Morgunblaðið - 31.03.2018, Blaðsíða 13

Ljósmyndir/Úr bókinni Inniræktun matjurta
kössum, hillum, kökuforum, hengi-
pottum eða á borðum. Sannkölluð
híbýlaprýði, svolítið eins og gam-
aldags sveitarómantík svífi yfir
vötnum. Búsældarlegt er kannski
rétta orðið.
Einfaldar unaðssemdir
Ráð og leiðbeiningar um
hvernig búa má til ílátin og aðstöð-
una eru bæði í máli og mörgum
myndum.
„Ekkert jafnast á við bragðið
af nýtíndum tómati eða salati sem
kippt er upp úr moldinni rétt fyrir
matinn. Einfaldra unaðssemda sem
þessara má auðveldlega njóta með
því að rækta fáeinar tegundir mat-
jurta í pottum heima,“ segir höf-
undurinn í formála. Allaway bendir
á að rannnsóknir sýni að garðyrkja,
innandyra sem utan, bæti andlega
og líkamlega heilsu. Þótt innandyra
fáist ekki sú holla áreynsla að
stinga upp beð megi njóta ánægj-
unnar af því að rækta upp plöntu af
fræi eða að fylgjast með litadýrð
ávaxta eftir því sem þeir myndast
og þroskast.
„Víst er að ræktun matjurta
dregur úr streitu, róar taugarnar,
beinir augunum um stund frá öllum
skjátækjunum og er því einhver
besta andlega slökun sem nútíma-
fólk fær notið,“ segir hún.
Áður en brettar eru upp ermar
og hafist handa er tilvalið að
slökkva á öllum skjátækjum,
hreiðra vel um sig með bókina og
hefja lesturinn. Kaflarnir eru sex
og fjallar sá fyrsti um undirbúning
innimatjurtagarðsins. Þar kemur
fram að fyrst og fremst þurfi að
kanna hversu mikið rými og sólar-
ljós þurfi til að útbúa gróskumikinn
og frjósaman garð heima hjá sér.
Mikilvægt er að lesa þennan kafla
sérstaklega vel áður en rokið er út í
búð og fjárfest í ílátum, fræjum, og
græjum.
Til prýði og matargerðar
Í fyrsta kaflanum eru skýring-
arteikningar sem skipta heimilinu í
átta svæði með tilliti til birtu- og
hitastigs. Svæðin eru aðgreind með
mismunandi litum, t.d. er svæði eitt
appelsínugult. Á því svæði eru
gluggar á móti suðri og hentar það
því öllum þorra plantna. Bleika
svæðið, þar sem eru austur- og
vesturgluggar, er einnig hentugt
fyrir ræktun af ýmsu tagi. Gula
svæðið undir þakgluggum skapar
kjöraðstæður fyrir sólelskar
plöntur eins og ávaxtaplöntur og
aldingrænmeti. Rauðu, fjólubláu og
grænu svæðin eru vænleg fyrir sal-
öt sem þola dálítinn skugga, en
svölu grænbláu og bláu svæðin fyr-
ir blaðgrænmeti, runnatómata og
jarðarber svo fátt eitt sé nefnt.
Með því að hafa skýringateikning-
arnar til hliðsjónar ætti enginn að
velkjast í vafa um hvar mismunandi
plöntur eiga best heima í íbúðinni
og gefa þar af leiðandi mest af sér.
Öll blóm og kryddjurtir vaxa
best í mikilli birtu og eiga því að
þrífast vel á svæðum 1, 2 eða 3
[appelsínugulu, bleiku eða gulu]
segir t.d. í kafla 2, Um kryddjurtir
og æt blóm. Í rammanum hér til
hliðar eru fróðleiksmolar og ráð-
leggingar um nokkrar tegundir
sem koma má fyrir í gluggakist-
unni í eldhúsinu. Þar er einkar
handhægt að grípa til þeirra í mat-
argerðina auk þess sem þær eru til
mikillar prýði og eru fagur vitnis-
burður um blómstrandi borgar-
landbúnað.
Híbýlaprýði Kryddjurtir, æt blóm, grænmeti og ávextir í matjurtagarðinum heima gleðja augu og bragðlauka.
Graslaukur
Timjan
Salvía
DAGLEGT LÍF 13
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. MARS 2018
Eftirtaldar kryddjurtir eru meðal þeirra nytsam-
legustu í matreiðslu og með þeim auðveldari að
rækta. Í stuttum leiðarvísi, sem engan ætti að
fæla frá, segir:
 30 mínútur að potta.
 Mikil sólarbirta, 10-22°.
 Vökvun eingöngu þegar moldin er þurr við-
komu.
 Áburður fyrir blaðplöntur aðra til fjórðu
hverja viku frá því síðla vors og fram á haust.
 Tína má blöð eftir þörfum meðan plantan er
í fullum vexti.
Minta Ein af fáum kryddjurtum sem vilja heldur
svalari stað en þær flestar en getur vaxið innan
um sólelskari plöntur ef moldinni er ætíð haldið
rakri. Hún má þó ekki verða gegnsósa af vatni.
Fjólur Fjólur eru tilvaldar plöntur til
að gefa salötum og kökum lit og eru
til mikillar prýði innan um krydd-
jurtirnar. Þessar nægjusömu
plöntur blómstra vikum saman í
litlum pottum ef þær eru vökvaðar reglulega.
Steinselja Hægt er að velja á milli nokkurra
yrkja og öll þrífast þau mjög vel í pottum innan-
húss. Steinselja er tvíær planta en hafa ætti í
huga að blöð hennar eru töluvert mýkri og
bragðsterkari á fyrsta árinu.
Rósmarín Á vorin verður þessi viðarkennda og
nytsamlega kryddjurt alþakin litlum bláum
blómum sem einnig má borða. Ef skilyrði eru
fyrir hendi getur rósmarín orðið nokkuð stór
runni og unir sér því ekki mörg ár í litlum potti.
Salvía Þessi Miðjarðarhafsplanta þrífst vel í
potti í eitt eða tvö ár en þá þarf að
skipta henni út eða koma henni fyrir í
einhverju stærra íláti. Best er að hafa
salvíu í sólríkri gluggakistu og gæta
þarf þess að moldin verði ekki of blaut.
Timjan (garðblóðberg) Hægt er að velja milli
ýmissa tegunda sem auðvelt er að rækta. Sum-
ar tegundir geta orðið 30 cm háar og þurfa þá
mun stærri pott en þann sem sýndur er hér.
Þarf að haldast rakt en moldin má ekki blotna
um of.
Graslaukur Þessi planta, sem lítur út eins og
gras og er með laukbragði, þrífst vel í potti úti í
glugga þar sem sól skín glatt á hana. Graslauk-
ur nýtist frá vori til hausts; blöðin visna af
plöntunni á haustin en nýir angar skjóta upp
kollinum næsta vor.
Garður sem bragð er að
ÚR KAFLANUM KRYDDJURTIR OG ÆT BLÓM
Atvinna
Grafinn lax
- Láttu það eftir þér
Söluaðilar:10-11,Hagkaup,Kostur,Icelandverslanir,Kvosin,Melabúðin,
Nettó, Samkaup, Pure Food Hall flugstöðinni Keflavík, Sunnubúðin.
Tjarnargötu 2 | 230 Reykjanesbæ | Sími 421 3377 | bustod@bustod.is | www.bustod.is
Fallegar vörur
fyrir heimilið
Stóll á snúningsfæti
í ítölsku nautsleðri
75 cm á breidd
Verð frá 120.000 kr.