Breiðfirðingur - 01.04.1996, Side 140

138
BREIÐFIRÐINGUR
Hvergi hefur verið meira um hlunnindabúskap hérlendis en á
Breiðafirði. Menning fólksins sem við fjörðinn bjó var í órofa-
tengslum við náttúruna. Leggja þarf sérstaka rækt við gamla
þjóðhætti með söfnun þjóðháttalýsinga og gamalla mynda.
Líklegt er að fjöldi ljósmynda sé í fórum almennings sem
fengur væri að skrásetja og safna. Jafnframt þyrfti að varð-
veita kvikmyndir, ef til eru, sem sýni gömul breiðfirsk vinnu-
brögð og taka nýjar af vinnubrögðum eftir því sem kostur
gefst á fólki sem kann til verka.
Mikill uppgangur var við Breiðafjörð á árunum 1830-60.
Einna mestur var blómi í Flatey; þar riðu menn á vaðið með
þilskipaútgerð og áttu hafskip í förum milli landa. Þeir beittu
sér einnig í landspólitík og voru í framvarðasveit þegar þjóð-
frelsisbaráttan hófst. Fundir á fomum þingstöðum á Þórsnesi
og einkum að Kollabúðum em rómaðir. Breiðfirðingar höfðu
einkanlega forystu í menningar- og atvinnumálum og tengist
þetta ekki síst Framfarastiftun Flateyjar og bréflega félagi
hennar. Félagsmenn höfðu trú á að bókvitið yrði í askana látið,
gáfu út tímarit, sinntu alþýðufræðslu, stofnuðu til bókasafns og
reistu bókhlöðu sem enn stendur. Um þessa grósku í Flatey
bera nú einkum vitni Félagshús, Gunnlaugshús og bókhlaðan. I
Flatey er fjöldi annarra gamalla húsa sem sýna ber fullan sóma,
þótt yngri séu. Varðveisla þessara húsa er verðugur minnis-
varði gróskumikils athafna- og menningarlífs í sérstæðri og um
margt einstakri náttúru. Ekkert þessara húsa er í húsasafni
Þjóðminjasafns en sum eru þó friðuð samkvæmt lögum.
Búseta við Breiðafjörð
Búið hefur verið í tugum eyja á Breiðafirði lengri eða skemmri
tíma, í sumum allt frá upphafi byggðar á Islandi. Þær skiptast
milli tvenns konar býla, eyjajarða og landjarða. Eyjajarðir eru
þau býli kölluð sem hafa ekki landrými nema í eyjum sem
þeim tilheyra, en landjarðimar eiga landnytjar sínar að mestu
uppi í landi þótt einn hólmi eða fleiri fylgi undan ströndu.