Morgunblaðið - 01.09.2018, Síða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 2018
ÁRAMÓT Í SJÁVARÚTVEGI
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
S
trandveiðitímabilinu lauk í
gær, 31. ágúst, og segir
Örn Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Lands-
sambands smábátaeig-
enda, það ánægjuefni að menn hafi
nú á öllum svæðum haft allan ágúst-
mánuð til veiða, ólíkt því sem áður
var.
„Á síðasta ári lauk veiðum 15.
ágúst á A-svæði. B- og C-svæði lok-
uðust svo 17. ágúst. En nú eru öll
svæðin opin til ágústloka,“ segir
hann. „Það munar líka um verðin á
fiskmörkuðum sem hafa verið mun
betri en í fyrra.“
Breytingarnar sem gerðar voru á
fyrirkomulagi strandveiða komu
betur út en menn höfðu getað
ímyndað sér, að sögn Arnar. Í ljósi
þessarar reynslu eigi fátt að vera því
til fyrirstöðu að stjórnvöld samþykki
kröfu LS um 4 daga í viku allt
strandveiðtímabilið.
Veiðar yrðu ekki stöðvaðar
„Ég heyri í mönnum núna sem voru
mjög óánægðir í vor, en eru nú sátt-
ir,“ segir Örn. „Auðvitað var fundið
mest að því ef aflinn myndi ekki
duga þá yrði lokað fyrir veiðarnar í
ágúst, en jafnvel þeir svartsýnustu
spáðu að það yrði í júlí. Það gerðist
hins vegar ekki, afgangur verður
sem nýtist okkur þá vonandi á næsta
ári.“
Örn segir líka að gætt hafi
óánægju á meðal þeirra sem róið
höfðu í yfir 48 daga áður en fyr-
irkomulaginu var breytt. „En þeir
hafa samt sem áður að mestu sætt
sig við þetta, það sé viss jöfnuður í
gangi, jafnmargir dagar á öllum
svæðum.“
Krafa sambandsins hafi verið sú
að tryggt væri að veiðarnar yrðu
ekki stöðvaðar þó aflinn færi fram
yfir viðmið.
„Í sumar hefur tíðin verið mönn-
um óhagstæð og gert veiðarnar erf-
iðari og haft áhrif á afkomu þeirra.
Ef við hefðum hins vegar séð eitt-
hvert blíðviðri og sama fjölda á veið-
um og í fyrra eða jafnvel fleiri hefði
það getað gerst að menn færu fram
yfir. Við slíkar aðstæður þarf að taka
tillit til þess að handfæraveiðar eru
meira háðar sveiflum í náttúrunni en
aðrar veiðar.“
Örn segir að í haust verði farið yfir
breytingarnar, og reynslan notuð til
að þróa strandveiðikerfið til enn
betri vegar.
Fengu bylmingshögg í vor
Annað er það sem Örn vill gjarnan
að skoðað verði til hlítar í haust, og
þótt fyrr hefði verið, en það eru
veiðigjöldin sem lagst hafa þungt á
smáar og meðalstórar útgerðir í
landinu að undanförnu.
„Það voru okkur gríðarleg von-
brigði að veiðigjöldin yrðu ekki
lækkuð hjá þessum útgerðum. Það lá
nokkuð ljóst fyrir að ekki yrði sam-
staða í pólitíkinni um að lækkunin
næði til allra útgerðarflokka. Við
töldum því fyrir víst að sveigt yrði
framhjá þeim ágreiningi með þessari
þrepaskiptu leið – að einblína á smáu
og meðalstóru útgerðirnar þannig að
engar breytingar yrðu hjá stærstu
útgerðunum,“ segir Örn.
„En sökum þess hve frumvarpið
kom seint fram náðist ekki samstaða
um það. Þegar ljóst varð að ekkert
yrði af þessu var það eins og bylm-
ingshögg fyrir okkar félagsmenn.“
Færa gjaldið nær rekstrinum
Hann segist reikna með að málið
verði tekið upp að nýju um leið og
Alþingi kemur aftur saman. „Til að
skerpa á áherslum okkar munum við
funda með sjávarútvegsráðherra á
næstunni. Þá verður reynt að ná
fram þessum lagfæringum sem
nauðsynlegar eru, til að útgerðirnar
geti lifað af veturinn. Menn eiga ekki
að þurfa að borga veiðigjald sem
ekki er í samræmi við fiskverðið. Það
þarf að færa gjaldið nær rekstrinum
í tíma. Mér finnst eðlilegt að þegar
meiri reynsla verði komin á gjald-
tökuna færist hún í staðgreiðslu. Það
yrði auðvitað auðveldast og kæmi
best út fyrir alla.“
Spurður hvort hann búist við að
væntanleg leiðrétting verði reiknuð
afturvirkt segir Örn að svo sé. „Ég
geri ráð fyrir því. Það er búið að
leggja ákveðnar línur og það er eðli-
legt að það taka boltann á þeim stað
sem málið var við þinglok, enda allir
sammála því að rekstrarafkoma
smábáta gaf ekki tilefni til hækk-
unar um þriggja stafa tölu í þeirra
helstu tegundum, þorski og ýsu.“
Einnig segir hann sjálfsagt að
taka tillit til mismunandi veiða.
„Smábátum sem eru á krókaafla-
marki er óheimilt að nota önnur
veiðarfæri en línu og handfæri. Þó
það sé ekki nema bara af þeim sök-
um, ætti veiðigjaldið að vera mun
lægra á þá báta. Við teljum okkur
eiga þarna töluvert inni til að ná
fram lækkunum.“
Ufsinn ekki nýttur til fulls
Axel Helgason, formaður Lands-
sambands smábátaeigenda, hefur
áður vakið athygli á því að á hverjum
fiskveiðiáramótum brenni inni afla-
heimildir í ufsa upp á nokkur þúsund
tonn. Smábátafélagið Hrollaugur á
Hornafirði hefur sagt að sú stað-
reynd sé í þeirra augum alvarlegt
brottkast á atvinnutækifærum og
verðmætasköpun þjóðarinnar.
Örn segir að þetta sjónarmið gildi
enn.
„Ufsinn hefur ekki verið nýttur til
fulls undanfarin ár bæði vegna þess
að hann hefur ekki gefið sig nægj-
anlega vel og einnig út af því að verð-
ið hefur verið lágt. Verðið á hand-
færaveiddum ufsa er þó aðeins tekið
að hækka og ég ætla að vona að hann
fari að færa okkur almennilegar
tekjur,“ segir Örn.
„En þegar það gerist ár eftir ár,
að menn nái ekki veiðiheimildunum
sínum, þá er sjálfsagt að reyna að
slaka aðeins á svo að stofninn verði
nýttur. Það ríkir alveg jafn mikil
skylda til að nýta veiðiheimildirnar
til fulls og að ekki sé veitt umfram
ráðgjöf.“
Á nýhöfnu fiskveiðiári mun sam-
bandið einnig leggja áherslu á að
styrkja línuívilnunina og ná fram
breytingum á byggðakvóta að sögn
Arnar. „Við viljum að hún nái til allra
dagróðrarbáta. Svo lítum við líka til
byggðakvótans, en við viljum að
hann verði eingöngu nýttur af dag-
róðrarbátum.“
Viðbótarkvótinn reynst vel
Enn ríkir óánægja með að makríl-
veiðarnar hafi verið kvótasettar.
„Ég er sannfærður um að það hefur
orðið til þess að færri stunda veið-
arnar og við verðum þar með af
veiði. Ef þetta hefði verið frjálsara
og tími gefinn til að þróa veiðikerf-
ið, þá hefðu fleiri smábátar farið á
makríl.“
Í gildi er bráðabirgðaákvæði um
viðbótarkvóta fyrir smábátasjó-
menn sem reynst hefur kvótalaus-
um makrílbátum afar vel. „Að
óbreyttu verður hann ekki lengur í
boði og mun LS leggja áherslu á að
ákvæði um hann verði lögfest og
veiðiheimildir þar auknar.“
Svartsýnisspár gengu ekki upp
Breyttar reglur um
strandveiðar hafa reynst
betur en menn þorðu að
vona, en eru þó ekki full-
reyndar. Veiðin hefur
verið ágæt en slæmt
veður hefur víða komið í
veg fyrir eða tafið fyrir
að menn nái að nýta
daga sína til fulls, stund-
um jafnvel ekki fyrr en í
lok mánaðar.
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Morgunblaðið/Eggert
Sjómennska Þegar það gerist ár eftir ár, að menn nái ekki veiðiheimildunum sínum, þá er sjálfsagt að reyna að slaka aðeins
á svo að stofninn verði nýttur, segir Örn Pálsson um starfsskilyrði smábátasjómanna sem hann er í forsvari fyrir lengi.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Löndun Grindavík er
ein stærsta verstöð
landsins og útgerð-
armynstrið fjöl-
breytt. Oft er stemn-
ing þegar landað er.
Strandveiðar Í sumar hafa 544 bátar verið gerðir út á strandveiðar, þar af 205 á svæði A sem er við vestanvert landið. Um það munar á Snæfellsnesi og Vestfjörðum.
Strandveiðar
2017 2018
Útgefin leyfi 604 558
Á veiðum 594 547
Afli alls tonn 9.788 9.771
Mismunur tonn -17
Afli tonn/bát 16,5 17,9
Með afla yfir
10 tonn bátar 437 401
Fjöldi daga dagar 15.721 14.902
dagar/bát 26,5 27,2
Afli kg/róður 623 656
2017 og 2018
Heimild: Landssamband
smábátaeigenda