Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.2019, Blaðsíða 82

PRESSAN 21. ágúst 201982
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is
FERÐIR SEM SNÚAST UM LÍF OG DAUÐA
n Hátt verð á insúlíni hrekur Bandaríkjamenn til Kanada
n Verð á lyfjum heldur áfram að hækka þvert á fögur fyrirheit
„Sparnaður einstaklings get-
ur numið allt að 3.000 dollur-
um við að kaupa þriggja mánaða
skammt af insúlíni í Kanada frekar
en í Bandaríkjunum.
Þ
rátt fyrir fögur fyrirheit
stjórnmálamanna held-
ur verð á lyfjum áfram að
hækka í Bandaríkjunum.
Örvæntingarfullir Bandaríkja-
menn eru því farnir að leggja
leið sína til Kanada til að kaupa
insúlín og önnur lyf. Donald
Trump Bandaríkjaforseti hef-
ur oft skammast út í lestir inn-
flytjenda sem streyma í gegnum
Mexíkó til Bandaríkjanna. En
það eru líka til bandarískar lest-
ir, lestir sem samanstanda af rút-
um og stórum fólksbílum. Þær
fara yfir landamærin til Kanada
og heim aftur. Þeir sem þr eru á
ferð hafa þó alls ekki í hyggju að
sækja um hæli í Kanada og ferð-
ir þeirra snúast um líf og dauða.
Insúlín án lyfseðils
Rúmlega sjö milljónir Banda-
ríkjamanna þjást af sykursýki og
þurfa að nota insúlín. Frá því á
tíunda áratug síðustu ald-
ar hefur verðið hækk-
að um 1.200 prósent
að sögn hagsmuna-
samtaka sykursjúkra.
Þetta hefur valdið því
að margir sykursjúk-
ir skammta sér þetta
lífsnauðsynlega lyf.
Áður var ólöglegt
fyrir Bandaríkja-
menn að kaupa insúlín erlend-
is en bandaríska lyfjaeftirlitið,
FDA, breytti nýlega reglum sín-
um og heimilaði Bandaríkja-
mönnum að koma með þriggja
mánaða skammt af lífsnauðsyn-
legum lyfjum til landsins. Þetta
hleypti miklu lífi í ferðir fólks til
Kanada gagngert til að kaupa
lyf. Þar er hægt að kaupa insúlín
án þess að framvísa lyfseðli. Yf-
ir- völd í Vermont, Flórída og
Colorado eru nú
að kanna möguleikana á að hefja
innflutning á insúlíni frá Kanada.
Ekki liggur enn fyrir hvort það sé
hægt út frá lagalegu sjónarmiði.
Ótrúlegur verðmunur
Verð á insúlíni er orðið svo hátt
í Bandaríkjunum að fjórði hver
Bandaríkjamaður, sem þjá-
ist af sykursýki, er byrjaður að
skammta sér insúlín. Þetta kem-
ur fram í niðurstöðum nýlegrar
rannsóknar. Ótrúlegur verðmun-
ur er á insúlíni í þessum tveim-
ur nágrannaríkjum. Í Kanada er
verðið aðeins um tíundi hluti
þess sem það er í Bandaríkjun-
um. Það er því mikill fjárhagsleg-
ur ávinningur fyrir sykursjúka að
kaupa insúlín í Kanada. En það
að sykursjúkir fari saman í lest
yfir landamærin til að kaupa sér
insúlín er ekki aðeins til að kaupa
lyfið. Þeir gera þetta einnig til að
vekja athygli á verði lyfsins, og
fleiri lyfja, í Bandaríkjunum og
til að sýna að eitthvað mikið er
að verðmynduninni í Bandaríkj-
unum. Sparnaður einstaklings
getur numið allt að 3.000 dollur-
um við að kaupa þriggja mánaða
skammt af insúlíni í Kanada
frekar en í Bandaríkjunum.
Tvö störf dugðu ekki fyrir lyfjum
Dæmi eru um Bandaríkjamenn
sem hafa látist af þeirri ástæðu
einni að þeir höfðu ekki efni á
að kaupa sér insúlín. Nýlega lést
21 árs karlmaður vegna þessa.
Hann var í tveimur störfum til að
hafa í sig og á en það dugði ekki
til og hann hafði ekki efni á að
kaupa þetta lífsnauðsynlega lyf.
Bæði demókratar og repúblikan-
ar hafa árum saman heitið því að
verð á lyfseðilsskyldum lyfjum
skuli lækka. Donald Trump sagði
í kosningabaráttu sinni 2016 að
hann myndi „semja brjálæðis-
lega“ við stóru lyfjafyrirtækin
til að þetta markmið næðist. En
þrátt fyrir fögur fyrirheit stjórn-
málamanna hefur þróunin ver-
ið á hinn veginn og verðið hefur
hækkað. Á fyrri helmingi ársins
hækkaði lyfjaverð fjórum sinn-
um meira en verðbólgan. Frá
2012 til 2016 tvöfaldaðist verð á
insúlíni.
Í leiðara New York Times
frá því í byrjun júlí sagði að
þessi þróun sýndi veikleika
bandaríska heilbrigðiskerf-
isins. Bandaríkjamenn greiði
meira fyrir lyf en íbúar nokkurs
annars lands í heiminum. Það
séu svo margir sjúklingar sem
skammta sér lyf eða sleppa því
að taka nauðsynleg lyf að sögur
um fólk sem deyr vegna skorts á
nauðsynlegum lyfjum eru orðn-
ar hversdagslegar.
Aðgerðir hafa ekki dugað til
Umræðan um þetta hefur kom-
ið smávegis hreyfingu á málin en
þó ekki mjög mikilli. Þingið hefur
staðið fyrir opnum fundum um
málið. Eitt sjúkratryggingafélag
hefur sett þak á hlut sjúklinga í
greiðslu fyrir insúlín en aðal-
vandamálið virðist vera hvernig
lyfjaverð er ákveðið á markaðn-
um. Lyfjafyrirtækin semja við
hvert og eitt sjúkratryggingafé-
lag um verð. Þetta veldur því að
til er ógegnsætt lag milliliða sem
þrýsta verðinu upp. Auk þess
heldur einkaleyfisvernd keppi-
nautum frá markaðnum. Þá
hefur sú þróun orðið á undan-
förnum áratugum að sjúkra-
tryggingafyrirtækin þrýsti stærri
hluta lyfjareikningsins yfir á við-
skiptavini sína til að bæta eigin
rekstrarafkomu. Í Kanada sem-
ur ríkið hins vegar beint við lyf-
jafyrirtækin um verð og tryggir
það miklu lægra verð.
Árangur Trump lítill
Ríkisstjórn Trump hefur tekið
nokkur skref til að auka vernd
neytenda. Tillögum hennar
hefur verið slegið upp á Twitt-
er og í sjónvarpi en árangur-
inn er hins vegar ekki mikill og
ekki mikið til að stæra sig af. Ein
af aðgerðum ríkisstjórnarinn-
ar fólst í að lyfjafyrirtækin ættu
að skýra frá heildsöluverði lyf-
janna í sjónvarpsauglýsingum
þegar þau auglýstu lyf sín. Dóm-
ari bannaði þetta í júlí því regl-
ur á borð við þessar heyra undir
þingið en ekki forsetaembættið.
Önnur aðgerð ríkisstjórnarinnar
var að tryggja sjúklingum afslátt
í gegnum Medicare, sem er op-
inbert sjúkratryggingakerfi fyrir
aldraða, en hún var fljótt dregin
til baka eftir að ljóst var að kostn-
aður ríkisins vegna þessa hefði
orðið 177 milljarðar dollara á tíu
ára tímabili. Trump lýsti því síð-
an yfir nýlega að hann hygðist
gefa út forsetatilskipun um mis-
munun til að tryggja að lyfjaverð
í Bandaríkjunum verði alltaf það
lægsta í heimi. n
Við mælum
rafgeyma og
skiptum um
H
ra
ðþjónusta
Er ferðavagnin
rafmagnslaus
Frístundarafgeymar í miklu úrvali
Bíldshöfði 12 - skorri.is - 5771515
Ung baráttukona Þessi stúlka heldur á skilti þar sem stendur Insúlín bjargar lífi
mínu er forsetaframbjóðandinn Bernie Sanders talar á fjöldafundi um verð á insúlíni í
Bandaríkjunum. Mynd: Getty Images
Alvarlegt mál Dæmi eru um að fólk með sykursýki skammti sér lyf til að spara. Mynd:
Getty Images
Ekkert til að hrópa húrra yfir
Donald Trump þarf að grípa til
einhverra ráða til að sporna gegn
þessari þróun á lyfjamarkaði.