Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.2018, Blaðsíða 47

sakamál 4711. maí 2018
1929 í nóvember nánar tiltekið, hengdi ungversk kona að nafni Júlia Fazekas sig í fangaklefa. Júlia hafði farið fyrir hópi kvenna í þorpinu Nagyrév í Ungverjalandi, Englasmiðunum
í Nagyrév, sem fyrirkom hátt í 50 karlmönnum á árunum 1914–1929. Konurnar
leituðu ekki langt yfir skammt því karlmennirnir sem um ræddi voru annaðhvort
eiginmenn þeirra, feður eða bræður. Konurnar notuðu arsenik til morðanna.
leiguliði hafi misst þrjár eigin­
konur sínar, eina af annarri, í
gegnum tíðina.
Pyntingar og dauði
Erfitt var að henda reiður á Daryu
og grimmd hennar og hvað hugs­
anlega myndi trylla hana. Til að
byrja með virtist henni nægja að
kasta eldivið í þjónustustúlkurn­
ar og ástæðan var kannski sú að
hún var óánægð með hvernig þær
sinntu vinnu sinni, við þrif eða
annað.
Síðan færðist vonska Daryu
upp á annað stig og
hún greip til svip­
unnar og pyntaði
stúlkur og konur til
dauða. Virtist hún
fá mikla ánægju
út úr því að beita
taumlausu líkam­
legu ofbeldi.
Vissulega bárust
yfirvöldum fréttir
af tíðum dauðsföll­
um á setri Daryu
og leiguliðar lögðu
fram kvartanir. Það
eina sem þeir sem
kvörtuðu höfðu
upp úr krafsinu
var refsing þeim
sjálfum til handa,
enda var greifynj­
an vel tengd vald­
höfum.
Katrín mikla
grípur í taumana
Sumarið 1762
flúðu tveir leigu­
liðar, Sakhvely
Martynov og
Ermolay Ilyin,
og komust til St. Pétursborgar.
Ermolay Ilyin var einmitt sá leig­
uliði sem misst hafði þrjár eigin­
konur vegna grimmdar Daryu,
eins og drepið er á framar í grein­
inni.
Þeim tókst að koma umkvört­
unum sínum á framfæri við
Katrínu II keisaraynju, gjarna
nefnd Katrín mikla, sem skoraðist
ekki undan því að láta rannsaka
málið. Þetta sama ár var Darya
Saltykova handtekin og var í haldi
í um sex ára skeið á meðan yfir­
völd fóru í saumana á því sem
hafði gengið á á setri hennar.
Engin iðrun
Rannsóknin var þungur róður fyrir
þá sem sáu um hana því leigul iðar
Daryu voru of hræddir til að tjá
sig, en rannsakendur gáfust ekki
upp. Strax var talið ljóst að Dar­
ya var ekki veik á geði, en hún iðr­
aðist ekki gjörða sinna og jafnvel
prestur einn sem átti að fá hana til
að játa á sig glæpina fékk ekki orð
upp úr henni.
Á öllu fasi Daryu var ljóst að
hún var þess fullviss að henni yrði
ekki refsað. Þegar upp var staðið
var Darya ákærð fyrir morð á að­
eins 38 konum og stúlkum.
Reyndar var það niðurstaða
rannsakenda að Darya hefði á sex
til sjö ára tímabili myrt með hin­
um ýmsu aðferðum 139 manns,
þar af þrjá karlmenn. Yngstu fórn­
arlömbin voru 10–12 ára stúlkur.
Alræmt klaustur
Réttarhöldin yfir Daryu voru opin
enda vildi Katrín mikla undir­
strika að lög og réttur voru henni
mikilvæg. Þegar upp var staðið var
Darya sakfelld fyrir 38 morð þrátt
fyrir að víst væri að þau hefðu ver­
ið 100 fleiri.
Katrínu miklu var þó vandi á
höndum því dauðarefsing hafði
verið afnumin í landinu 1754 og
hún, sem nýbúin var að taka við
stjórnartaumunum, þarfnaðist
stuðnings aðalsins. Niðurstaðan
var að Darya Saltykova fékk lífs­
tíðardóm sem hún skyldi afplána
í Ivanovsky­klaustrinu í Moskvu,
sem reyndar var alræmt enda oft
notað sem prísund fyrir konur úr
aðalstétt, sem höfðu vakið athygli
leyniþjónustunnar fyrir óæskilegar
stjórnmálaskoðanir eða glæpi.
Voru þær þá sendar í klaustr­
ið undir því yfirskini að þær væru
geðsjúkar. Naut klaustrið góðs af
þessu hlutverki enda létu ættingjar
umræddra kvenna ríkulegar gjafir
renna til þess fyrir vikið.
Eilíft myrkur
Í kjölfar dómsuppkvaðningar var
greifynjan færð út á Rauða torg
þar sem hún var hýdd og hánuð.
Um háls hennar hékk skilti sem á
stóð: Þessi kona hefur pyntað og
myrt.
Síðan var farið með Daryu í
klaustrið og dvölin þar var enginn
dans á rósum. Henni var úthlut­
uð gluggalaus dýflyssa í iðrum
klaustursins og var hennar gætt
allan sólarhringinn. Henni var
færður matur og fékk að njóta
tíru frá logandi kerti á meðan hún
mataðist en að máltíð lokinni tók
myrkrið við á ný.
Í dómnum var einnig tekið
fram að heimilt væri að færa hana
úr dýflissunni þannig að hún gæti
hlýtt á messu, en þó þannig að
hún stigi ekki fæti inn í kirkjuna.
Þannig liðu nú ellefu ár.
33 ára einangrun
Árið 1779 var Darya Saltykova flutt
í eina af byggingum klaustursins
og höfðu nýju híbýlin glugga. En
Darya var þegar þarna var komið
sögu heillum horfin. Hún hrækti
á fólk sem gekk fram hjá gluggan­
um, jós það fúkyrðum og otaði að
því priki.
Darya dó í klefa sínum 27. nóv­
ember, 1801, 71 árs að aldri og
hafði þá verið í einangrun í 33 ár. n
„Leiguliðar
Daryu fóru
nú margir hverjir
að finna fyrir reiði
hennar og sér-
staklega konur.
Því yngri sem kon-
urnar voru þeim
mun meira hataði
greifynjan þær.
Ivanovski-klaustrið Dyflissa
í klaustrinu var prísund Daryu.
Svipan á lofti
Konum og stúlkum
úr röðum leiguliða
Daryu varð ekki
öllum lífs auðið.
Í prísund
Teikning
af Daryu
Saltykova í
dýflissunni.