Morgunblaðið - 05.04.2018, Qupperneq 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 2018
FRÍSKANDI
BRAGÐ OG
FULLT AF
HOLLUSTU
LÝSI MEÐMYNTU- OG SÍTRÓNUBRAGÐI
Lýsi með myntu- og sítrónubragði
er ný vara frá Lýsi sem innheldur
omega-3 fitusýrurnar EPA og DHA
og er þar að auki auðugt af A-, D-
og E-vítamínum.
LEYNIVOPN ÞJÓÐARINNAR
NÝ
F
E
R
S
K
T
O
M
Y
N
T
U-
OG SÍTRÓN
U
B
R
A
G
Ð
V
E
R
T
VIÐTAL
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Ég tók á móti nákvæmlega 500
börnum í Vestmannaeyjum á þeim
22 árum sem ég starfaði þar. Ég hef
ekki tölu á öðrum börnum sem ég
hef tekið á móti, bæði á meðan ég
var í námi og sem ljósmóðir fjöl-
skyldunnar. En það eru einhverjir
tugir barna,“ segir Guðný Bjarna-
dóttir, hjúkrunarfræðingur, ljós-
móðir, djákni og framhaldsskóla-
kennari, sem hætti á vinnumarkaði
um áramótin og flutti ásamt eigin-
manni sínum, Kristjáni Gunnari
Eggertssyni, í Borgarnes.
Með flutningunum lokaði Guðný
rúmlega hálfrar aldar hringferð frá
æskuslóðunum á Kjalvararstöðum í
Reykholtsdal, á Akranes, til Reykja-
víkur, þaðan til Vestmannaeyja og
nú hafa þau hjónin byggt sér heimili
í stuttri akstursfjarlægð frá æsku-
heimili Guðnýjar.
Guðný fylgist vel með kjarabar-
áttu ljósmæðra og segir að hugurinn
sé hjá ljósmæðrastéttinni.
„Það er alveg ótrúlegt að ekki
skuli vera búið að semja við ljós-
mæður og með ólíkindum að tveggja
ára framhaldsnám að loknu hjúkr-
unarnámi skili því að ljósmæður
lækki í launum. Svo virðist sem
kvennastéttir eigi erfiðara upp-
dráttar í kjarabaráttu en ég hef fulla
trú á kröftugum ljósmæðrum sem
nú berjast og láta ekki kúga sig
lengur. Ég held að konur séu al-
mennt að verða sterkari þegar þær
vilja láta til sín taka,“ segir Guðný
og bætir við að áhersla á laun ljós-
mæðra eigi að endurspegla menntun
og þá miklu ábyrgð sem fylgir ljós-
móðurstarfinu.
„Ljósmæður eru mikilvæg heil-
brigðisstétt og elsta menntastéttin á
Íslandi. Ég heyri á kollegum mínum
að það sé lítið tillit tekið til þess hjá
stjórnvöldum að mæðravernd er
orðin flóknari og viðameiri en áður.
Fleiri konur þjást af kvíða og þurfa
meiri þjónustu, einnig gerir fjöl-
menningin það að verkum að þjón-
usta ljósmæðra er sífellt meira
krefjandi. Það skýtur skökku við að
með flóknari þjónustuþörf sé reikni-
líkanið þannig að 20 mínútna viðtal
sé áætlað á hverja konu til að sinna
því sem fylgir mæðaravernd og
skráningu tengdri henni,“ segir
Guðný sem man tímana tvenna.
„Það var töluvert ólíkt að starfa
sem ljósmóðir í Vestmannaeyjum og
í Reykjavík. Á landsbyggðinni er
ekki sérfræðingur í næsta herbergi
sem hægt er að kalla á ef eitthvað
kemur upp á. En það er auðvitað
alltaf hægt að leita ráðgjafar sér-
fræðinga á Landspítalanum. Ég
fékk mikinn stuðning frá Þórgunni
Hjaltadóttur ljósmóður þegar ég var
að taka mín fyrstu skref sem ljós-
móðir í Eyjum,“ segir Guðný og
bætir við að hún hafi verið á vaktinni
24 klukkustundir á sólarhring. Ljós-
mæður á landsbyggðinni verði að
laga líf sitt að því að hafa alltaf tæki-
færi til að sinna þjónustunni. Guðný
segir að það sé enginn átta tíma
vinnudagur á landsbyggðinni.
„Það er mikil ábyrgð að taka
ákvarðanir um allt sem snýr að
þjónustu við fæðandi konu, þar með
talið að senda hana í burtu í fæðingu
í hvernig veðri sem er,“ segir Guðný.
Skerðing á lífsgæðum
„Ég var svo heppin þegar ég vann
í Eyjum að það voru bæði skurð-
læknir og svæfingalæknir til taks
allan sólarhringinn. Það er liðin tíð
því miður. Það er rosaleg skerðing á
lífsgæðum fyrir landsbyggðarfólk
að geta ekki verið öruggt með að
fæða börn sín í heimabyggð,“ segir
Guðný og bætir við með þunga að
það sé stjórnvaldsaðgerð að taka
fæðingarþjónustu í burtu. Það sé
skiljanlegt að ungar fjölskyldur sem
eigi von á barni vilji hafa fullkomnar
aðstæður þegar að fæðingu kemur.
Guðný fékk ung áhuga á hjúkrun
og vildi vinna með fólki.
„Ég byrjaði fyrir 50 árum á
Landspítalanum, þá 17 ára, í skúr-
ingum og seinna sem ófaglærð
aðstoðarstúlka á fæðingarheimili
Reykjavíkur. Ég útskrifaðist úr
hjúkrunarnámi 1972 og starfaði við
það í 16 ár. Í millitíðinni lærði ég
svæfingarhjúkrun,“ segir Guðný
sem staldraði stutt við í Reykjavík
eftir námið.
Náttúran mótaði starfsvalið
„Ég hitti eiginmanninn, rótgróinn
Eyjamann, og flutti með honum til
Vestmannaeyja þar sem ég hóf störf
á sjúkrahúsinu í Eyjum. Það hafði
alltaf blundað í mér að verða ljós-
móðir,“ segir Guðný og telur að
reynsla af samverunni við dýrin og
náttúruna á æskuheimilinu Kjalvar-
arstöðum hafi mótað það viðhorf
sitt.
„Ég undi mér vel í Eyjum en
ákvað árið 1986 að hefja ljós-
mæðranám í Reykjavík. Það var
átak að fara í nám og halda tvö
heimili en það hafðist með góðri
hjálp eiginmanns og fjölskyldu,“
segir Guðný sem hóf störf sem ljós-
móðir í Eyjum árið 1988.
Tuttugu og tveimur árum síðar
urðu tímamót hjá Guðnýju þegar
hún lét af störfum sem ljósmóðir í
Eyjum.
„Ég var ekki fullkomlega sátt við
að hætta og saknaði ljósmóður-
starfsins, sem er yndislegt starf og
gefandi þrátt fyrir eril og álag sem
því fylgir,“ segir Guðný sem hélt
áfram að mennta sig á meðan hún
starfaði sem ljósmóðir.
Vígðist sem djákni
„Mig langaði að styrkja mig og
skilja betur hvernig manneskjan er
gerð og fór í tveggja ára djákn-
anám. Ég var vígð djákni í 50% starf
í tilraunaverkefni sem Landakirkja,
Vestmannaeyjabær og heilbrigðis-
stofnun Vestmannaeyja stóðu að.
Mér þótti gaman að gefa fólki í sam-
félaginu rödd sem þurfti á því að
halda. Starfið var fyrst og fremst á
sviði öldurnarþjónustu, félags-
þjónustu og stuðningur við sjúka,“
segir Guðný sem starfaði á sama
tíma sem ljósmóðir í 50% starfi.
„En svo kom hrunið og skortur á
fjármagni varð til þess að ekki var
haldið áfram með tilraunaverkefnið.
Þegar verkefninu lauk starfaði ég
við mæðravend í Reykjavík þar til
ég var beðin að taka að mér að vera
hjúkrunarkennari við Framhalds-
skólann í Vestmannaeyjum,“ segir
Guðný og bætir við að það hafi verið
mikil áskorun til að byrja með.
„Þetta var skemmtilegt starf og
ég fann hversu miklu ég hafði að
miðla eftir langan starfsaldur og
gaman að vinna með ungu fólki sem
hefur áhuga á störfum í heilbrigðis-
geiranum. Framhaldsskólinn var
skemmtilegur vinnustaður,“ segir
Guðný sem hætti kennslu um síð-
ustu áramót eftir sjö ára starf.
Nýr kafli í lífssögunni
„Mér hefur aldrei leiðst í
vinnunni og lít sátt yfir 50 ára
starfsferil. Nú hefst nýr kafli í lífs-
sögunni og aldrei að vita hvað hann
hefur upp á að bjóða. Fólk skrifar
söguna sína frá degi til dags,“ segir
Guðný og bætir við hlæjandi að það
geti enginn farið sömu menntunar-
leið og hún.
„Það er búið að leggja niður nán-
ast alla skóla sem ég hef farið í í
skólakerfinu nema barnaskólann.“
Á 500 ljósubörn í Vestmannaeyjum
 Hjúkrunarfræðingur, ljósmóðir, djákni og kennari  Segir ótrúlegt að laun ljósmæðra lækki við
aukna menntun  Mæðravernd flóknari og viðameiri en áður  Góð fæðingarþjónusta lífsgæði
Morgunblaðið/Theodór Kr. Þórðarson
Heima Guðný Bjarnadóttir með tíkina Lóu. Þær njóta lífsins í Borgarnesi ásamt Kristjáni, eiginmanni Guðnýjar.
Ljósmóðurstarfið Guðný lét draum-
inn rætast og hefur tekið á móti rúm-
lega 550 börnum um starfsævina.
„Mér finnst við vera komin of
langt frá því að fæðing sé talin
eðlilegur hluti af náttúrunni. Það
er tilhneiging til þess að líta á
fæðingu að hluta til sem tækni-
viðburð. Ljósmæður segja mér
að það fari mikill tími í að
styrkja konur í því að fæðing sé
náttúrulegur hlutur og fá þær til
þess að trúa að allt komi til með
að ganga vel,“ segir Guðný
Bjarnadóttir, ljósmóðir með
meiru, sem fæddist heima hjá
sér eins og systkini hennar fjög-
ur á Kjalvararstöðum í Reyk-
holtsdal en bærinn dregur nafn
sitt af konu að nafni Kjalvör.
„Eftir því sem ég best veit er
þetta eini bærinn á Íslandi með
þessu nafni,“ segir Guðný.
Ekki tækniviðburður
FÆÐING ER NÁTTÚRULEG