Dagblaðið Vísir - DV - 29.06.2018, Qupperneq 55

TÍMAVÉLIN 5529. júní 2018
Frístundarafgeymar í miklu úrvali,
AGM þurr rafgeymar eða lokaðir
sýrurafgeymar.
ER FERÐAVAGNINN
RAFMAGNSLAUS?
Mikið úrval -
Traust og fagleg þjónusta
Bíldshöfða 12
577 1515 / skorri.is
TUDOR
Edrú
náttfata-
partí hjá
Hrönn
Ungtemplarafélagið Hrönn var
mjög virkt félagslegt afl á sjö-
unda og áttunda áratug síðustu
aldar og kom að margvísleg-
um samkomum, til að mynda
árlegu náttfatapartíi í Templ-
arahöllinni.
Blaðamenn Tímans litu við
föstudagskvöldið 3. nóvember
árið 1973 þar sem mikið stuð
var og flestir í röndóttum eða
köflóttum náttfötum. Skottís,
dömufrí, polki og nýmóðins
dansar sáust þar en einungis
gos og sælgæti á barnum.
Höskuldur Frímannsson
formaður var klæddur í gam-
aldags náttserk. Hann sagði að
flestir félagarnir væru á aldrin-
um 16 til 25 ára og að nándin
væri svo mikil í hópnum að 10
hjónabönd Hrannara hefðu
orðið að veruleika á einu ári.
Það varð að teljast sérstak-
lega mikið í ljósi þess að aðeins
tæplega 200 manns voru í fé-
laginu.
var skipuð níu manna nefnd sem
Knútur sat sjálfur í ásamt Thor
Jensen kaupmanni, Ingibjörgu
Bjarnason skólastjóra og fleirum.
Þann 22. nóvember gaf sú nefnd út
viljayfirlýsingu um að ganga í mál-
ið og bjarga börnunum 100 og eft-
irfarandi áskorun:
„Eru Reykvíkingar og aðrir nær-
sveitarmenn, þeir, er það kærleiks-
verk vilja vinna, að taka að sjer eitt
eða fleiri af þessum munaðarlausu
börnum, beðnir að gefa sig fram nú
þegar við einhvern af oss og ekki
seinna en 27. þessa mánaðar. Þeir,
sem vilja taka barn, segi til hvort
þeir óski að fá dreng eða stúlku og
hve gamalt, svo og hvort þeir óski
að taka barnið fyrir fullt og allt, eða
um tíma, og þá hve lengi.“
Þá var einnig skorað á almenn-
ing að skjóta saman fé fyrir farar-
kostnaði barnanna, fatnaði og
öðrum útgjöldum við flutning
þeirra til landsins.
Vildu eignast börnin
fyrir fullt og allt
Landsmenn brugðust fljótt við
áskoruninni og um viku síðar
voru komin boð um að taka við
alls 150 börnum, flestum á aldrin-
um þriggja til átta ára. Skilyrði voru
sett um að börnin mættu ekki hafa
neina „næma“ sjúkdóma, svo sem
berkla eða sárasótt eða fatlanir.
Fjáröflunin gekk sæmilega og þann
6. desember var búið að skjóta
saman um ellefu þúsund krónum.
En þá fréttist að börnin sem hing-
að áttu að koma væru flest á aldr-
inum tíu til fjórtán ára og ættu þau
að snúa aftur til síns heima eftir
tveggja ára dvöl á Íslandi. Reyndust
þetta nokkur vonbrigði því að flest-
ir vildu taka við yngri börnum og
ættleiða þau fyrir fullt og allt.
Áleit nefndin því að erfiðara
væri að koma börnunum fyrir. Hér
kynnu fæstir þýska tungu og lengri
tíma tæki að kenna svo göml-
um börnum íslensku. Austurrísk
stjórnvöld mátu það hins vegar
svo að börnin væru svo veikluð af
sulti að þau yngstu myndu jafnvel
ekki lifa sjóferðina af.
Ekki voru allir jafn hrifnir af því
að Íslendingar væru að taka við og
styrkja erlend flóttabörn. Í Alþýðu-
blaðið var skrifað:
„Það hefur komið til orða
að taka hingað austurrísk
börn, til þess að forða þeim frá
hungurdauða, og er það óneitan-
lega fallegur hugsunarháttur; en
geta þegnar hins íslenzka ríkis gert
það með góðri samvizku, vitandi
ungdóm síns eigin heimalands á
glötunarbarmi.“
Í blaðið Austurland var skrifað:
„Ilt er til þess að vita, að neyðaróp-
in skuli þurfa að fara mörg hund-
ruð mílna veg, eftir símþráðum, til
þess að þau nái til hjartanna.“
Börnum hnuplað
af járnbrautarstöð
Í janúar árið 1920 voru 400 börn
komin til Danmerkur og fleiri á
leiðinni en hluti af þeim átti að
sigla til Íslands. Danskir fóstur-
foreldrar stóðu á brautarstöðinni
með nafnspjöld en þegar búið var
að skipta öllum börnunum stóðu
sumir væntanlegir foreldrar eft-
ir með tómar hendur. Höfðu þá
óprúttnir aðilar hnuplað mörgum
börnunum af járnbrautarstöðinni
en skiluðu þeim síðan aftur. Í blað-
inu Fram segir:
„Þeir höfðu ekki staðist
freistinguna þegar þeir sáu þessi
fallegu börn. Og báðu áaflátan-
lega, að fá að halda þeim áfram.“
Börnin fengu matarböggla við
komuna á járnbrautarstöðina en
sum þeirra höfðu fallið í ómegin
á leiðinni vegna hungurs. Þau
voru einnig mörg í annarlegu and-
legu ástandi vegna viðskilnaðar-
ins við foreldrana heima í Vín sem
ekki gátu brauðfætt þau. Danskur
læknir fylgdi börnunum og sagði
það hafa verið erfitt að horfa upp á
sjálfsafneitun foreldranna.
Áætlað var að 50 austurrísk
börn kæmu með skipinu Gull-
fossi um miðjan janúarmánuð og
önnur 50 tveimur vikum síðar. Ís-
lenska nefndin hafði sent skeyti
til Vínar og fengið staðfestingu til
baka. En síðan gerðist ekkert.
„Trúarbragðalegar tálmanir“
Austurrísk yfirvöld drógu það að
senda börn til Íslands og kenndu
meðal annars berklum um. Loks
kom skeyti til Íslands þann 21. maí
árið 1920 frá stjórnarráðsskrifstof-
unni í Kaupmannahöfn:
„Austurrísk nefnd, sett til að
koma fyrir nauðlíðandi börnum,
skýrir frá, að trúarbragðalegar og
aðrar tálmanir séu því til fyrir-
stöðu, að ungum austurrískum
börnum verði komið fyrir á Íslandi
til stöðugrar dvalar eins og hugsað
hefir verið.“
Var málið þá látið niður falla og
allir sem höfðu boðist til að taka við
barni leystir frá sínum skyldum.
Kristján Jónsson, dómstjóri og for-
maður íslensku nefndarinnar, varð
fyrir vonbrigðum en samskiptaörð-
ugleikar varðandi skilyrði íslenskra
fósturforeldra virðist hafa átt sinn
þátt í að ekkert varð úr flutningn-
um. Fór Kristján fram á það við
Jón Sveinbjörnsson, hjá stjórnar-
skrifstofunni í Kaupmannahöfn, að
hann færi til Vínar og kæmi þeim
peningum sem Íslendingar hefðu
safnað til Vínarbarnanna.
Mál Vínarbarnanna var nokk-
uð til umræðu í dagblöðunum og
fannst mörgum Íslendingar hafa
verið gabbaðir og að nefndin hefði
ekki staðið í stykkinu. Austurrík-
ismenn hefðu tekið skilyrðunum
um „næma“ sjúkdóma sem skil-
yrðum fyrir því að börnin yrðu að
vera algerlega gallalaus. Haustið
1920 var enn mikil neyð í Vín og
eins og segir í Vísi þá vildu austur-
rískar mæður enn þá senda börn
sín hingað til lands. En samskipta-
leysi virðist hafa valdið því að
engin flóttabörn komu til lands-
ins. n
S
umarið 1994 klofnaði
Hundaræktarfélag Íslands
og félagið Fjári var stofn-
að af þeim sem ræktuðu ís-
lenska fjárhundinn. Að miklu leyti
snerist deilan um ólíka sýn fólks á
erfðamengi þess kyns.
Guðrún Guðjohnsen, formað-
ur Hundaræktarfélagsins, sagði
í viðtali við DV 7. júlí að íslenski
fjárhundurinn væri orðinn of létt-
byggður og smár. Flytja þyrfti inn
erlent sæði til að styrkja stofninn.
Jóhanna Harðardóttir, formað-
ur Fjára, benti hins vegar á að
mikil fjölbreytni væri í kyninu og
hundarnir af öllum stærðum og
gerðum. Eina áhyggjuefnið væri
að skottið væri farið að lafa svo-
lítið.
„Við verðum að vernda ein-
kenni íslenska hundsins, sem eru
meðal annars hringuð rófa og
sperrt eyru, auk þess að vera blíð-
ur og barngóður,“ sagði Jóhanna
við DV.
Deilt um erlent
hundasæði
Flóttabörn fá mat í
Wallensteinstrasse í Vín