Morgunblaðið - 13.12.2018, Blaðsíða 40

40 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Franska þjóðin er klofin í tvennt í af-
stöðunni til aðgerða Emmanuels
Macrons forseta til að afstýra frekari
mótmælum svonefndra gulvestunga
sem staðið hafa í hartnær fjórar vik-
ur og valdið landi og þjóð búsifjum.
Dregið hefur mjög úr stuðningi við
mótmælin eftir sjónvarpsávarp Mac-
rons á mánudagskvöld. Sumir tals-
menn gulvestunga sögðu í vikubyrj-
un nóg komið og hætta bæri
aðgerðum. Í þeim tilgangi að auka
kaupmátt tilkynnti forsetinn um
kjarabætur til handa þeim lægst
launuðu, um skattfríðindi lífeyris-
þega og skattfrjálsa jólabónusa.
Kostnaður ríkissjóðs af aðgerð-
unum muni nema að minnsta kosti
um 15 milljörðum evra og valda því
að fjárlagahallinn á næsta ári verði
að óbreyttu um 3,5% af vergri þjóð-
arframleiðslu, eða vel yfir viðmið-
unum Evrópusambandsins (ESB).
Forsetinn hafnaði hins vegar þeirri
meginkröfu gulvestunga að end-
urreisa auðlegðarskatt.
Um 10.000 gulvestungar héldu
uppi mótmælum á hringtorgum um
allt land í fyrradag, eða álíka margir
og viku áður. Kváðust þeir ósáttir við
tillögur Macrons og sögðu þær ekki
koma nógsamlega til móts við kröfur
sínar. Almennt er búist við því að
áfram verði efnt til mótmæla í París
næstkomandi laugardag. Talið var að
þau yrðu mun fámennari en und-
anfarna laugardaga.
Macron tilkynnti að lágmarkslaun,
kjör rúmlega 10% launþega, yrðu
hækkuð um áramót um 100 evrur, í
rúmlega 1.400 evrur. Til viðbótar
kæmi 1,8% vísitöluhækkun launanna.
Einnig að sérstökum samfélagsskatti
yrði létt af lífeyrisþegum með undir
2.000 evrum á mánuði í lífeyri. Þá
yrði öll yfirvinna launþega skattfrjáls
en þar með tekur hann upp lykilatriði
úr efnahagsstefnu Nicolas Sarkozy
frá 2007. Naut sú ráðstöfun mikilla
vinsælda í tíð Sarkozy en vinstri
stjórnin sem tók við með sigri
Francois Hollande 2012 afnam skatt-
frelsi yfirvinnunnar. Var Macron
efnahagsráðherra í þeirri ríkisstjórn.
Fyrir helgi hafði ríkisstjórn Edu-
ards Philippe fallið frá sköttum á
bílaeldsneyti. Forsætisráðherrann
skýrði síðan frá því í þinginu í fyrra-
dag, að bankar landsins hefðu fallist
á að hækka ekki þjónustugjöld út
næsta ár og að þak yrði sett á þau
gagnvart þeim tekjulægstu. Verða
þau að hámarki 25 evrur á mánuði, að
meðtalinni yfirdráttarþóknun. Munu
minnst 3,6 milljónir manna njóta
lágu gjaldanna og er það talið sam-
svara 500 til 600 milljóna evra aukn-
ingu kaupmáttar.
Efnahagslífinu veitt þung högg
Vöxtur fransks efnahagslífs verð-
ur hægari en áður var talið vegna af-
leiðinga mótmælanna undanfarnar
fjórar vikur. Þverrandi vöxtur í lykil-
greinum, svo sem smásölu og flutn-
ingastarfsemi, mun flækja tilraunir
Macrons til uppstokkunar hagkerf-
isins.
Bruno Le Maire fjármálaráðherra
segir höggið af völdum mótmælanna
„hörmulega ógæfu“ fyrir efnahags-
lífið. Hefur verslun dregist mjög
saman frá því aðgerðir hófust 17.
nóvember. Velta stórra verslunar-
keðja skrapp saman um 15-20% í
nóvember og minni verslana um allt
að 40%.
Ferðamenn hafa aflýst komu sinni
í stórum stíl og eru bókanir vegna
jóla- og áramótagistingar að minnsta
kosti 20% minni en áður. Síðustu
helgar hafa menningarsöfn, Eiffel-
turninn og verslunarmiðstöðvar í
París lokað um helgar vegna ofbeld-
isfullra mótmæla gulvestunga. Undir
eðlilegum kringumstæðum hafa í
nóvember og desember verið lífleg-
ustu verslunardagar ársins. Þannig
segir stóra verslanahúsið Printemps
veltu sína allt að 30% minni frá
miðjum nóvember en var á sama
tíma í fyrra.
Öfgamenn í röðum mótmælenda
gengu hart fram í París og ollu millj-
óna evra eyðileggingu; brutu rúður í
verslunum og rændu þær, kveiktu í
bílum og brenndu vegtálma. Svipað
var uppi á teningnum í öðrum borg-
um, svo sem Bordeaux og Toulouse.
„Þetta er venjulega líflegur tími, rétt
fyrir jól – en þetta er ógæfa og það
hörmuleg,“ sagði Le Maire er hann
kynnti sér eyðilegginguna í París um
síðustu helgi. Sagði hann ríkið
myndu borga tjón verslunarfyr-
irtækja.
„Því minni sem verslunarfyrir-
tækin eru því viðkvæmari eru þau.
Við höfum áhyggjur af ástandinu,“
sagði Francois Asselin, formaður
CPME, samtaka smárra fyrirtækja, í
blaðinu Journal du Dimanche. Hann
spáir því að í heildina muni hreyfing
gulvestunga kosta lítil og meðalstór
fyrirtæki um 10 milljarða evra. Hann
hvatti stjórnvöld til að hjálpa fyrir-
tækjunum að komast yfir erfiðleik-
ana og skoraði á banka að bjóða auk-
in lán til fyrirtækja og heimila þeim
að draga afborganir á langinn meðan
kreppan af völdum mótmælanna
heldur áfram.
Kostnaðarsöm eftirgjöf
Fyrir utan kostnað einkageirans
munu aðgerðir til lausnar deilunni
verða íþyngjandi fyrir ríkissjóð. Í
síðustu viku hætti Macron við skatta
á bílaeldsneyti sem koma áttu til
framkvæmda frá áramótum. And-
staðan við þá varð upphafið að hreyf-
ingu gulvestunga í minni bæjum og
dreifðari byggðum þar sem neyt-
endur eru háðir bílum vegna skorts á
almenningssamgöngum. Það eitt
skilur eftir sig minnst tveggja millj-
arða evra gat í fjárlögum næsta árs.
Þar við bætist um 500 milljóna evra
stuðningur við lágtekjufjölskyldur
sem Macron tilkynnti um í ráðstöf-
unum í byrjun mótmælanna sem
höfðu engin áhrif á mótmælin. Síð-
astliðin mánudag tilkynnti hann um
frekari ráðstafanir sem ásamt hinum
fyrri er talið að kosta muni ríkissjóð
langleiðina í 15 milljarða evra.
Takmark forsetans var að minnka
fjárlagahallann niður í 2,8% af vergri
landsframleiðslu í ár, eða rétt undir
3,0% þaki ESB. Nú þykir það í stór-
hættu ef ekki kemur til niðurskurður
annars staðar í ríkiskerfinu. Fjöl-
miðlar segja stefna í allt að 3,5%
halla sem m.a. gæti bitnað á fjárfest-
ingum vegna væntanlegs aukins lán-
tökukostnaðar. Fjármálaráðherrann
Le Maire hét því að Frakkar myndu
ná settu marki í fjárlögunum. „For-
setinn setti stefnuna til að uppfylla
skuldbindingar okkar, með því að
draga úr eyðslu, lækka skuldir og
skatta. Þeirri stefnu verður fram-
haldið óbreytt.“
Franski seðlabankinn sagði í
fyrradag að vegna samdráttar í hag-
kerfinu af völdum mótmælanna yrði
vöxtur á fjórða ársfjórðungi líklegast
enginn. Hefði hagvöxturinn aðeins
verið 0,2% á þriggja mánaða tímabili
til nóvemberloka í stað 0,4% sem áð-
ur var spáð. „Þjónustustarfsemi
dróst saman, einnig flutninga-
starfsemi, samdráttur varð í bíla-
viðgerðum og veitingastarfsemi,“
sagði bankinn. Til þess að ná mark-
miðum ríkisstjórnarinnar um 1,7%
hagvaxtaraukningu fyrir árið í heild
hefði þurft 0,8% vöxt á lokafjórðungi
ársins. „Stóra myndin er sú að fjár-
lagahallinn mun versna og tilraunir
til að draga úr útgjöldum verða
strembnar vegna pólitískra erfið-
leika,“ sagði Lyn Graham-Taylor
helsti greinandi Rabobank í París um
afleiðingar samdráttarins.
Þverrandi stuðningur
Verulega dró úr stuðningi almenn-
ings við aðgerðir gulvestunga eftir að
Emmanuel Macron kynnti tillögur
sínar til lausnar deilunni í sjónvarps-
ávarpi á mánudagskvöld. Er franska
þjóðin klofin í tvennt í afstöðunni til
mótmælanna sem staðið hafa í fjórar
vikur, samkvæmt tveimur nýjum
skoðanakönnunum.
Samkvæmt könnun Opinionway
sögðust 54% aðspurðra vilja að mót-
mælunum yrði hætt en 45% vildu
halda þeim áfram. Dæmið var á hinn
veginn í könnun Odoxa, þar vildu
46% hætta aðgerðum en 54% halda
þeim áfram. Báðar kannanir end-
urspegla mikla sveiflu í afstöðunni til
mótmælanna. Þar til í fyrradag
studdu rúmlega tveir af hverjum
þremur mótmælaaðgerðir gulvest-
unga, grasrótarsamtaka sem spruttu
í fyrstu upp gegn aukinni skatt-
heimtu á bílaeldsneyti en þróuðust
upp í breiðfylkingu gegn efnahags-
stefnu Macron í heild sinni. Þótti
hann hafa lagt meira upp úr að styðja
við bakið á viðskiptalífinu en þjáðri
þjóð sinni og hefur því verið kallaður
forseti hinna ríku. Mótmælin hafa
leitt í ljós djúpstæð vandamál í
frönsku samfélagi sem þykir búa við
óheyrilega háan og óbrúanlegan
framfærslukostnað.
Flestir aðspurðra kváðust styðja
kjara- og skattalegar tillögur hans.
Þar á meðal umtalsverða hækkun
lágmarkslauna, skattaívilnanir fyrir
lífeyrisþega og fólks sem vinnur yf-
irvinnu. Stuðningur við forsetann var
næstum tvisvar sinnum meiri en eftir
ræðu hans 27. nóvember þar sem
hann hafnaði öllum kröfum gulvest-
unga og virtist ekkert ætla að gefa
neitt eftir.
Of seinn á ferð?
Með aðgerðum Macrons forseta
eftir að hann gafst upp fyrir gulvest-
ungum þykir sérfræðingum við blasa
að Frakkar muni á næsta ári yfir-
skjóta þá viðmiðun Evrópusam-
bandsins (ESB) að halli á ríkisfjár-
lögum megi ekki vera meiri en sem
nemur 3% af vergri landsframleiðslu.
Einungis niðurskurður ríkisútgjalda
gæti afstýrt því.
Mistakist Frökkum að virða halla-
þak ESB segir Reuters-fréttastofan
þá eiga á hættu að verða rúnir fjár-
málatrausti á vettvangi sambands-
ins, eftir að hafa hundsað þakið í ára-
tug áður en Macron kom til valda.
Sýni ESB linkind gagnvart Frökkum
gæti það flækt mjög viðræður til-
raunir sambandsins til að fá Ítala til
að halda aftur af fjárlagahalla sínum.
„Menn vilja mjög setja Ítala og
Frakka undir sama hatt,“ sagði emb-
ættismaður hjá ESB.
Stóra spurningin nú er hvort Mac-
ron hafi komið of seint ofan af fjalli
sínu? Hefði hann boðað sambæri-
legar og jafnvel minni lausnir við
upphaf mótmælanna hefði aldrei til
þeirra komið, hafa m.a. fulltrúar gul-
vestunga haldið fram. Hann hafi ekki
brugðist við fyrr en alltof seint, þeg-
ar reiðin í samfélaginu yfir meintu
skeytingarleysi hans hafi verið orðin
það mikil að upp úr sauð, en mótmæl-
in eru sögð þau mestu í franskri
sögu. Spurt er og hvort hryðjuverkin
í Strassborg í fyrrakvöld letji gul-
vestunga til að safnast saman til
frekari mótmæla. Eitt stærsta blað
grannríkisins Lúxemborgar, Lux-
embourg Times, veltir því fyrir sér
hvernig Macron muni takast með
framhaldið. Segir blaðið að mótmæl-
in gegn honum sýni að svo virðist
sem það sé ógerlegt verk að stjórna
Frökkum.
Franska þjóðin klofin í tvennt
AFP
Boðaði aðgerðir Emmanuel Macron flytur sjónvarpsávarp sitt af forsetastóli sl. mánudagskvöld. Boðaði hann hækkun lágmarkslauna og afslætti á skött-
um til að efla kaupmátt. Vonaðist hann til að með því lyki umfangsmiklum og ofbeldisfullum mótmælum í Frakklandi sem verið hafa undanfarnar vikur.
 Emmanuel Macron Frakklandsforseti er talinn hafa veikst pólitískt af völdum gríðarlegra
mótmæla í landinu  Með taktískum mistökum hafi hann leyft reiði almennings að stigmagnast
Vatnshitablásarar
hitataekni.is | S: 5886070 | Smiðjuvegur 10, græn gata | 200 Kópavogi
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum