Morgunblaðið - 13.12.2018, Blaðsíða 72

72 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018
GLÆSILEG
JÓLAGJÖF
OAKLEY UMBOÐIÐ Á ÍSLANDI
VIÐTAL
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Krossfiskar er fjórða bókin sem Jón-
as Reynir Gunnarsson sendir frá sér
á tveimur árum; ljóðabækurnar
Leiðarvísir um þorp og Stór olíu-
skip, sem hlaut Bókmenntaverðlaun
Tómasar Guðmundssonar, og skáld-
sagan Millilending komu út á síðasta
ári og fyrir stuttu komu svo Kross-
fiskarnir út.
Krossfiskar er skáldsaga um ung-
an mann, Daníel, sem er orðinn fast-
ur í ákveðnu framtaks- og aðgerða-
leysi, getur ekki tekið ákvarðanir
sem gera hann hamingjusaman, eins
og Júlía vinkona hans orðar það í
bókinni, „og starir inn í eitthvert
tóm“ eins og Jónas lýsir því í sam-
tali.
Þegar ég nefni það við hann að
mér finnist tómið vera inni í sögu-
persónunni svarar hann því til að
Daníel sé í einhverju ástandi: „Það
er svo stutt á milli uppgjafar og sátt-
ar, tveggja útvarpsrása sem eru
næstum því alveg á sömu tíðninni.
Þarna er einhver deyfð, en kannski
líka andstæðan við deyfð, eitthvert
kæruleysi sem er undanfari upp-
ljómunar. Og öll þessi krísa byrjar
með því að hann fær tvö símtöl frá
gömlum skólafélaga og lögreglunni
sem hrinda honum af stað í atburða-
rás sem verður yfirþyrmandi.“
– Hann á mjög sérkennilegt sam-
band við móður sína.
„Já einmitt, hún er kannski ein af
mörgum í kringum hann sem reyna
að toga hann í einhverja átt, það eru
eiginlega allir í kringum hann að
reyna að toga hann eitthvað. Þetta er
samband sett fram með minningum
og draumum og tilfinningum, ég vildi
að maður fyndi fyrir mjög miklum
farangri í þessu sambandi. Þetta er
lengsta og dýpsta sambandið sem
Daníel á í í sínu lífi, þannig að það
liggur mikið undir í þessu sambandi.“
Uppgjöf, sátt eða
róttækar aðgerðir
– Það eru vísbendingar um að líf
hans hafi verið í lagi og ég velti því
fyrir mér hvað hafi gerst.
„Ég held að líf hans hafi getað ver-
ið í fínu lagi, en um leið tímaspursmál
hvenær hann færi að spyrja sig
stórra spurninga. Ég held að allir séu
með mjög sterka andlega þrá inni í
sér og kannski ekkert að hugsa um
hvernig eigi að sinna henni fyrr en
þeir reka sig á að eitthvað vantar, það
er ekki verið að sinna henni með
venjulegum leiðum, með því að fara í
nám eða fá sér vinnu eða hvað það er.
Það er einhver kjarni inni í manni
sem er ekki fullnægt og þar komum
við aftur inn í að afleiðingin af því er
uppgjöf, sátt eða róttækar aðgerðir.“
– Daníel gengur býsna langt til að
finna eitthvert svar.
„Já, þessi andlega þörf leiðir til
trúarstökks, sem er stórt í þessari
bók. Fyrir mér snýst þetta um þessar
dýpstu þrár, merkingu lífs manns,
það er eins og einhver segir í bókinni:
það vantar alla eitthvað.
Ég var að lesa um daginn viðtals-
bók við Andrei Tarkovskíj sem var að
tala um að listaverk væru eins og
bænir, það væri sama fúnksjón á bak
við. Þótt ég sé ekki trúaður held ég að
þetta sé mikil innri þörf fyrir það að
eitthvað komi út, ég held að ég þurfi
að skrifa. Ég er að reyna að fylla upp
í þetta sama tóm og persónan í bók-
inni finnur fyrir, að skrifa bækur er
mín tilraun til að sinna þessari and-
legu þrá eftir tengingu.
Mér finnst bókin vera um hvernig
manni líður við að lesa hana frekar en
endilega hvað er í henni. Það sem er í
bókinni er þarna til að vekja ákveðna
upplifun við lesturinn. Við skrifin
varð ákveðin yfirþyrmandi og mar-
traðarkennd tilfinning alveg ljóslif-
andi fyrir mér, bókin er uppskrift að
þessari tilfinningu. Þannig að á vissan
hátt er henni ætlað að vera innra
ferðalag, ekki bara hjá aðalpersón-
unni heldur lesandanum líka. Það er
kannski það sem er undir niðri, á yf-
irborðinu mætti ef til vill kalla þetta
sálfræði- eða tilvistarþriller.“
Innra ferðalag persónu og lesenda
 Bókaskrif Jónasar Reynis Gunnarssonar eru tilraun til að sinna andlegri þrá eftir tengingu
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Þrá Jónas Reynir
Gunnarsson hefur gefið
út fjórar bækur á
tveimur árum.