Skírnir - 01.04.2007, Page 84

Rawls myndi a› vísu svara ís lenska skáld inu svo, a› hann vildi a› -
eins ni› ur me› fjöll in a› flví marki, a› dal irn ir yr›u sem blóm leg -
ast ir, og ekki lengra ni› ur. En í Kenn ingu um rétt læti or› ar hann
svo flau lög mál, sem sami› yr›i um und ir fá vís is feld in um:
Fyrra lög mál: Hver ma› ur skal hafa sama rétt til hins fyllsta frels is, sem
fer sam an vi› jafn mik i› frelsi ann arra.
Sí› ara lög mál: Ójöfn skipt ing gæ›a — fjár hags legra sem ann arra — skal
vera á flann veg, (a) a› skyn sam legt sé a› ætla, a› hún ver›i öll um til hags -
bóta, og (b) a› öll um hafi ver i› frjálst a› keppa a› sér hverri sér stö›u.6
Lög mál un um tveim ur er ra› a›, sem merk ir, a› jafn a› ar lög mál i›
vík ur fyr ir frels is lög mál inu, rek ist flau á.
Hér sleppi ég a› geta marg vís legr ar gagn r‡ni, sem hugs an leg er á
rétt læt is kenn ingu Rawls, held ur reyni a› skilja, hva› í kenn ing -
unni felst, svo a› sko›a megi heim inn í ljósi henn ar. Mörg um
heim spek ing um hef ur or› i› star s‡nt á flá ni› ur stö›u, sem Rawls
tel ur vi› semj end ur kom ast a› und ir fá vís is feld in um, a› skyn sam -
leg ast sé a› skipta lífs gæ› un um jafnt milli manna. Rawls hef ur
fless vegna ver i› tal inn jafn a› ar ma› ur. Færri hafa hug leitt flau
mörk, sem hann set ur tekju jöfn un: Kjör hinna verst settu mega
ekki versna vi› hana. Ójöfn tekju skipt ing er rétt læt an leg, ef kjör
hinna verst settu ver›a betri me› henni en án. En til fless a› geta
lit i› á heim inn í ljósi kenn ing ar Rawls ver› um vi› a› hafa ein -
hverja hug mynd um, hverj ir hin ir verst settu eru og hvar fleir búa.
Hér mi›a ég vi› tekj ur. fieg ar leit a› ver› ur svars vi› fyrstu spurn -
ing unni, í hvers kon ar hag kerfi kjör hinna verst settu séu best,
hannes hólmsteinn gissurarson84 skírnir
6 Rawls 1971:60. fietta hljóm ar svo á ensku: „First: each per son is to have an equ -
al right to the most extensi ve basic liber ty compati ble with a sim il ar liber ty for
others. Second: soci al and economic inequ alities are to be arranged so that they
are both (a) rea sona bly ex pect ed to be to ev eryo ne’s advanta ge, and (b) attached
to positions and offices open to all.“ Hér hef ég haft fl‡› ingu fior steins Gylfa -
son ar (1984) til hli› sjón ar. fió er ein kenni legt, a› hann not a›i „flegn“ um „per -
son“ og hi› gild is hla›na or› „ójöfn u›“ um „soci al and economic inequ alities“.
Í Polit ical Liber al ism setti Rawls (1993) fram a›ra og flókn ari ger› lög mál anna
tveggja.
Skirnir vor 2007-med ollum-1:Skírnir haust nota-1 25.4.2007 14:27 Page 84