Skírnir - 01.04.2007, Page 55

Sko›a má upp gjör i› vi› Hall dór Lax ness í ljósi fleirra breyt -
inga sem ur›u á ímynd bók mennta fræ› ings ins Pauls de Man fleg -
ar í ljós kom a› hann haf›i ver i› á bandi nas ista í æsku og skrif a›
grein ar gegn gy› ing um, en í The Death and Re turn of the Aut hor
flokk ar Burke rök in sem snúa a› tengsl um höf und ar nafns og höf -
und ar verks í sex li›i.23 Á›ur en lengra er hald i› má fló benda á a›
einn grund vall ar mun ur er á skrif um de Mans og Hall dórs Lax ness
sem gæti haft áhrif á vi› tök ur á verk um fleirra. Skrif de Mans voru
ein göngu æsku verk sem komu skyndi lega fram í dags ljós i› fjór -
um árum eft ir and lát hans, en póli tísk for tí› Lax ness hef ur aldrei
ver i› á huldu og hann átti sjálf ur stærst an flátt í flví a› opin bera
nei kvæ› ustu reynslu sína af líf inu í Rá› stjórn ar ríkj un um. Jafn -
framt er löng hef› fyr ir flví a› lesa stjórn mála sko› an ir Hall dórs
inn í skáld verk hans og flá fyrst og fremst í tengsl um vi› flær bæk -
ur sem eru tald ar mik il vægast ar á höf und ar ferli hans.24
Ætl un. Var Lax ness, líkt og svo marg ir a›r ir, hug sjóna ma› ur sem
var ófær um a› sjá fyr ir flær hörm ung ar sem hreins an ir Stalíns
og strí›s ár in ollu sov ésku fljó› inni? fia› er mik il vægt fyr ir
les end ur a› ákvar›a ætl un Hall dórs ef fleir eiga a› geta skor -
i› úr um hvort skrif hans um komm ún isma séu rit u› í gó› um
e›a slæm um ásetn ingi. Und ir flenn an li› má flokka flá full -
yr› ingu a› Hall dór hafi trú a› flví a› ef hann styddi ekki vi›
bak i› á stalín isma væri hann a› sty›ja nas isma og svo flá von
manna a› Eyjólf ur myndi hress ast.25
Kenni vald. Lax ness hef ur kenni vald sem rit höf und ur og stór skáld
sem ger ir fla› a› verk um a› allt sem hann seg ir skipt ir máli.
vera hertzsch 55skírnir
23 Sund ur li› un Seán Burkes á um mæl un um um skrif de Mans má finna á bla› sí› -
um 4–6 í bók hans (1992).
24 Hér má sér stak lega nefna bók Sig ur› ar Hró ars son ar 1986.
25 Í flessu ljósi seg ir Ill ugi Jök uls son í pistli sín um „Hall dór Kilj an og „hug rekki“
Hall gríms Helga son ar“: „fia› er vissu lega vont a› skilja hvern ig ma› ur einsog
Hall dór […] gat bor i› blak af ein hverri grimmi leg ustu kúg un ar stjórn sög unn -
ar, ‡m ist lok a› aug un um fyr ir e›a bein lín is log i› til um sann leik ann í Sov ét -
ríkj un um og sí› an ekki bo› i› uppá mark ver› ari sk‡r ing ar en „trú girni“ og flá
von vest rænna komm ún ista á sín um tíma a› „Eyjólf ur hress ist“ — kúg un in
væri ekki ann a› en bernsku brek á lei› til sælu rík is ins. En fletta eru í hnot skurn
sk‡r ing ar Hall dórs í Skálda tíma“ (Ill ugi Jök uls son 2001).
Skirnir vor 2007-med ollum-1:Skírnir haust nota-1 25.4.2007 14:27 Page 55