Skírnir - 01.04.2007, Síða 83

eins og flau eiga a› vera eft ir kenn ingu Rawls. Hér skal reynt a›
gera fla›, ekki síst me› gögn um, sem dreg in hafa ver i› fram sí› -
ustu miss eri í um ræ› um um tekju skipt ingu á Ís landi (Stef án
Ólafs son 2006a og 2006b; För st er 2007; Hag stofa Ís lands 2007).
Ég varpa fram og leita svara vi› flrem ur spurn ing um: Vi› hvers
kon ar hag kerfi eru kjör hinna verst settu best? Hvar hafa kjör
hinna verst settu batn a› mest hin sí› ari ár? Hvar eru kjör fleirra
best, eins og flau mæl ast á ein hvern einn e›li leg an kvar›a?
Rétt læt is kenn ing Rawls
Meg in hug mynd Rawls er eins ein föld og hún er snjöll: Hvers
kon ar skipu lag myndu menn velja sér og sín um, ef fleir vissu ekki,
hvern ig fleim myndi vegna inn an fless? Hann hugs ar sér, a› hóp -
ur manna skrí›i und ir fá vís is feld, sem hann kall ar svo, í flví skyni
a› setja hinu rétt láta skipu lagi regl ur. Und ir feld in um vita fleir
ekki, hva›a hæfi leik um fleir sjálf ir eru bún ir e›a hver sta›a fleirra
sjálfra ver› ur sí› ar meir. fieim er fló ljóst, a› fleir muni eign ast
fjöl skyld ur og af kom end ur, og fleir kunna skil á al menn um lög -
mál um um mann legt sam líf, jafn framt flví sem fleir gera sér grein
fyr ir, a› fleir muni sjálf ir vilja rétt indi og tæki færi, ein hver völd,
tekj ur og eign ir og sjálfs vir› ingu líka. Rawls lei› ir sí› an rök a›
flví í löngu og flóknu máli, a› fleir muni und ir fá vís is feld in um
semja sín í milli um a› verj ast versta kosti, sem er, a› fleir muni
sjálf ir lenda á lægsta flrep inu í stiga mann lífs ins. fieir muni flví
semja um, a› fleir, sem verst ver›a sett ir, ver›i eins vel sett ir og
fram ast er kost ur á. Á stær› fræ›i máli má segja, a› fleir muni há -
marka lág mark i›. fior steinn Gylfa son (1984:202) stakk upp á a›
kalla fletta fjall dala regl una: Fjöll in megi ekki vera hærri né tign ar -
legri en svo, a› dal irn ir ver›i sem blóm leg ast ir og byggi leg ast ir.4
fietta rím ar vi› a›ra l‡s ingu á jafn a› ar stefnu eft ir Jón Trausta í
skáld sög unni Bessa gamla: Upp me› dal ina! Ni› ur me› fjöll in!5
réttlæti, jöfnuður og öfund 83skírnir
4 fior steinn Gylfa son 1984:202. Hi› ágæta or› „fá vís is feld ur“ er líka kom i› frá
fior steini, en hann hef ur fla› um „veil of ign or ance“, sem Rawls not ar.
5 Jón Trausti 1918:38. Hall dór Gu› munds son bók mennta fræ› ing ur seg ir a› vísu
rétti lega, a› Bessi gamli sé allt ann a› en gam an saga!
Skirnir vor 2007-med ollum-1:Skírnir haust nota-1 25.4.2007 14:27 Page 83