Læknablaðið - okt. 2019, Blaðsíða 23

LÆKNAblaðið 2019/105 439
R A N N S Ó K N
innfluttra á íslenskum hjúkrunarheimilum er lægri en 85 ár og
hærri aldur nýinnfluttra á síðara tímabilinu gæti því einnig skýrt
aukna tíðni Alzheimer­sjúkdóms í þeim hópi. Sjúkdómsgrein­
ingin hjartabilun var einnig algengari á seinna tímabilinu og
nokkru algengari en í nýlegri bandarískri rannsókni, en þar var
hlutfallið 18,7­19,5%.18 Sjúkdómsgreiningin blóðþurrðarsjúkdómur
í hjarta var algengari á síðara tímabilinu og jafnframt algengari
en í evrópskri rannsókn þar sem hlutfallið var 25,3%.19 Niðurstöð­
urnar gefa því vísbendingar um að hópurinn sem flutti á hjúkr­
unarheimili eftir desember 2007 sé veikari en á fyrra tímabilinu út
frá þeim sjúkdómsgreiningum sem skráðar eru. Þó er ekki hægt
að útiloka að nákvæmari skráning sjúkdómsgreininga gæti haft
einhver áhrif.
Hlutfall þeirra sem voru greindir með langvinna lungnateppu
(LLT) var hærra seinna tímabilið en þó nokkuð lægra en 21,5%,
sem er hlutfall þeirra sem eru með LLT á bandarískum hjúk­
unarheimilum.20 Hlutfallsleg aukning LLT skýrist líklega annars
vegar af fleiri öldruðum með langa reykingasögu og hins vegar
af bættri greiningu LLT á síðari árum, en þó er athyglisvert að
astmagreiningum fækkar ekki á móti. Aukning á sykursýki á milli
tímabila kemur ekki á óvart, en íslensk rannsókn hefur áður sýnt
sömu þróun.21 Kerfisbundið yfirlit Garcia og Brown sýndi rann­
sóknarniðurstöður þar sem tíðni sykursýki á hjúkrunarheimilum
Tafla IV. Forspárstuðull fjögurra þekktra bakgrunnsþátta, 9 sjúkdómsgreininga og 6 heilsu- og færnikvarða fyrir andláti innan tveggja ára meðal nýbúa á hjúkrunarheimili
á árunum 2003-2007 og 2008-2012.
Hópur 2003-2007 (n=1832) Hópur 2008-2013 (n=2341)
HR1a) 95% CI HR2b) 95% CI HR1a) 95% CI HR2b) 95% CI
Aldur 1,03 1,02-1,04 1,03 1,02-1,05 1,03 1,02-1,03 1,02 1,01-1,03
Kyn (kona) 0,64 0,55-0,74 0,72 0,62-0,84 0,65 0,58-0,72 0,75 0,66-0,84
Líkamsþyngdarstuðull 0,96 0,95-0,97 0,96 0,95-0,97 0,97 0,96-0,98 0,97 0,96-0,98
Kom frá sjúkrastofnun 1,05 1,01-1,10 1,00 0,96-1,04 1,06 1,02-1,10 1,00 0,97-1,04
Alzheimer 0,94 0,80-1,12 0,81 0,66-0,98 0,85 0,75-0,97 0,78 0,67-0,91
Önnur elliglöp 1,12 0,96-1,29 0,82 0,70-0,97 1,16 1,03-1,31 0,91 0,80-1,04
Blóðþurrðarsjúkdómur í hjarta 1,35 1,16-1,57 1,30 1,10-1,52 1,30 1,15-1,47 1,15 1,02-1,31
Hjartabilun 1,61 1,37-1,90 1,31 1,10-1,57 1,74 1,53-1,98 1,49 1,29-1,71
Langvinn lungnateppa 1,70 1,41-2,06 1,45 1,18-1,79 1,74 1,51-2,01 1,27 1,09-1,49
Astmi 1,15 0,86-1,54 0,91 0,67-1,24 1,28 1,03-1,59 0,96 0,77-1,21
Sykursýki 1,24 1,00-1,54 1,27 1,02-1,58 1,09 0,93-1,29 1,04 0,88-1,23
Helftarlömun 0,96 0,73-1,27 0,87 0,65-1,17 0,89 0,70-1,13 0,70 0,55-0,90
Kvíði 1,06 0,91-1,23 0,97 0,82-1,14 1,12 0,99-1,27 1,00 0,88-1,14
Þunglyndi 0,85 0,73-0,99 0,74 0,63-0,87 1,03 0,92-1,16 0,85 0,75-0,97
Lífskvarði 1,52 1,44-1,61 1,34 1,26-1,43 1,47 1,41-1,53 1,28 1,22-1,35
Þunglyndiskvarði 1,07 1,04-1,10 1,00 0,96-1,02 1,06 1,04-1,08 0,98 0,95-0,99
Vitrænn kvarði 1,13 1,09-1,18 1,00 0,94-1,04 1,15 1,11-1,19 1,00 0,95-1,04
Verkjakvarði 1,26 1,17-1,36 1,06 0,98-1,15 1,26 1,19-1,34 1,12 1,05-1,19
Langur ADL-kvarði c) 1,06 1,05-1,07 1,03 1,02-1,04 1,06 1,06-1,07 1,05 1,04-1,05
Virknikvarði 0,83 0,80-0,86 0,87 0,83-0,92 0,83 0,81-0,86 0,90 0,87-0,94
HR = forspárstuðull (Hazard Ratio). a): HR1 er einfaldur forspárstuðull, þ.e. þegar hver þáttur sjúkdómsgreininga og kvarða var metinn einn í einu, ásamt efstu breytunum fjórum
(stýribreytum). Tölugildin fyrir stýribreyturnar fjórar í dálki HR1 sýna niðurstöðuna þegar þær einar voru í módelinu. b): HR2 sýnir niðurstöðuna þegar allar breyturnar í dálkinum voru
greindar saman. 95%CI: 95% öryggisbil. c) ADL: athafnir daglegs lífs. Feitletraðar tölur sýna marktækan forspárstuðul fyrir andláti.
var bæði lægri og hærri tíðni (8,4%­53%) en í þessari rannsókn.22
Aukin tíðni ofangreindra sjúkdóma eykur umönnunarbyrði og
þörf fyrir faglært starfsfólk á hjúkrunarheimilunum.
Hlutfall þeirra sem dóu innan eins árs (26,6%) eða tveggja ára
(43,1%) á fyrra tímabili þessarar rannsóknar er sambærilegt við
áður birtar niðurstöður frá tímabilinu 1995­2006, enda skarast
þessi tímabil að hluta.6 Hins vegar hafði þetta hlutfall hækkað
marktækt eftir desember 2007 (1 ár: 33,5%; 2 ár: 50,9%). Það er því
ljóst að verulegar breytingar urðu á lifun nýinnfluttra á íslenskum
hjúkrunarheimilum eftir desember 2007. Auk breytinga á reglu­
gerð geta fleiri þættir hafa haft áhrif á lifun sem erfitt er að fast­
setja í þessari rannsókn, en það eru framboð á hjúkrunarheimilis­
rýmum, fækkun dvalarrýma og lokun líknardeildar á Landakoti.
Niðurstöðurnar sýna hærra hlutfall þeirra sem létust innan
eins og tveggja ára borið saman við erlendar rannsóknir. Í rann­
sókn 7 Evrópulanda (N=3036; 57 hjúkrunarheimili) létust 20% íbúa
innan árs23 og í bandarískri rannsókn sem skoðaði interRAI­gögn
1.217.008 íbúa á hjúkrunarheimilum létust 24% innan árs og 35%
innan tveggja ára.18 Ennfremur sýndi sænsk rannsókn (n=333) þar
sem skoðuð var dánartíðni íbúa sem fluttu á hjúkrunarheimili á
tímabilinu 2007­2011 að 44% íbúa höfðu látist innan þriggja ára frá
flutningi.24 Í ofangreindum samanburði þarf þó að hafa í huga að
margt er ólíkt í heilbrigðiskerfi og rekstri hjúkrunarheimila þeirra