Morgunblaðið - 07.09.2019, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 2019
Listhúsinu við Engjateig, 105 Reykjavík, sími 551 2050 Opið virka daga kl. 11-18, lokað á laugardögum í sumar
LISTHÚSINU
kjör þegnanna með uppbyggingu
framleiðslugreina á síðustu áratug-
um en ekki náð að færa sig ofar í
virðiskeðjuna. Þeir vitna til fræði-
mannsins Zhang Yunling, sem starf-
ar hjá hugveitu á vegum kínverska
ríkisins, um að Belti og braut muni
skapa ný tækifæri til útflutnings og
innflutnings og með því skapa nýjar
framleiðslukeðjur sem muni stuðla
að þróun kínverska hagkerfisins. En
fyrir nokkrum árum var einmitt
mikið rætt um að Kínverjar ættu fá
alþjóðlega þekkt vörumerki.
Væru efst í virðiskeðjunni
Þessari staðreynd var haldið á
lofti í umræðum um svonefnda al-
þjóðavæðingu. Fylgjendur hennar á
Vesturlöndum bentu á að vestræn
fyrirtæki nytu góðs af því að geta
látið framleiða vörur með miklu
minni tilkostnaði í Kína en á Vestur-
löndum. Fyrirtækin gætu svo selt
vörurnar um heim allan og notið
þess að vera efst í virðiskeðjunni
með þætti á borð við hönnun, mark-
aðssetningu og sölu. Donald Trump,
forseti Bandaríkjanna, hefur hins
vegar gagnrýnt þessa söguskýringu
og sagt Kínverja hafa beitt óeðlileg-
um aðferðum til að greiða fyrir við-
skiptum. Viðskiptastríð Kína og
Bandaríkjanna er afleiðing þessarar
afstöðu Bandaríkjaforseta.
Þetta er hér rifjað upp vegna þess
að íslensk stjórnvöld hafa undan-
farið rætt við stjórnvöld í Japan og
Bandaríkjunum um fríverslun.
Samstarf íslenskra og kínverskra
stjórnvalda hefur dýpkað á þessari
öld. Ólafur Ragnar Grímsson, fyrr-
verandi forseti Íslands, á þátt í því,
en hann lagði allt frá upphafi for-
setaferils síns 1996 áherslu á að Asía
yrði „stærsta og mikilvægasta
markaðssvæði Íslendinga í framtíð-
inni“, eins og hann orðaði það í sam-
tali við Helgarpóstinn. Um þetta er
fjallað í bókinni Saga af forseta.
Hann ræktaði þessi tengsl í gegnum
Hringborð norðurslóða, en það er
sennilega orðinn einn mikilvægasti
umræðuvettvangur heims fyrir
norðurslóðamál. Það birtist í því að
fjöldi erlendra forystumanna í við-
skiptum og stjórnmálum hefur kom-
ið til Íslands ár hvert síðustu ár.
Bráðnun og tækniframfarir
Áhugi Kínverja á Íslandi og
norðurslóðum birtist m.a. í stofnun
kínversk-norrænu norðurslóða-
miðstöðvarinnar árið 2013.
Egill Þór Níelsson, fyrrverandi
framkvæmdastjóri miðstöðvarinnar,
segir Japan, Suður-Kóreu og Kína
hafa mikið horft til mögulegrar opn-
unar siglingaleiða vegna bráðnunar
íss á norðurslóðum. Sú þróun vegna
hlýnunar jarðar og tækniframfara
vegi þungst í áhuga þeirra.
„Þessi lönd hafa mun öflugri
heimskautastofnanir en mörg
ríkjanna í Norðurskautsráðinu. Þau
horfa auðvitað bæði á norður- og
suðurskautið. Áhuginn á norður-
slóðamálum tengist loftslagsbreyt-
ingum og áhrifum þeirra á samfélög,
ekki aðeins á norðurslóðum heldur
um heim allan. Um 90% af alþjóða-
viðskiptum fara fram á norðurhveli
jarðar. Stysta leiðin til flutninga
milli þessara heimsálfa, milli
Austur-Asíu og Norður-Ameríku og
Norður-Evrópu, er um Norður-
Íshafið í siglingu eða með flugi yfir
norðurpólinn og það heimssvæði,“
segir Egill Þór og bendir á að talið
sé að finna megi upp undir fimmt-
ung ónýttra náttúruauðlinda jarðar
á norðurslóðum. Asíuríkin þurfi að
eiga í samstarfi við norðurskauts-
ríkin til að taka þátt í þeirri efna-
hagsþróun. Hluti af Belti og braut
varðar einmitt uppbyggingu innviða
við norðausturleiðina.
Albert Jónsson segir að vegna
bráðnunar geti skilyrði skapast til
stóraukinnar námuvinnslu á Græn-
landi innan fárra ára. Sá iðnaður
geti kallað á þjónustu frá Íslandi. Þá
greiði hlýnun fyrir frekari uppbygg-
ingu ferðaþjónustu í norðri.
Til skemmri tíma litið gæti beint
flug milli Íslands og Kína annars
vegar og Íslands og Japans hins veg-
ar haft efnahagsleg áhrif á Íslandi í
gegnum ferðaþjónustu. Um 19 þús.
ferðamenn frá Japan komu hingað í
fyrra og um 90 þús. frá Kína.
Bent á heimsókn Camerons
Auk forystumanna frá Kína, Jap-
an og Bandaríkjunum hefur Angela
Merkel, kanslari Þýskalands, heim-
sótt Ísland nýverið.
Heimsóknin tengdist formennsku
Íslands í Norðurskautsráðinu.
Albert segir heimsókn hennar
eiga sér fordæmi í heimsóknum er-
lendra leiðtoga á fundi norrænu for-
sætisráðherranna. Til dæmis hafi
David Cameron, fv. forsætisráð-
herra Bretlands, fundað með nor-
rænum forsætisráðherrum á Íslandi
2015. Merkel lagði í heimsókn sinni
mikla áherslu á áhrif loftslagsbreyt-
inga á norðurslóðir og kallaði eftir
auknu samstarfi.
Áhugi stórveldanna á Íslandi og nágrenni – dæmi um atburði á síðustu árum
15. apríl
2013
Össur Skarphéðinsson,
þáverandi utanríkisráðherra,
og Gao Hucheng, viðskipta-
ráðherra Kína, undirrita
fríverslunarsamning í Peking.
10. desember
2013
Stofnfundur
Kínversk-norrænu
norðurslóða-
miðstöðvarinnar.
19. október
2018
Taros Konos, utanríkisráðherra
Japans, kemur til Íslands vegna
ráðstefnunnar Hringborðs norður-
slóða – rætt um fríverslunarsamn-
ing, umskipunarhöfn og beint flug.
22. október
2018
Lilja Alfreðsdóttir, menntamála-
ráðherra og Jin Zhijian, sendi-
herra Kína á Íslandi, taka í notkun
kínversk-íslensku rannsóknastöð-
ina um norðurslóðir á Kárhóli.
15. febrúar
2019
Mike Pompeo, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, heimsækir Ísland –
segir markmiðið að styrkja tengsl við
bandamenn Bandaríkjamanna sem
hefðu verið vanrækt á liðnum árum.
10. maí
2019
Ólafur Ragnar Grímsson, fv. forseti
Íslands og formaður Hringborgs
norðurslóða, ræðir um þátttöku
Kína í framtíðarþróun norðurslóða á
ráðstefnu hringborðsins í Sjanghæ.
7. júní
2019
Fyrsti fundur Íslands og Banda-
ríkjanna í reglulegu viðskipta -
samráði sem komið var á fót á
fundi utanríkisráðherra ríkjanna
í Reykjavík í febrúar sl.
Samhliða fór
fram tvíhliða
efnahagssamráð
milli Íslands og
Japans í Tókýó.
15. ágúst
2019
Donald Trump, forseti
Bandaríkjanna, sagður kanna
möguleikann á að Bandaríkin
kaupi Grænland – hættir við
heimsókn til Danmerkur.
19. ágúst
2019
Angela Merkel,
kanslari Þýska-
lands, kemur í
opinbera heim-
sókn til Íslands.
4. september
2019
Mike Pence, varaforseti
Bandaríkjanna, kemur
í opinbera heimsókn til
Íslands – m.a. rætt um
fríverslunarsamning.
5. september
2019
Jin Zhijian, sendiherra Kína á Íslandi,
vísar þeim ummælum Mike Pence á bug
að íslensk stjórnvöld hafi hafnað samstarfi
um Belti og braut – boðar aukið samstarf
og beint flug milli Kína og Íslands.
11.-13. október
2019
Rick Perry, orkumála-
ráðherra Bandaríkjanna,
verður meðal frum-
mælanda á Hringborði
norðurslóða í Hörpu.
Ljósmynd/Hringborð norðursins
Hringborðið Taro Kono, utanríkis-
ráðherra Japans, í Hörpu í fyrra.