Læknablaðið - okt. 2019, Síða 21

LÆKNAblaðið 2019/105 437
R A N N S Ó K N
0 til 6. Núll merkir að einstaklingurinn hefur dregið sig í hlé frá
félagslegum samskiptum en hæsta gildið 6 gefur til kynna mikið
frumkvæði og þátttöku í félagslegum athöfnum. Gildin 0­2 hafa
verið tengd lítilli félagslegri virkni.16
Úrtak
Gögnin fengust úr miðlægum gagnagrunni á vegum Embættis
landlæknis yfir allar RAI­matsgerðir á íslenskum hjúkrunarheim­
ilum frá 1. janúar 2003 til og með 31. desember 2014 (N=8487).
Ákveðið var að nota sambærilegan fjölda ára fyrir og eftir reglu­
gerðarbreytinguna 21. desember 2007 til samanburðar. Ekki voru
notuð eldri gögn en frá árinu 2003 vegna þess að það ár jókst
gerð RAI­mats á hjúkrunarheimilum vegna tengingar þess við
greiðslur.3,11 Í þennan gagnabanka er dánardagur látinna íbúa
einnig skráður, samkvæmt upplýsingum úr Þjóðskrá. Til þess að
íbúi uppfyllti skilyrði úrtaks varð fyrsta RAI­mat hans að vera
gert innan 6 mánaða frá flutningi inn á hjúkrunarheimili á ofan­
nefndu tímabili (n=5229). Við lifunargreiningar var úrtakstímabil­
ið takmarkað annars vegar við innflutning fyrir árslok 2012 (fyrir
tveggja ára lifun), n=4173 og hins vegar árslok 2013 (eins árs lifun),
n=4727. Persónuvernd, vísindasiðanefnd og Embætti landlæknis
veittu leyfi fyrir rannsókninni.
Tölfræðileg úrvinnsla
Notað var óparað Students t­próf og Mann­Whitney­U­próf til að
reikna mun á milli hópa fyrir breytur á hlutfalls­ og raðkvarða,
ásamt kí­kvaðratprófi fyrir tvíkosta breytur. Munur á lifun milli
tímabilanna fyrir og eftir 1. janúar 2008 var fundinn með Kaplan­
Meier­greiningu ásamt Cox F­prófi. Forspárgildi mismunandi
áhættuþátta var reiknað með fjölþátta áhættureiknilíkani (Cox
Proportional Hazards Model), ásamt fjórum stýribreytum (aldri,
kyni, líkamsþyngdarstuðli (LÞS) og hvaðan fólk kom), fyrst fyrir
eina viðbótarbreytu í einu og síðan var gerð heildargreining allra
þáttanna, innan hvors hóps fyrir sig, fyrir bæði eins árs og tveggja
ára lifun. Marktektarmörk miðuðust við p<0,05. Gögnin voru
greind með tölfræðiforritinu Statistica 12.
Niðurstöður
Á árunum 2003­2014 voru alls 5242 íbúar skráðir með komudag
og fyrsta RAI­mat innan 6 mánaða frá komu, en 13 voru útilok­
aðir vegna skráningarvillu (dánardagur fyrir komudag). Samtals
voru því 5229 matsgerðir greindar í þessari rannsókn, 1832 fyrir
tímabilið 2003­2007 og 3397 fyrir tímabilið 2008­2014. Meðalald­
ur íbúa í úrtakinu var hærri á síðara tímabilinu og einnig voru
sjúkdómsgreiningarnar Alzheimer­sjúkdómur, blóðþurrðarsjúk­
dómur í hjarta, hjartabilun, sykursýki og langvinn lungnateppa
tíðari þá en á fyrra tímabilinu, á meðan sjúkdómsgreiningarnar
„önnur elliglöp“ (ekki Alzheimer­sjúkdómur), kvíði, þunglyndi,
astmi og helftarlömun voru jafntíðar á báðum tímabilunum, sjá
töflu I. Hlutfall þeirra sem komu frá eigin heimili (með eða án
heimaþjónustu) lækkaði úr 47,2% á fyrra tímabilinu, í 39,2% á hinu
síðara (p<0,0001).
Munur reyndist á útkomu allra heilsu­ og færnikvarða milli
tímabilanna, sjá töflu II. Heilsufar íbúa mældist óstöðugra á
tímabilinu 2008­2014 (lífskvarði), þunglyndi var meira (þung­
lyndiskvarði), vitræn geta var verri (vitrænn kvarði) og færni var
verri (langur ADL­kvarði). Hins vegar voru verkir minni (verkja­
kvarði) og íbúarnir höfðu meira frumkvæði og gátu frekar tekið
þátt í félagslegum athöfnum (virknikvarði).
Eins árs lifun nýinnfluttra á árunum 2003­2007 (n=1832) var
borin saman við tímabilið 2008­2013 (n=2895), sjá mynd 1. Alls
voru 73,4% íbúa á lífi eftir eitt ár á fyrra tímabilinu, en 66,5% á
hinu síðara (p<0,0001). Tveggja ára lifun fyrra tímabilsins var á
sama hátt borin saman við tímabilið 2008­2012 (n=2341), sjá mynd
2. Alls voru 56,9% íbúa á lífi eftir tvö ár í fyrri hópnum, en 49,1% í
hinum síðari (p<0,0001).
Mynd 1. Hlutfallsleg lifun (Kaplan-Meier) fyrsta árið eftir komu á hjúkrunarheimili.
Blátt: Hópur 2003-2007 (n=1,832), 73,4% lifun. Rautt: Hópur 2008-2013 (n=2895),
66,5% lifun (p<0,0001).
Mynd 2. Hlutfallsleg lifun (Kaplan-Meier) fyrstu tvö árin eftir komu á hjúkrunarheim-
ili. Blátt: Hópur 2003-2007 (n=1.832), 56,9% lifun. Rautt: Hópur 2008-2012 (n=2341),
49,1% lifun (p<0,0001).
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
0 50 100 150 200 250 300 350 400
Dagar
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Dagar
H
lu
tfa
lls
le
g
lif
un
H
lu
tfa
lls
le
g
lif
un
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
2003-2007
2008-2012
2003-2007
2008-2013