Morgunblaðið - 13.12.2018, Blaðsíða 66

66 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 2018
með orðum um tilfinningar, prent-
uðum í stafrófsröð með rauðum
stöfum á hvítan grunn. Þetta er
verkið „Tilfinningaveggfóður“
(2000), þar sem áhorfandinn getur
staldrað við og lesið upp ólík heiti
tilfinninga. Sumar þessara tilfinn-
inga þekkjum við vel og upplifum
oft en aðrar sjaldnar, allt eftir því
hvaða stíg við höfum fetað á lífs-
leiðinni. Manneskjan er umlukin
tilfinningum hvar sem hún er
stödd á lífsleiðinni, og hér hefur
verkið verið útfært á áhugaverðan
hátt. Á sýningunni eru fleiri verk
þar sem listamaðurinn myndgerir
tilfinningar í ólíkum útfærslum. Í
verkinu „Anatomy of Feelings“
(1998) hefur Haraldur skráð til-
finningar með rauðum vatnslita-
Sautján, átján, nítján, tutt-ugu …“ hljómar meðbarnslegri röddu úr hátal-ara fyrir utan inngang
Kjarvalsstaða. Hér er um að ræða
verkið „Talning“ (2007) sem tekur
á móti áhorfendum þegar gengið
er inn á yfirlitssýningu á verkum
Haraldar Jónssonar sem spannar
yfir þrjátíu ára fjölbreyttan feril
listamannsins. Verkin teygja sig út
fyrir rými safnsins, á Flókagötuna,
Klambratúnið, salerni og ganga
Kjarvalsstaða, – eru á mörkum
hins hefðbundna sýningarrýmis. Í
stað krónólógískrar yfirferðar er
verkum Haraldar skipt upp eftir
þeim viðfangsefnum sem hann hef-
ur snert á í gegnum tíðina; líkami,
tilfinningar, skynjun og tungumál.
Tveir háir veggir hvor sínum
megin við inngang í Vestursalinn
mynda göng sem áhorfandinn
gengur í gegnum á leið sinni inn í
salinn. Á veggjunum er veggfóður
blýanti á norskan jurtasafnara-
pappír. Hver tilfinning verður að
formi eða abstraktteikningu eða
einhvers konar teiknuðum líkams-
hluta sem þó er óræður. Línurnar
sem jurtasafnararnir nota til að
skrá upplýsingar og athugasemdir
eru auðar, listamaðurinn gefur
ekki upp hvaða tilfinningu er um
að ræða og þær eru þar með læst-
ar fyrir áhorfandanum. Læstar er
kannski of sterkt til orða tekið en
lokaðar nærri lagi, áhorfandinn er
skilinn eftir á mótum myndlistar
og tilfinninga og reynir ósjálfrátt
hið ómögulega, að samsama sig til-
finningum og hugarástandi lista-
mannsins.
Líkaminn sem viðfangsefni og
mörkin milli innra og ytra rýmis
líkamans eru áberandi stef í verk-
um Haraldar. „Mót“ (1987), elsta
verkið á sýningunni, er tréskúlptúr
í líkamsstærð þar sem tvær að-
skildar einingar falla saman með
járnteini, í bilinu þar á milli er
rauð lína. Rauði liturinn minnir á
blóðrás sem með endurtekinni inn-
spýtingu dælir súrefni í frjóan
myndheim Haraldar. Í einu horni
sýningarsalarins hanga hvít tjöld
og skerma af borð, tvo kolla og
lækningaáhöld í innsetningunni
„Blóðnám“ (1998). Nokkrum sinn-
um á sýningartímabilinu gefst
gestum kostur á að taka þátt í
verkinu og láta draga úr sér blóð
og fá það síðan með sér heim. Með
þessum gjörningi verður til marg-
ræður samruni milli listaverks og
áhorfanda, þar sem listaverkið er
bókstaflega sogað út úr honum.
Á opnun sýningarinnar fór fram
gjörningur þar sem orðið fiðrildi
var skrifað á nokkrum tungu-
málum með hvítum penna á glugga
sem vísa út að Klambratúni. Þátt-
takendur í gjörningnum voru tví-
tyngdir einstaklingar, fólk á mörk-
um tveggja tungumála. Stundum
skarast viðfangsefnin á sýningunni
og það blæðir á milli þema í verk-
unum, enda tengist sýningin því
hvernig Haraldur hefur beint sjón-
um sínum að skynjun mannsins og
greiningu hans á umhverfi og upp-
lifun. Eitt þeirra verka er „Myrk-
urlampi“ (2008) þar sem sýning-
argestir standa í myrkvuðu rými
og hlusta á upptalningu á mismun-
andi litum sem kemur á tengslum
milli áhorfanda og listaverks, sam-
bandi milli tungumálsins og skynj-
unar áhorfandans.
Kveikjan að verkinu „Glóðar-
auga“ (2001) er minning úr
bernsku listamannsins, þar sem
rauð og appelsínugul brot úr
stefnuljósum eftir árekstur tveggja
bíla glitra í augum barnsins eins
og demantar. Sömu litir endurtaka
sig í titilverkinu „Róf“ (2018) þar
sem strimlatjöldum hefur verið
komið fyrir í gluggum hjá nokkr-
um íbúum við Flókagötu. Þeir geta
opnað og lokað strimlunum að vild
og stýrt þannig flæði milli síns per-
sónulega rýmis og hins opinbera
rýmis. Þessir hversdagslegu hlutir,
gardínur og brot úr stefnuljósum,
marka upphaf og endi sýningar-
innar, frá atburðarás sem verður
áhrifavaldur í lífi listamannsins og
til verks þar sem hann sleppir tök-
um á því til íbúanna í kring.
Vel hefur tekist vel til við upp-
setningu sýningarinnar Róf. Það
getur verið vandasamt að setja upp
sýningu af þessu tagi með verkum
sem unnin eru í ólíkra miðla þann-
ig að þráðurinn á milli þeirra sé
ekki slitinn í sundur. Einn slíkur
þráður er milli endaveggja sýning-
arsalarins en þar kallast á tvö
svört verk, annars vegar „Breið-
tjald“ (1996) sem gert er úr hljóð-
einangrandi teppi sem liggur
langsum á vegg líkt og um bíótjald
sé að ræða en í staðinn fyrir að
varpa mynd og birtu út, sogar það
birtuna inn. Hins vegar er það
verkið „Krumpað myrkur“ (2006)
þar sem svartur samankrumpaður
pappír myndar myndarlega hrúgu í
einu horninu. Verkið vísar til mis-
taka, hugmynda sem ná ekki flugi
og enda í krumpaðri hrúgu á gólf-
inu. Þetta dásamlega verk hittir
mann beint í hjartastað og kallar
fram margvíslegar tengingar.
Verkin á sýningunni rúma þetta
róf eða bil sem er á mörkum
myndlistarinnar og tilverunnar
sem Haraldur er svo næmur á. Róf
er forvitnileg og margræð sýning
sem þarf helst nokkrar heimsóknir
til að skoða, skynja og upplifa allt-
af eitthvað nýtt í hvert sinn.
Listasafn Reykjavíkur
- Kjarvalsstaðir
Róf bbbbn
Yfirlitssýning á verkum Haraldar
Jónssonar.
Sýningarstjóri: Markús Þór Andrésson.
Sýningin stendur til 27. janúar 2019.
Opið alla daga frá kl. 10-17.
ALDÍS
ARNARDÓTTIR
MYNDLIST
Séríslenskt Skúlptúr á gólfi sem myndar hina séríslensku bókstafi Þ og Ð á fjölbreyttri og for-
vitnilegri yfirlitssýningu á verkum Haraldar Jónssonar sem nú stendur yfir á Kjarvalsstöðum.
Gluggatjöld Í titilverkinu „Rófi“ (2018) hefur strimlatjöldum verið komið
fyrir í gluggum hjá nokkrum íbúum við Flókagötu.
Bilið á mörkum
myndlistarinnar
og tilverunnar
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Myrkur „Krumpað myrkur“, verk frá árinu 2006 unnið úr samankrumpuðum pappír.
100% Merino ull
Þægileg ullarnærföt á góðu verði
Stærðir: S – XXL
Þinn dagur, þín áskor
OLYMPIA
Gefðu hlýjan
pakka um jólin
Sölustaðir:
Hagkaup • Fjarðarkaup • Heimkaup • Útilíf • N1 • Vesturröst • Verslun Guðsteins Eyjólfssonar • Verslunin Bjarg, Akranesi • JMJ, Akureyri
Lífland, Blönduósi • Verslunin Blossi, Grundafirði • Efnalaug Vopnafjarðar • Kaupfélag Skagfirðinga • Smart, Vestmannaeyjum
Kaupfélag V-Húnvetninga • Borgarsport, Borgarnesi • Verslun Bjarna Eiríkssonar, Bolungarvík • Verslun Dóru, Höfn • Þernan, Dalvík
Siglósport, Siglufirði • Skóbúð Húsavíkur • Efnalaug Suðurlands, Selfossi
Höfðabakki 9, 110 Reykjavík | Sími 561 9200 | run@run.is | www.run.is