Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.2019, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIR
N
etnotkun á Íslandi er ein
sú mesta í heiminum,
en um 97 prósent Ís-
lendinga nota netið einu
sinni eða oftar í viku. Til sam-
anburðar er meðaltalið 75 pró-
sent í Evrópu. Hagnaður svo-
nefndra netþrjóta hefur aldrei
verið meiri en nú. Á árinu 2018
er áætlað að hagnaður af net-
glæpum hafi numið um 190.000
milljörðum króna og er talið að
í ár verði netglæpir arðbærari
en fíkniefnaframleiðsla, jafn-
vel er talið að þeim áfanga hafi
þegar verið náð.
Morð í formi tölvuglæps
Ráðgjafi bandarísku leyniþjón-
ustunnar, FBI, Frank W. Abagnale,
sem var innblásturinn að kvik-
myndinni Catch me if you can, seg-
ir að hingað til hafi netglæpir ver-
ið framdir í auðgunarskyni, en með
nýjustu tækniframförum sé hætt
við að það breytist til hins verra.
„Hingað til hafa þetta verið auð-
gunarbrot með það að markmiði
að komast yfir peninga – eða gögn
sem eru jafnvirði peninga – en nú
gætu tölvuþrjótar þess vegna slökkt
á gangráðum,“ sagði Frank í samtali
við Cypercrime Magazine. Hann
benti á að bílar hefðu í dag gífurlega
marga þætti sem stýrast af tölvu og
ef hakkari kæmist nægilega nálægt
bifreið geti hann læst gluggum,
kveikt á loftpúða, slökkt á vélinni
og læst einstaklinga inni í bílum.
Frank óttast að aðeins sé stutt í að
hakkarar geti gert slíkt úr meiri fjar-
lægð og það sé aðeins tímaspurs-
mál hvenær hryðjuverkamenn fari
að beita slíkum brotum með ban-
vænum hætti.
Lögin þarfnast endurskoðunar
Í ljósi þessa þykir mörgum líklega
skjóta skökku við að íslensku hegn-
ingarlögin hafi ekki verið uppfærð
til að endurspegla breyttan raun-
veruleika. Daði Gunnarsson, lög-
reglufulltrúi hjá netafbrotadeild
lögreglunnar, segir nokkuð vanta
upp á að lögin geti talist fullnægj-
andi. „Lagaumhverfið er ekki
nægjanlega mikið sniðið að nú-
tímatækni og þarfnast töluverðrar
endurskoðunar. Mætti þá nefna
að ekki eru til nein ákvæði um
auðkennaþjófnað.“ Daði segir að
einnig þyrftu lögin að vera skýrari
varðandi hvaða refsiákvæði nái til
vissra gerða tölvubrota sem og að
skerpa mætti á rannsóknarheim-
ildum lögreglu varðandi rann-
sóknarúrræði lögreglunnar. Þær
áskoranir sem netbrotadeildin
tekst á við nú um mundir er gífur-
legur fjöldi tilkynninga sem þeim
berst um tölvubrot, en deildina
vantar mannskap til að rannsaka
þau, auk þess sem rannsókn slíkra
brota getur verið tímafrek.
Ekki trúa öllu sem lesið er
Aðspurður hvað almenningur
þyrfti að hafa í huga varðandi net-
glæpi, svarar Daði: „Ekki trúa öllu
sem lesið er á netinu. Ef eitthvað
hljómar of gott til að vera satt þá
er það af því það er ekki satt. Ágætt
getur verið að fletta jafnvel upp á
netinu hvort það sem fólk ætlar að
taka þátt í séu svik, á til dæmis við
um fjárfestingasvik sem hafa ver-
ið töluverð upp á síðkastið. Skoða
tölvupóst vel og ganga úr skugga
um að ekki sé um vefveiðapóst eða
aðrar tegundir svikapósts að ræða.
Vera á varðbergi áður en gefin eru
upp lykilorð eða fjármunir fluttir
til.“
Lítils háttar lagabreyting
Ísland fullgilti svonefndan Búda-
pest-sáttmála um tölvuglæpi (e.
Convention on Cybercrime) árið
2007. Á þeim tíma var ekki talið að
ráðast þyrfti í umfangsmiklar laga-
breytingar til að uppfylla skilyrði
sáttmálans. Aðeins þyrfti lítillega
að breyta tilteknum ákvæðum, en
að öðru leyti gætu tölvubrot rúm-
ast innan fyrirliggjandi ákvæða,
svo sem ákvæða um húsbrot sem
taki einnig til þess þegar brotist er
inn í tölvu (e. Hacking). Talið var að
breytingar sem gerðar voru á hegn-
ingarlögum 1998, þar sem lögin
voru uppfyllt til að gera ráð fyrir
nýrri tækni og tölvubrotum, væru
fullnægjandi. Tæknibreytingar
undanfarinna 20 ára hafa verið
gífur legar. Hversdagsleg tækni sem
við nýtum okkur í dag var nánast
óhugsandi árið 1998 þegar tölvu-
brot voru upphaflega innleidd í
lögin, og jafnvel fyrir 12 árum þegar
lítilsháttar breytingar voru gerðar.
Álagsárásir
Svonefndar álagsárásir (e. DDoS)
geta fallið undir ákvæði 269. gr. a í
hegningarlögunum þar sem segir:
„Ef maður á ólögmætan hátt breyt-
ir, bætir við eða eyðileggur tölvu-
vélbúnað, eða gögn eða forrit sem
geymd eru á tölvutæku formi, eða
hefur með öðrum hætti gert ráð-
stafanir sem eru til þess fallnar að
hafa áhrif á niðurstöðu tölvuvinnslu,
varðar það fangelsi allt að sex árum.“
Hins vegar segir í upphafi auðgunar-
kaflans að auðgunarbrot séu aðeins
refsiverð ef þau eru framin í auðg-
unarskyni. Álagsárásir eru gjarnan
framkvæmdar í öðrum tilgangi. Ný-
legt dæmi er árás tyrkneskra tölvu-
þrjóta á vef Isavia í júní, en sú árás
er talin hafa átt rætur að rekja til
óánægju Tyrkja með viðtökur sem
tyrkneska landsliðið í knattspyrnu
fékk á Íslandi. Vissulega mætti færa
rök fyrir því að álagsárásir geti líka
verið heimfærðar undir önnur refsi-
ákvæði sem ekki hafi að geyma skil-
yrði um auðgunarásetning, en það
er hins vegar ámælisvert að hinn al-
menni borgari geti ekki lesið í gegn-
um hegningarlögin og séð hvaða
ákvæði banni athæfið og hvaða refs-
ing liggi við því.
Nýtt landslag kallar á breytingar
Þó svo íhaldssamir lögspekingar telji
íslenska löggjöf fullkomlega í stakk
búna til að takast á við nýtt lands-
lag afbrota með tilkomu tæknifram-
fara, þá eiga landsmenn þó án efa
heimtingu á að það sé yfir vafa hafið
að landslög tryggi þeim úrræði þegar
á þeim er brotið, en einnig eiga þeir
heimtingu á að lögin séu skýr og klárt
mál hvað sé að lögum bannað. n
21. ágúst 2019
Erla Dóra
erladora@dv.is „ Nú gætu
tölvuþrjótar
þess vegna slökkt
á gangráðum
n Netglæpir arðbærari en fíkniefnaframleiðsla n Hendur lögreglu bundnar
TÖLVUÞRJÓTAR MAKA
KRÓKINN Í SKUGGA ÚRELTRA LAGA
www.gilbert.is
Sif N.A.R.T
TÍMALAUS GÆÐI
1000 METRA VATNSHELT