Læknablaðið - okt. 2019, Blaðsíða 21
LÆKNAblaðið 2019/105 437
R A N N S Ó K N
0 til 6. Núll merkir að einstaklingurinn hefur dregið sig í hlé frá
félagslegum samskiptum en hæsta gildið 6 gefur til kynna mikið
frumkvæði og þátttöku í félagslegum athöfnum. Gildin 02 hafa
verið tengd lítilli félagslegri virkni.16
Úrtak
Gögnin fengust úr miðlægum gagnagrunni á vegum Embættis
landlæknis yfir allar RAImatsgerðir á íslenskum hjúkrunarheim
ilum frá 1. janúar 2003 til og með 31. desember 2014 (N=8487).
Ákveðið var að nota sambærilegan fjölda ára fyrir og eftir reglu
gerðarbreytinguna 21. desember 2007 til samanburðar. Ekki voru
notuð eldri gögn en frá árinu 2003 vegna þess að það ár jókst
gerð RAImats á hjúkrunarheimilum vegna tengingar þess við
greiðslur.3,11 Í þennan gagnabanka er dánardagur látinna íbúa
einnig skráður, samkvæmt upplýsingum úr Þjóðskrá. Til þess að
íbúi uppfyllti skilyrði úrtaks varð fyrsta RAImat hans að vera
gert innan 6 mánaða frá flutningi inn á hjúkrunarheimili á ofan
nefndu tímabili (n=5229). Við lifunargreiningar var úrtakstímabil
ið takmarkað annars vegar við innflutning fyrir árslok 2012 (fyrir
tveggja ára lifun), n=4173 og hins vegar árslok 2013 (eins árs lifun),
n=4727. Persónuvernd, vísindasiðanefnd og Embætti landlæknis
veittu leyfi fyrir rannsókninni.
Tölfræðileg úrvinnsla
Notað var óparað Students tpróf og MannWhitneyUpróf til að
reikna mun á milli hópa fyrir breytur á hlutfalls og raðkvarða,
ásamt kíkvaðratprófi fyrir tvíkosta breytur. Munur á lifun milli
tímabilanna fyrir og eftir 1. janúar 2008 var fundinn með Kaplan
Meiergreiningu ásamt Cox Fprófi. Forspárgildi mismunandi
áhættuþátta var reiknað með fjölþátta áhættureiknilíkani (Cox
Proportional Hazards Model), ásamt fjórum stýribreytum (aldri,
kyni, líkamsþyngdarstuðli (LÞS) og hvaðan fólk kom), fyrst fyrir
eina viðbótarbreytu í einu og síðan var gerð heildargreining allra
þáttanna, innan hvors hóps fyrir sig, fyrir bæði eins árs og tveggja
ára lifun. Marktektarmörk miðuðust við p<0,05. Gögnin voru
greind með tölfræðiforritinu Statistica 12.
Niðurstöður
Á árunum 20032014 voru alls 5242 íbúar skráðir með komudag
og fyrsta RAImat innan 6 mánaða frá komu, en 13 voru útilok
aðir vegna skráningarvillu (dánardagur fyrir komudag). Samtals
voru því 5229 matsgerðir greindar í þessari rannsókn, 1832 fyrir
tímabilið 20032007 og 3397 fyrir tímabilið 20082014. Meðalald
ur íbúa í úrtakinu var hærri á síðara tímabilinu og einnig voru
sjúkdómsgreiningarnar Alzheimersjúkdómur, blóðþurrðarsjúk
dómur í hjarta, hjartabilun, sykursýki og langvinn lungnateppa
tíðari þá en á fyrra tímabilinu, á meðan sjúkdómsgreiningarnar
„önnur elliglöp“ (ekki Alzheimersjúkdómur), kvíði, þunglyndi,
astmi og helftarlömun voru jafntíðar á báðum tímabilunum, sjá
töflu I. Hlutfall þeirra sem komu frá eigin heimili (með eða án
heimaþjónustu) lækkaði úr 47,2% á fyrra tímabilinu, í 39,2% á hinu
síðara (p<0,0001).
Munur reyndist á útkomu allra heilsu og færnikvarða milli
tímabilanna, sjá töflu II. Heilsufar íbúa mældist óstöðugra á
tímabilinu 20082014 (lífskvarði), þunglyndi var meira (þung
lyndiskvarði), vitræn geta var verri (vitrænn kvarði) og færni var
verri (langur ADLkvarði). Hins vegar voru verkir minni (verkja
kvarði) og íbúarnir höfðu meira frumkvæði og gátu frekar tekið
þátt í félagslegum athöfnum (virknikvarði).
Eins árs lifun nýinnfluttra á árunum 20032007 (n=1832) var
borin saman við tímabilið 20082013 (n=2895), sjá mynd 1. Alls
voru 73,4% íbúa á lífi eftir eitt ár á fyrra tímabilinu, en 66,5% á
hinu síðara (p<0,0001). Tveggja ára lifun fyrra tímabilsins var á
sama hátt borin saman við tímabilið 20082012 (n=2341), sjá mynd
2. Alls voru 56,9% íbúa á lífi eftir tvö ár í fyrri hópnum, en 49,1% í
hinum síðari (p<0,0001).
Mynd 1. Hlutfallsleg lifun (Kaplan-Meier) fyrsta árið eftir komu á hjúkrunarheimili.
Blátt: Hópur 2003-2007 (n=1,832), 73,4% lifun. Rautt: Hópur 2008-2013 (n=2895),
66,5% lifun (p<0,0001).
Mynd 2. Hlutfallsleg lifun (Kaplan-Meier) fyrstu tvö árin eftir komu á hjúkrunarheim-
ili. Blátt: Hópur 2003-2007 (n=1.832), 56,9% lifun. Rautt: Hópur 2008-2012 (n=2341),
49,1% lifun (p<0,0001).
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
0 50 100 150 200 250 300 350 400
Dagar
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Dagar
H
lu
tfa
lls
le
g
lif
un
H
lu
tfa
lls
le
g
lif
un
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
2003-2007
2008-2012
2003-2007
2008-2013