Skírnir - 01.09.1991, Page 192

454
ÞORSTEINN GYLFASON
SKÍRNIR
V
Hinar varnir trúleysingjans sem ég vildi nefna eru útlistanir á því
hvað trú sé, og oftar en ekki fimbulfamb um trú. I „Ljósinu sem
hvarf“ tók ég dæmi af slíkum málflutningi eftir Vilhjálmi Árnasyni
(367). Vilhjálmur segir um mann sem hann kallar „trúmanninn"
eins og þar fari einn maður og Vilhjálmur þekki hann vel:
Hann trúir ekki þessum sannindum [boðskapnum um Krist] eins og hann
trúir því að Gamli sáttmáli hafi verið gerður 1262; hann treystir þeim og
bindur við þau allt sitt trúss.
Hugsunin sem vakir fyrir Vilhjálmi er kannski eitthvað á þá leið að
það sé eitt að trúa kenningum í þeim skilningi að telja þær sannar,
og annað að trúa þeim í þeim skilningi að haga lífi sínu eftir þeim.
Og það er reyndar eitt að trúa til dæmis einhverju um stöðu reiki-
stjarnanna á himninum samkvæmt stjörnufræðinni, og annað að
haga lífi sínu eftir þessari stöðu í krafti stjörnuspeki. Vilhjálmur
gengur svo að því vísu fullkomlega rakalaust að kristin trú hljóti að
vera eins og stjörnuspekin, sem fjöldi fólks treystir og bindur við
allt sitt trúss, en alls ekki eins og stjörnufræðin. Samt er hann
ábyggilega sama sinnis og ég að stjörnuspeki sé ekki annað en
bábiljur, þó svo að fjöldi fólks hagi lífi sínu eftir henni, allt frá
ungri stúlku á Eskifirði í leit að eiginmanni til Bandaríkjaforseta í
Washington í leit að fundarstað handa sér og forseta Ráðstjórnar-
ríkjanna.
Svipuð grunnhyggni um trú veður uppi í grein séra Gunnars.
Hann segir að hjá mér sé trú „einvörðungu vitsmunalegs eðlis,
sannfæring um eitthvað", og finnur að þessum skilningi. Það má til
sanns vegar færa að í „Ljósinu sem hvarf“ hafi ég verið að fjalla um
vitsmunalega trú eða sannfæringu, nánar tiltekið þá trú sem játuð
er í trúarjátningum kristinnar kirkju eins og trúna á upprisu Krists.
Hitt er rangt og tilefnislaust af minni hálfu að ég telji trú ekkert
vera annað en þetta. Ég veit vel að „trú“ er margrætt orð. I
„Ljósinu sem hvarf“ lagði ég raunar sérstaka áherzlu á að „sann-
leikur" er margrætt orð, og má þá nærri geta að sama máli gegnir
um „trú“ því að trú og sannleikur haldast í hendur eins og þar er