Morgunblaðið - 17.02.2018, Síða 34

34 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2018
Ég er í forsvari fyr-
ir útflutningsfyrirtæki
sem hefur rekið einka-
mál til innheimtu
skuldar á hendur er-
lendu fyrirtæki og hefi
nú um nokkurra mán-
aða skeið verið í sam-
skiptum við Hæstarétt
vegna áfrýjunar á
málinu sem hefur
þróast á þann hátt að
mér finnst að brotið sé
á mér og fyrirtækinu sem ég er í
forsvari fyrir.
Málið í hnotskurn
Útlenda fyrirtækið, sem er belg-
ískt, segir skuldina greidda og
bendir í því sambandi á undirrit-
aðar greiðsluviðurkenningar á öll-
um útgefnum reikningum, vitnis-
burð meðeiganda míns, forsvars-
manns hins belgíska fyrirtækis, og
niðurstöðu dómkvaddra sérfræð-
inga því til staðfestingar. Ég held
því hins vegar fram að um saman-
tekin svik meðeiganda míns og
hins belgíska fyrirtækis sé að ræða
og hvað mig varðar séu undirritan-
irnar falsaðar. Þeir höfðu í fórum
sínum margar undirritanir eftir
mig sem hafi verið notaðar sem
fyrirmyndir. Þá hafi engin
greiðslugögn verið lögð fram sem
sýni fram á greiðslur til lúkningar
skuldinni. Þær greiðsluviðurkenn-
ingar sem lagðar hafa
verið fram samræm-
ast ekki neinum öðr-
um gögnum málsins
og stangast beinlínis
á við þau þannig að
þær virðast vera
eftirágerningur.
Síðastliðið sumar
fengu tveir erlendir
sérfræðingar á mín-
um vegum, hvor úr
sinni sérgrein, leyfi til
þess að rannsaka
gögnin í réttarsal.
Það leiddi til atburða-
rásar sem endaði á því að sex sér-
fræðingar frá fjórum löndum gáfu
álit sitt á hinum umdeildu undirrit-
unum og komust að þeirri niður-
stöðu að annaðhvort hefði falsari
augljóslega ritað þær eða að
ómögulegt væri að átta sig á því
hvort ég eða falsari hefði stýrt
pennanum. Allir sex eru sammála
um að undirritun mína sé óvenju
auðvelt að falsa, sérstaklega vegna
þess að hún sé rituð með eins kon-
ar blokkskrift þar sem pennanum
sé lyft eftir ritun flestra stafa.
Málinu tapaði ég eins illa og
unnt var í héraðsdómi. Belgíska
fyrirtækið var sýknað og fyrir-
tækið sem ég er í forsvari fyrir
dæmt til þess að greiða fimm millj-
ónir króna í málskostnað. Dóm-
inum var strax áfrýjað og af minni
hálfu mikið lagt fram af nýjum
gögnum. Þau eru samtals um 1.250
blaðsíður.
Forsaga málsins í Hæstarétti
Um leið og skilað var greinar-
gerð til Hæstaréttar sendi ég
beiðni um skriflegan málflutning í
örstuttu bréfi. Ég hringdi ein-
hverjum dögum síðar og bauð fram
frekari rök en var sagt að þess
væri ekki þörf þar sem þegar væri
búið að samþykkja beiðnina.
Í sama samtali eða a.m.k. um
svipað leyti var ég upplýstur um að
skila ætti skriflegum málflutningi í
október eða nóvember 2017. Þar
sem málið yrði flutt skriflega
myndi það komast þetta snemma
að óháð biðröð vegna munnlegs
málflutnings.
Hinn 13. september sl. barst
mér bréf frá Hæstarétti þess efnis
að málsaðilum væri veittur frestur
til 4. október sl. til þess að ljúka
gagnaöflun í málinu. Á þeim tíma
hélt ég að stutt væri í skil vegna
skriflegs málflutnings og bað því
einungis um hálfs mánaðar viðbót-
arfrest. Í raun þurfti ég lengri
frest en taldi mig ekki geta beðið
um það vegna tímamarka varðandi
skil á skriflegum málflutningi.
Svar frá Hæstarétti barst 28.
september sl. þess efnis að ákveðið
hefði verið að framlengja frestinn
einungis um eina viku. Andstaða
gagnaðila er tilgreind sem ástæða.
Ýmislegt náðist (einkum álit hinna
sex sérfræðinga) þrátt fyrir styttri
frest. Nú er verið á lokametrunum
að afla gagna sem væntanlega
munu varpa skýrara ljósi á þennan
þátt málsins.
Um þetta leyti vann ég að skrif-
legum málflutningi með þá stefnu í
huga að vera búinn að sjá fyrir
endann á honum þegar kallið
kæmi. Þegar ekkert hafði heyrst
einhvern tímann í fyrri hluta
nóvember hringdi ég í Hæstarétt
og spurði hvenær taka ætti málið
fyrir. Var mér þá tjáð að það lægi
ekki ljóst fyrir ennþá.
Nú fór undirbúningurinn í ró-
legri farveg. Hratt leið að jólum.
Upp úr áramótum var farið að sjá
fyrir endann á vinnunni. Var nú
enn hringt í Hæstarétt (8. janúar
2018) og spurt hvenær taka ætti
málið fyrir. Þá var því óvænt svar-
að að ákveðið væri að málflutning-
urinn yrði munnlegur. Mér hefði
verið tilkynnt breytt ákvörðun í
bréfi frá 13. nóvember sl. Óvíst
væri hvenær hinn munnlegi mál-
flutningur færi fram, væntanlega
þó næstkomandi haust. Ég sagðist
sem satt var ekki hafa fengið neitt
bréf frá Hæstarétti um þetta efni.
Við lestur þess kemur fram að
ástæða fyrir breytingu á ákvörð-
unum er að gagnaðili setti sig upp
á móti.
Rökstuðningur fyrir beiðni
um skriflegan málflutning
Í framhaldi af samtalinu sendi
ég nokkuð langt bréf til Hæsta-
réttar þar sem ég gerði grein fyrir
mínu máli og setti efnislega fram
eftirfarandi rökstuðning fyrir
skriflegum málflutningi:
 Ég heyri illa í sölum og þar
sem skvaldur er og aukahljóð eins
og t.d. er algengt á kaffihúsum.
Annars er heyrnin ekki vandamál.
 Ég er ólöglærður forsvars-
maður kröfuhafa og hefi hvorki
þjálfun til málflutnings af þessu
tagi né þekki hin ýmsu lög til hlít-
ar. Ég stend því höllum fæti gagn-
vart mótaðila ef málflutningurinn
er munnlegur þar sem ég get ekki
leitað ráðgjafar.
 Það mál sem um er að ræða er
að verulegu leyti tæknilegs eðlis
þar sem tölur og tákn skipta miklu
máli auk þess sem sífellt er verið
að vísa í hin og þessi málsskjöl.
Skriflegur málflutningur hentar
því óvenjulega vel ef hið sanna og
rétta á að koma fram.
Spurt var að lokum: Ef hér að
ofan eru ekki færð fram nægileg
rök fyrir skriflegum málflutningi
hvað þarf þá til? Er það virkilega
gagnaðili sem ræður för?
Í sama bréfi gerði ég með einni
undantekningu þær kröfur sem
fram koma í lok þessa bréfs og
taldi mig ekki geta betur séð en að
belgíska fyrirtækið nyti fyrirfram
greinilegra yfirburða í málinu inn-
an Hæstaréttar sem það nýtti sér
fullkomlega. Ég áréttaði að mér
væri misboðið og að traust mitt á
réttinum hefði beðið hnekki nema
komið yrði til móts við kröfur mín-
ar eins og mögulegt væri þannig að
ljóst væri að það væri vilji réttar-
ins að mál þetta fengi sanngjarnan
framgang.
Hringt var í mig fáeinum dögum
eftir að ég sendi bréfið og var sagt
að það eina sem unnt væri að gera
fyrir mig væri að munnlegur mál-
flutningur færi fram í marsmánuði.
Því var hafnað að ég gæti komið
frekari gögnum að í málinu.
Frekari rök
Ég sætti mig ekki við þessi
málalok og sendi í kjölfarið tölvu-
póst til Hæstaréttar þar sem ég
bætti við röksemdum fyrir skrif-
legum málflutningi og fór m.a.
fram á að fá rökstuðning fyrir því
hvers vegna munnlegur málflutn-
ingur væri tekinn fram yfir skrif-
legan í málinu og yrði gert ljóst að
úrskurðurinn væri sanngjarn einn-
ig með tilliti til annarra mála sem
hafi verið úrskurðuð eða samþykkt
skrifleg.
Þar benti ég einnig á að tilvís-
anir í gögn yrðu einungis leystar
almennilega með skriflegum mál-
flutningi þar sem stanslaust er
unnt að benda nákvæmlega á við-
komandi skjöl og staði í þeim og
dómarar geta flett upp því sem
þeir vilja. Slíkt yrði að skera niður
við trog í munnlegum málflutningi.
Annars myndi umfjöllun verða of
flókin og taka allt of langan tíma.
Samviskusamir dómarar myndu
því þurfa að eyða miklu meiri tíma
í málið ef það væri flutt munnlega.
Viðbrögð Hæstaréttar voru þau
að 29. janúar fékk ég tölvupóst þar
sem mér var tilkynnt að málflutn-
ingur í málinu yrði 8. mars næst-
komandi og hvor aðili máls fengi
hálfa klukkustund til þess að skýra
sitt mál. Nokkrum dögum síðar
fékk ég bréf með þau svör að öllum
mínum kröfum væri hafnað.
Eina raunverulega skýringin
sem gefin var er að meginreglan sé
að mál séu flutt munnlega. Atvik
séu ekki með þeim hætti að ástæða
sé til þess að víkja frá því og
Hæstiréttur telji munnlegan mál-
flutning líklegri til þess að draga
fram meginatriði málsins og þau
sönnunargögn sem mestu máli
skipta. Mér finnst þetta staðhæf-
ingar en ekki rök. Ég spyr enn
hvað þurfi til þess að skriflegur
málflutningur fáist samþykktur.
Auk þess er mér enn bannað að
leggja fram frekari gögn.
Niðurstaða
Hér finnst mér hreinlega valtað
yfir mig. Ég er greinilega tæplega
talinn svaraverður. Beiðni mín um
rökstuðning fyrir stjórnvalds-
ákvörðun er hundsuð. Tilvísanir í
gögn eru óhugsandi á þessum
skamma tíma sem úthlutað er til
hins munnlega málflutnings og því
síður tími til þess að varpa upplýs-
ingum á tjald. Málið snýst einungis
um það hvernig ég geti „soðið nið-
ur“ aðalatriði málsins og svarað
meginatriðum í greinargerð belg-
íska fyrirtækisins. Ég vinn nú af
kappi við að finna leið til þess, sem
mér hefur ekki tekist. Í þessu sam-
bandi er rétt að árétta að ég get
ekki betur séð en að hinn stutti
tími sem gefinn er komi sér einkar
vel fyrir gagnaðila. Mér finnst að
málið sé í þeim farvegi að það sé
ég sem verði að koma með rök-
semdirnar og skýringarnar en að
gagnaðili verði hins vegar í því
hlutverki að telja upp fullyrðingar.
Hið grátbroslega er að Hæsti-
réttur virðist vera að reyna að
stytta málflutning til þess að spara
vinnu til þess að vinna sem fyrst á
þeim málafjölda sem bíður þess að
komast að. Í þessu máli er reyndin
hins vegar sú að skriflegur mál-
flutningur er einmitt leiðin til
tímasparnaðar vilji dómarar um
leið kynna sér gögn málsins sem
allra best þannig að sem réttastur
dómur verði kveðinn upp. Munn-
legur málflutningur leiðir til þess
að dómarar verða að þrautlesa
gögn málsins í miklu meira mæli til
þess að geta sannfærst um að mál-
flutningur styðjist við gögn máls-
ins. Geri þeir það ekki er einfald-
lega verið að vinna á málahaugnum
með því að kasta hendinni til hins
væntanlega dóms. Með skírskotun
til samskipta minna við Hæstarétt
óttast ég hið síðarnefnda til við-
bótar því að ég óttast það að vera
ekki álitinn sá sem taka þurfi tillit
til.
Samkvæmt bréfum sem ég hefi
fengið frá Hæstarétti er gjarnan
vísað til afstöðu gagnaðila í málinu
enda þótt umrætt lagaákvæði
kveði á um ákvörðun dómsins
m.t.t. sérstöðu máls. Hingað til
hefur Hæstiréttur ekki talið
ástæðu til þess að bera eitt né neitt
undir mig. Ég tel á mér brotnar
reglur stjórnarskrár, laga og
mannréttindasáttmála um jafnræði
málsaðila og réttláta málsmeðferð.
Eins og málum er háttað finnst
mér ég vera öruggari með málið í
hæfilegu „ljósi“ fjölmiðla og sam-
félagsmiðla.
Ég leyfi mér að leggja áherslu á
eftirfarandi kröfur:
 Að skriflegur málflutningur
fari fram í málinu.
 Til vara að útskýrt verði fyrir
mér með vísan til 70. greinar
stjórnarskrárinnar um sanngjarna
málsmeðferð og annarra mála þar
sem skriflegur málflutningur hafi
náð fram að ganga að það sé sann-
gjarnt, hagkvæmt fyrir réttinn að
svo verði ekki og að mér verði
a.m.k. gefinn tími til þess að skýra
mitt mál og svara stefnda á jafn-
réttisgrundvelli m.t.t. heyrnar-
vanda míns.
 Einnig til vara, sem nú hefur
komið á dagskrá, að mér verði
a.m.k. gert kleift að skýra mitt mál
fyrir réttinum.
 Mér verði gert kleift að koma
til Hæstaréttar gögnum til þess að
varpa sem bestu ljósi á málið.
Ég vil að lokum árétta eftirfar-
andi: Ef unnt var að breyta fyrri
ákvörðunum þá er augljóslega
unnt að breyta þeim sem síðar
voru gerðar.
Opið bréf til Hæstaréttar
Eftir J. Ingimar
Hansson »Hér verður fjallað
um gagnrýniverða
málsmeðferð dómskerf-
isins í máli sem bréfrit-
ari hefur rekið undan-
farin ár.
J. Ingimar
Hansson
Höfundur er verkfræðingur.
Dalvegi 10-14 • 201 Kópavogi • 595 0570 • Parki.is
Vandaðar
innréttingar
Hjá Parka færðu hágæða
innréttingar, sérsniðnar að þínum
óskum og þörfum.
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig!
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
HVAR ER
NÆSTA
VERKSTÆÐI?