Jökull - 01.01.2005, Blaðsíða 163

Data report
Jöklabreytingar 1930–1960, 1960–1990 og 2003–2004
Oddur Sigurðsson
Orkustofnun, Grensásvegi 9, 108 Reykjavík; osig@os.is
YFIRLIT — Veturinn 2003–2004 var mjög hlýr að því er kemur fram á vefsíðu Veðurstofu Íslands. Sumarið
var einnig mjög hlýtt og þannig árið í heild afar hlýtt en þó ekki nærri eins og árið á undan. Vetrarúrkoma var
yfir meðallagi en engu að síður var snjólétt víðast á hálendinu vegna hlýindanna. Sumarúrkoman var nærri
meðallagi. Gefur auga leið að ekki vegnar jöklunum vel þegar svona viðrar. Jafnan er talið að þeir veðurþættir
sem mest áhrif hafa á afkomu jökla séu lofthiti að sumri og úrkoma að vetri. Ekki má þó líta fram hjá því að
lofthiti hefur mikið að segja í upphafi vetrar og vetrarlok, það er að segja styttir veturinn í reynd hvað jökulinn
varðar. Mælingar á jöklum undanfarin ár sýna að sumarafkoman, sem er mest háð hitanum, sveiflast meir en
vetrarafkoman, sem aftur byggist mest á úrkomunni. Þetta má lesa út úr töflu 1 hér að neðan. Þannig virðist
hitafar hafa úrslitaáhrif á vöxt og viðgang íslenskra jökla. Kemur það heim við reynslu kynslóðanna hér á landi
svo langt sem sögur ná. Hugað var að 46 stöðum við jökulsporða. Langflestir halda áfram að rýrna enda litlar
líkur til annars í svoddan árferði. Framrás mældist á 4 stöðum og hefur hver sína skýringu sem er þó ekki
augljós í öllum tilvikum. Á einum stað mældist engin breyting.
AFKOMUMÆLINGAR
Hér fylgja í töflu 1 afkomutölur hvers árs frá 1988
fyrir norðurhlið Hofsjökuls (Sátujökul) og austur-
(Þjórsárjökul) og suðvesturhliðina (Blágnípujökul) frá
1989 samkvæmt mælingum Orkustofnunar (Oddur
Sigurðsson, 1989, 1991 og 1993; Oddur Sigurðsson
og Ólafur Jens Sigurðsson 1998; Oddur Sigurðsson
og fl. 2004). Í neðstu línu fyrir hvern jökul er saman-
tekt meðalvetrarafkomu, meðalsumarafkomu, saman-
lagða ársafkomu og meðalhæð jafnvægislínu frá upp-
hafi þessarra mælinga. Þar kemur í ljós aðmest snjóar
á Þjórsárjökul. Þar leysir líka mest og jafnvægislína
því þar mun neðar en til norðurs og suðvesturs.
ATHUGASEMDIR OG VIÐAUKAR
Snæfellsjökull
Nú hrökk Hyrningsjökull undan í stóru stökki sem
beðið hefur verið eftir í nokkur ár. Síðan 1997 hef-
ur sporðurinn fjarlægst mælingamerkin óverulega þótt
jökullinn í heild hafi rýrnaðmikið að sögn Hallsteins.
Því olli þykkt aurlag fremst á sporðinum sem kom
í veg fyrir að ísinn bráðnaði í samræmi við lofthita.
Nú hefur það svæði hreinlega slitnað frá jöklinum og
verður enn um sinn 15–20 m hár, óhreinn íshaugur
spölkorn framan við jökulinn.
Tafla 1. AFKOMA HOFSJÖKULS
– MASS BALANCE OF HOFSJÖKULL
Ár Flatar- Vetur Sumar Árið Jafnv.-
mál lína
Year area Winter Summer Net ELA
km2 m m m (m y.s.)
Sátujökull
1987–1988 90,6 1,31 -2,27 -0,96 1330
1988–1989 90,6 1,74 -1,24 0,50 1190
1989–1990 90,6 1,45 -2,05 -0,60 1340
1990–1991 90,6 1,94 -3,35 -1,41 1490
1991–1992 90,6 1,87 -0,81 1,06 1160
1992–1993 90,6 1,77 -0,86 0,91 1165
1993–1994 90,6 1,86 -1,62 0,24 1250
1994–1995 85,4 1,72 -2,30 -0,58 1320
1995–1996 85,4 1,60 -2,37 -0,78 1340
1996–1997 85,4 1,13 -2,18 -1,05 1410
1997–1998 85,4 1,17 -1,73 -0,56 1360
1998–1999 81,6 1,44 -1,70 -0,25 1250
1999–2000 81,6 1,02 -2,36 -1,34 1410
2000–2001 81,6 1,26 -1,84 -0,58 1340
2001–2002 81,6 1,14 -2,14 -1,00 1340
2002–2003 81,6 1,76 -2.74 -0.98 1380
2003–2004 81,6 1,21 -2.57 -1.36 1420
1987–2004 1,49 -2,01 -8,73 1323
JÖKULL No. 55, 2005 163