Skírnir - 01.04.2007, Page 158

Af flessu má sjá a› fla› voru a› sumu leyti minni um skipti fyrir
ís lenska bænd ur a› fá yfir sig er lend an kon ung held ur en inn lend -
an. Eft ir mislukk a› ar til raun ir í fyrstu létu Nor egs kon ung ar ís -
lenska höf› ingja a› mestu leyti í fri›i, íflyngdu fleim lítt me›
n‡jum skatt kröf um og rösk u›u ekki skip an bænda sam fé lags ins
um of. Inn lend ur kon ung ur hef›i ver i› a› sóps meiri, gert meiri
kröf ur til bænda og lík lega ver i› fram kvæmda sam ari. Inn lent
ríkis vald hef›i trú lega or› i› öfl ugra en er lent og sta› i› fyr ir
breyt ing um á sam fé lag inu sem ann ars flurftu a› bí›a um ald ir.
Au› vit a› er einnig mögu legt a› ís lensk ur kon ung ur hef›i
or›i› valda lít ill, jafn vel pe› í tafli ann arra höf› ingja. Hann hef›i
flá skipt sér lít i› af lands mál um en til vist hans trygg ing fyr ir flví a›
valda jafn vægi raska› ist ekki og höf› ingj ar hæfu ekki n‡tt borg -
ara strí›. fiessi val kost ur er fló ósenni legri, a.m.k. treystu ís lensk ir
bænd ur og höf› ingj ar ekki á a› sú yr›i flró un mála. fieir völdu a›
ve›ja frek ar á Nor egs kon ung.
Fri› betra ef einn ré›i mestu
Ís lensk ur kon ung ur var fló ekki eini val kost ur inn vi› Nor egs kon -
ung. Vi› get um ekki lit i› fram hjá fleim kosti a› hörfa frá sam runa -
ferl inu og hverfa aft ur til fless ástands sem ríkti fram á 13. öld, sam -
fé lags eins og l‡st er í Ís lend inga sög um flar sem go› ar voru marg -
ir og eng inn fleirra ná›i a› hefja sig yfir hina me› af ger andi hætti.
Enda flótt sagn fræ› ing ar geri stund um rá› fyr ir valda sam runa
og ríkja mynd un til tölu lega snemma, e›a á 12. öld, flá er eng an
veg inn sann a› a› sú flró un hafi ver i› langt kom in á 13. öld. fivert
á móti flurftu áhrifa mikl ar höf› ingja ætt ir á traustu tengsla neti
heima í hér a›i a› halda til fless a› vi› halda völd um sín um. Slík var
t.d. sta›a Sturl unga vi› Brei›a fjör› inn á 13. öld, eins og bent hef -
ur ver i› á.17 Hér a›s ríki 13. ald ar vir› ast hafa ver i› ótraust. fiau
gátu horf i› inn í stærri heild og flá var vænt an lega mögu legt
a› flau sundr u› ust aft ur. Go› or› fyrri tíma voru ekki horf in
sverrir jakobsson158 skírnir
17 Sbr. Sverr ir Jak obs son: „Braudel í Brei›a fir›i? Brei›a fjör› ur inn og hinn brei› -
firski heim ur á öld Sturl unga“, Saga, 40:1 (2002), bls. 150–179.
Skirnir vor 2007-med ollum-1:Skírnir haust nota-1 25.4.2007 14:27 Page 158