaákvæða;
að vera stjórnvöldum til ráðgjafar í
afstöðu til mála hjá FATF; og taka
þátt í innleiðingu og breytingum á
regluverki.
Formaður stýrihópsins er Hild-
ur Dungal lögfræðingur, tilnefnd af
dómsmálaráðherra. Aðrir í stýri-
hópnum eru: Erna Hjaltested, til-
nefnd af fjármála- og efnahagsráðu-
neytinu, Sigurbjörg S. Guðmunds-
dóttir, tilnefnd af atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytinu, Þorvaldur
Hrafn Yngvason, tilnefndur af utan-
ríkisráðuneytinu, Áslaug Jóseps-
dóttir, tilnefnd af Seðlabanka Ís-
lands, Hrannar Þór Arason,
tilnefndur af embætti Ríkislögreglu-
stjóra, Karl Steinar Valsson, til-
nefndur af embætti lögreglustjór-
ans á höfuðborgarsvæðinu, Guðrún
Árnadóttir, tilnefnd af Peninga-
þvættisskrifstofu Héraðssaksókn-
ara, Björn Þorvaldsson, tilnefndur
af embætti Héraðssaksóknara,
Helga Rut Eysteinsdóttir, tilnefnd
af Fjármálaeftirlitinu, Theodóra
Emilsdóttir, tilnefnd af Skattrann-
sóknarstjóra, Arnar Halldórsson,
tilnefndur af Neyt-
endastofu, Gísli Rúnar
Gíslason, tilnefndur af
embætti Tollstjóra,
Hildur Árnadóttir,
tilnefnd af Endur-
skoðendaráði og
Kristín Ólafsdóttir,
tilnefnd af Eftirlits-
nefnd fasteignasala.
Þörf talin á aðkomu
fleiri í stýrihópnum
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Peningaþvætti Stækkaður stýrihópurinn, sem nú telur 15 manns, leitar
leiða til þess að berjast gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka.
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Morgun-blaðið hef-ur greint
frá því að gagnaver
þau sem rekin eru
hér á landi byggja
afkomu sína að langstærstum
hluta á viðskiptum við þá sem
reyna að verða sér úti um raf-
aurinn bitcoin með því að keyra
reikniverk á sérútbúnum tölv-
um. Hlutfall þessarar starfsemi
hjá gagnaverunum íslensku
liggur á bilinu 80-90%, sem er
ískyggilegt í ljósi eðlis bitcoin.
Verðmæti bitcoin byggist á
veikum grunni og hið sama á við
um aðra og minni rafaura.
Bitcoin hefur rokið upp í verði
en hann hefur líka hrunið og
framtíðin er verulegri óvissu
háð. Enginn veit hvort slík
mynt mun koma að notum í
framtíðinni og nú um stundir að
minnsta kosti gagnast hún helst
þeim sem vilja fela viðskipti sín.
Þetta fyrirbæri ber óþægilega
mörg merki þess að vera hrein
bóla sem margir munu á end-
anum brenna sig á.
Þá er það skuggalegt hve
mikil orka fer í að grafa eftir
bitcoin. Orkan sem fer í súginn
við þessa vinnslu er á við orku-
notkun heilla þjóða og fer ört
vaxandi. Á tímum þegar áhersla
er lögð á að spara orku virkar
þetta fjarstæðukennt.
Áhugavert er fyrir Íslend-
inga að auka fjölbreytni í at-
vinnulífi, meðal annars með því
að fá hingað gagna-
ver. Það er hins
vegar áhyggjuefni
að þau gagnaver
sem hér eru skuli
byggja tilvist sína
nær eingöngu á svo fallvöltu
fyrirbæri sem bitcoin er.
En þetta er ekki aðeins
áhyggjuefni vegna gagnaver-
anna heldur einnig vegna raf-
orkufyrirtækjanna, sem selja
gagnaverunum orku og eru því
óbeint háð gengi bitcoin, þó að í
mun minna mæli sé en hjá
gagnaverunum sjálfum.
María Ingimundardóttir,
framkvæmdastjóri ráðgjaf-
arsviðs Opinna kerfa, lýsti
áhyggjum af þessari stöðu í
samtali við Morgunblaðið. Hún
telur að hér séu kjöraðstæður
fyrir gagnaver, en að ófullnægj-
andi gagnatengingar og skortur
á skattaívilnunum hafi komið í
veg fyrir að viðræður við risa-
fyrirtæki á borð við Amazon,
Google og Facebook skiluðu ár-
angri. Nefndi hún í því sam-
bandi að kvikmyndaframleiðsla
hefði blómstrað eftir að stjórn-
völd buðu upp á 25% endur-
greiðslu af innlendum fram-
leiðslukostnaði.
Ljóst er að skoða þarf af al-
vöru hvers vegna gagnaver hér
á landi byggja afkomu sína svo
mjög á bitcoin og hvort ekki er
hægt að skapa aðstæður fyrir
annars konar gagnavera-
starfsemi.
Bitcoin-gröftur er
undirstaða gagna-
vera hér á landi}
Byggð á bólu?
Lögð hefur veriðfram skýrsla
um starfshætti
kjararáðs. Eftir-
tektarverðasti þátt-
ur skýrslunnar,
sem ekki hefur þó
fengið mikið umtal, er sú nið-
urstaða að þeir sem lúta verða
niðurstöðu kjararáðs hafi ekki
hækkað meira en viðmið-
unarstéttir þegar litið er til baka
yfir rúman áratug. Annað hefði
mátt ætla vegna umræðunnar
sem verið hefur í gangi.
En starfshópurinn sem gerði
skýrsluna leggur til breytingar,
þrátt fyrir þessar meginnið-
urstöður. Tilgangurinn er að
leita eftir aðferð sem líkleg væri
til að tryggja að minna umrót
verði um fyrrgreindar ákvarð-
anir. Nú er talað um að breyt-
ingar verði gerðar árlega til að
forðast megi hin stóru stökk,
sem verður til að umræðan verð-
ur óbærileg fyrir stjórnmála-
lífið. Það má mikið breytast ef
fljótt koma ekki upp kröfur um
að þótt árstími laga væri kominn
þá yrði að koma í veg fyrir að
„bát sé illilega ruggað á við-
kvæmum tíma kjarasamninga“.
En það er eðlilegt að forsætis-
ráðherrann voni hið
besta eins og sést af
fréttum mbl.is:
„Katrín telur breyt-
ingarnar vera til
góðs fyrir framtíð-
arfyrirkomulag á
vinnumarkaði. „Þarna er verið
að leggja til að færa þetta nær
því sem tíðkast annars staðar á
Norðurlöndum og að þetta verði
gert með gagnsærri hætti en
hingað til,“ segir Katrín en í
skýrslunni kom fram að
gagnsæi hefði skort um ákvarð-
anir kjararáðs.
„Ég tel að þessar breytingar
geti orðið til þess að stuðla að
aukinni sátt til lengri tíma á
vinnumarkaði um mál sem hefur
verið um ár og áratugi upp-
spretta deilna í samfélaginu,“
segir Katrín.
Hún telur að hlutverk kjara-
ráðs hafi í gegnum tíðina ekki
verið öfundsvert og bendir aftur
á að mikilvægt sé að læra af ná-
grönnum okkar hvernig þeir
hafi hagað sínum málum.
„Það þýðir líka að verið er að
leggja til færri aðila sem verði
ákvarðaðir með þessum hætti,
fyrst og fremst verða það þjóð-
kjörnir fulltrúar og dómarar.““
Enn einu sinni er
gerð tilraun til að
finna upp kjara-
dómshjólið}
Óvænt niðurstaða
en fyrirsjáanleg tilraun
Þ
etta gegndarlausa ógegnsæja
bruðl með almannafé er ekkert
sem er að verða til í dag. Bruðlið
hefur alltaf verið til staðar. Um-
ræða um ferðakostnað nú er ein-
ungis dropi í hafið. Staðreyndin er sú að það
þarf að taka allt kerfið í heild sinni út fyrir
sviga. Ekki einungis einn einstakling sem er
hreinlega lagður í einelti í kerfi sem þús-
undir opinberra starfsmanna nýta sér. Við
þurfum að gegnumlýsa allt kerfið, fylgja því
eftir að reglurnar séu virtar, og hvað er þá
betra en að bæta við enn einni nefndinni! Til
að vera aðeins meira háðsk, hm … já þá
gætu nefndirnar hugsanlega náð því að vera
jafnmargar og ævintýrin í Þúsund og einni
nótt.
Allt upp á borðið
Kjörnir fulltrúar verða að fara að átta sig á því, að
þeir eru launþegar þjóðarinnar. Þeir eru rúnir trúverð-
ugleika og trausti á meðal kjósenda og eiga sannarlega
ærið verk fyrir höndum ef þeim á að takast að snúa
þessari neikvæðu ímynd til betri vegar. Það þarf að
vera hafið yfir allan vafa að valdhafarnir séu heiðarlegir
og starfinu vaxnir. Það er staðreynd að dregið hefur úr
kjörsókn svo um munar. Að sjálfsögðu veltir maður því
fyrir sér hvort ein af ástæðunum sé vantraust kjósenda
á stjórnmálamönnum. Ég tel líkurnar á því tvímæla-
laust vera meiri en minni.
Þess vegna: Upp á borð með allan kostn-
að, bæði hjá ríki og sveitarfélögum.
Nóg af peningum í ríkissjóði?
Það er með ólíkindum hvernig ætíð virð-
ist vera til nægjanlegt fjármagn í ríkissjóði
þegar kemur að hverskyns gæluverkefnum.
Hvernig forgangsröðun fjármuna virðist oft-
ar en ekki í hróplegri mótsögn við vilja og
þarfir þess hluta kjósenda sem berjast fyrir
tilveru sinni. Fastir í fátæktargildrum í boði
stjórnvalda sem svipta þá öllum mögu-
leikum á að bjarga sér. Stjórnvalda sem
skattleggja fátækt og skerða alla sem það
reyna.
Á toppi hagsveiflunnar
Góðærið er ekki fyrir alla, ó nei, það er einungis
fyrir suma. Þúsundir og aftur þúsundir Íslendinga ná
engan veginn endum saman. Þúsundir barna líða hér
mismikinn skort. Af hverju er þessu fólki ekki hjálp-
að? Stjórnvöld halda áfram að básúna allt það frá-
bæra sem þau eru að gera fyrir alla en á sama tíma
er fólkið okkar að svipta sig lífi vegna óhamingju og
örbirgðar.
Ég kalla eftir alvöruaðgerðum en ekki innantómum
orðum. Þið eigið að vinna fyrir alla en ekki bara
suma.
Inga Sæland
Pistill
Úr einu í annað
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Dómsmálaráðherra segir að stýri-
hópurinn sem settur var á lagg-
irnar 2015 hafi tekið virkan þátt í
vinnu við úttekt FATF (Financial
Action Task Force) á Íslandi en
hún hófst í janúar á síðasta ári.
„Við þá vinnu varð ljóst að fleiri
aðila þyrfti að borðinu og því var
stýrihópurinn stækkaður og
fulltrúar fleiri aðila fengnir inn,“
sagði Sigríður í samtali við Morg-
unblaðið í gær.
„Það er mjög mikilvægt fyrir
Ísland að taka þátt í því al-
þjóðlega jafningjamati sem FATF-
úttektirnar eru því þær ganga út
á að standa vörð um trúverð-
ugleika íslenska fjármálakerf-
isins, að það sé ekki mis-
notað í peningaþvætti og
við fjármögnun hryðju-
verka. Öll tilmæli og
ráðleggingar úttekt-
araðilanna miða að
því að tryggja
þennan trúverð-
ugleika,“ sagði
Sigríður jafn-
framt.
Mikilvægt
fyrir Ísland
DÓMSMÁLARÁÐHERRA
Sigríður Á.
Andersen