Læknablaðið - okt. 2019, Blaðsíða 22

438 LÆKNAblaðið 2019/105
R A N N S Ó K N
Forspárgildi hinna völdu sjúkdómsgreininga og heilsu­ og
færnikvarða er sýnt í töflu III fyrir eins árs lifun og í töflu IV fyrir
tveggja ára lifun. Stýribreytur voru aldur, kyn, líkamsþyngdar­
stuðull og hvaðan fólk flutti inn á hjúkrunarheimili. Töflurnar
sýna að sjúkdómsgreiningarnar hjartabilun og langvinn lungna­
teppa voru sterkustu áhættuþættirnir fyrir dauðsfalli í báð­
um hópunum, bæði innan eins og tveggja ára frá komu, ásamt
blóðþurrðarsjúkdómi í hjarta, hin síðastnefnda þó einkum fyrir
dauðsfalli innan tveggja ára (tafla IV). Sykursýki var einnig skýr
áhættuþáttur innan fyrri hópsins, en ekki eftir 2008, hvorki varð­
andi dauðsfall innan eins árs né tveggja ára. Minni líkur reyndust
vera á dauðsfalli innan eins til tveggja ára frá komu ef einstak­
lingurinn var greindur með Alzheimer­sjúkdóm, einkum í síðari
hópnum (frá og með 2008). Einnig virtist greiningin helftarlöm­
un að vissu marki draga úr líkum á dauðsfalli í síðari hópnum
og sjúkdómsgreiningin þunglyndi dró einnig úr dánarlíkum í
þessari greiningu, þó fyrst og fremst í samþættri greiningu allra
þátta (töflur III og IV). Innan heilsu­ og færnikvarðanna höfðu lífs­
kvarðinn og langi ADL­kvarðinn skýrast forspárgildi, bæði fyrir
eins og tveggja ára lifun í báðum hópum. Meiri félagsleg virkni
(virknikvarði) var hins vegar jákvæð fyrir bæði eins og tveggja
ára lifun. Við einföldu greininguna, það er þegar einungis einni
breytu var bætt við stýribreyturnar (HR1 í töflu III og IV), hvarf
marktækni þess hvaðan fólk kom á hjúkrunarheimilið þegar ADL­
kvarðinn kom inn í greininguna og eingöngu þá.
Umræður
Niðurstöðurnar sýna að marktækur munur var á heilsu og lifun
þeirra sem fluttu á hjúkrunarheimili á árunum 2003­2007 annars
vegar og hins vegar á tímabilinu 2008­2014. Þeir sem fluttu á hjúkr­
unarheimili á seinna tímabilinu voru eldri og fleiri voru greindir
með Alzheimer­sjúkdóm, blóðþurrðarsjúkdóm í hjarta, hjartabil­
un, sykursýki og langvinna lungnateppu. Færri fluttu á hjúkr­
unarheimili beint að heiman og hærra hlutfall lést innan eins og
tveggja ára á seinna tímabilinu. Sterkustu áhættuþættirnir fyrir
dauðsfalli innan eins og tveggja ára frá komu á báðum tímabil­
um voru sjúkdómsgreiningarnar hjartabilun og langvinn lungna­
teppa, auk fleiri stiga á lífskvarðanum og langa ADL­kvarðanum.
Bent hefur verið á að tíðni mismunandi heilabilunarsjúkdóma
og hegðunarbreytinga á hjúkrunarheimilum sé óljós, meðal
annars vegna mismunandi greiningaraðferða. Í bandarískri rann­
sókn frá 2010 er áætlað að 32% þeirra sem eru 85 ára og eldri séu
með Alzheimer­sjúkdóm,17 sem er hærra en í hópnum sem flutti
á hjúkrunarheimili fyrir 2008 í þessari rannsókn, en svipað og í
síðari hópnum. Hugsanlega skýrist það af því að meðalaldur ný­
Tafla III. Forspárstuðull fjögurra þekktra bakgrunnsþátta (control variables), 9 sjúkdómsgreininga og 6 heilsu- og færnikvarða fyrir andláti innan árs meðal íbúa á hjúkr-
unarheimili á árunum 2003-2007 og 2008-2013.
Hópur 2003-2007 (n=1832) Hópur 2008-2013 (n=2895)
HR1a) 95% CI HR2b) 95% CI HR1a) 95% CI HR2b) 95% CI
Aldur 1,03 1,02-1,05 1,04 1,03-1,05 1,02 1,01-1,03 1,02 1,01-1,03
Kyn (kona) 0,58 0,48-0,69 0,68 0,56-0,82 0,66 0,58-0,75 0,79 0,69-0,90
Líkamsþyngdarstuðull 0,95 0,94-0,96 0,96 0,95-0,97 0,96 0,95-0,97 0,96 0,95-0,97
Kom frá sjúkrastofnun 1,08 1,03-1,14 1,02 0,97-1,07 1,07 1,03-1,11 1,02 0,98-1,06
Alzheimer 0,80 0,64-1,01 0,64 0,49-0,82 0,82 0,71-0,94 0,72 0,61-0,85
Önnur elliglöp 0,98 0,81-1,19 0,67 0,54-0,83 1,10 0,96-1,25 0,81 0,69-0,94
Blóðþurrðarsjúkdómur í hjarta 1,40 1,16-1,70 1,39 1,13-1,70 1,23 1,08-1,41 1,05 0,91-1,21
Hjartabilun 1,55 1,26-1,91 1,18 0,94-1,48 1,82 1,58-2,09 1,47 1,27-1,71
Langvinn lungnateppa 1,64 1,29-2,08 1,38 1,07-1,79 1,82 1,56-2,12 1,30 1,11-1,54
Astmi 1,25 0,88-1,78 1,05 0,72-1,54 1,47 1,16-1,85 1,07 0,84-1,37
Sykursýki 1,38 1,06-1,79 1,38 1,05-1,82 1,12 0,94-1,33 1,03 0,88-1,26
Helftarlömun 0,97 0,68-1,37 0,91 0,63-1,31 0,81 0,62-1,07 0,62 0,47-0,82
Kvíði 0,98 0,81-1,20 0,87 0,67-1,01 1,19 1,04-1,36 1,02 0,89-1,17
Þunglyndi 0,85 0,70-1,03 0,76 0,62-0,94 0,96 0,84-1,10 0,78 0,68-0,90
Lífskvarði 1,65 1,55-1,76 1,46 1,37-1,59 1,66 1,58-1,74 1,41 1,33-1,48
Þunglyndiskvarði 1,07 1,03-1,11 0,98 0,93-1,01 1,05 1,03-1,07 0,94 0,91-0,96
Vitrænn kvarði 1,12 1,07-1,18 0,98 0,93-1,05 1,19 1,14-1,24 1,00 0,95-1,05
Verkjakvarði 1,37 1,25-1,51 1,09 0,98-1,21 1,41 1,32-1,50 1,18 1,10-1,27
Langur ADL-kvarði c) 1,07 1,06-1,08 1,04 1,02-1,05 1,09 1,08-1,10 1,06 1,05-1,07
Virknikvarði 0,80 0,78-0,86 0,86 0,82-0,92 0,80 0,77-0,83 0,87 0,84-0,91
HR = forspárstuðull (Hazard Ratio). a): HR1 er einfaldur forspárstuðull, það er þegar hver þáttur sjúkdómsgreininga og kvarða var metinn einn í einu, ásamt efstu breytunum fjórum
(stýribreytum). Tölugildin fyrir stýribreyturnar fjórar efst í dálki HR1 sýna niðurstöðuna þegar þær einar voru í módelinu. b): HR2 sýnir niðurstöðuna þegar allar breyturnar í dálkinum voru
greindar saman. 95%CI: 95% öryggisbil. c) ADL: athafnir daglegs lífs. Feitletraðar tölur sýna marktækan forspárstuðul fyrir andláti.