Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - jún. 2019, Blaðsíða 11

Læknablaðið - jún. 2019, Blaðsíða 11
LÆKNAblaðið 2019/105 267 R A N N S Ó K N Inngangur Iktsýki, sóragigt og hryggikt teljast til liðbólgusjúkdóma og leggj­ ast gjarnan á konur á barneignaraldri. Þetta eru ónæmismiðlaðir sjúkdómar sem einkennast af langvarandi bólgu í liðum og í ikt­ sýki er einnig sjálfsmótefnamyndun til staðar. Margt er enn óljóst varðandi tilurð þessara sjúkdóma, en nú er talið að bólgumiðlun TNF-α­eigi­stóran­þátt­í­meingerð­þeirra.­Líftæknilyf­sem­byggja­ á­blokkun/hemlun­TNF-α­boðefnisins­hafa­ reynst­vel­ í­mörgum­ bólgusjúkdómum.­ TNF-α­ hemlar­ (TNFi)­ voru­ fyrst­ notaðir­ á­ Ís­ landi árið 1999 og eru nú fjórir mismunandi TNFi markaðsettir á Íslandi sem meðferð við alvarlegum liðbólgusjúkdómum. Þessir TNFi eru infliximab, etanercept, adalimumab og golimumab. Auk þeirra hafa komið á markað líftæknilyfjahliðstæður á síðustu misserum. Algengi sóragigtar og hryggiktar hérlendis er áþekk, eða 0,14% og 0,13%, en sóragigt er tvöfalt algengari meðal kvenna en karla á meðan kynjahlutfallið er öfugt í hryggikt.1,2 Ekki er til íslensk rannsókn á algengi iktsýki en talið er að algengið hérlendis sé svipað og hjá nágrannaþjóðum, eða um 0,7%, og er iktsýki talin þrisvar sinnum algengari meðal kvenna en karla.3 Langvinnir sjúkdómar, eins og fyrrnefndir liðbólgusjúkdóm­ ar, geta haft áhrif á hvernig konum vegnar á meðgöngu og eins haft bein áhrif á meðgöngulengd og fósturþroska.4,5 Þá eru ótalin hugsanleg áhrif lyfjameðferðar við þessum sjúkdómum.6 Vitað er að ónæmisbæling verður að eiga sér stað í líkama móður svo hún­hafni­ekki­fóstrinu­sem­framandi­vef.­Talið­er­að­TNF-α­hafi­ Fæðingarsaga kvenna með alvarlega liðbólgusjúkdóma Niðurstöður frá ICEBIO og Fæðingaskrá Á G R I P Inngangur Mikilvægt er að leita frekari þekkingar á meðgöngu og fæðingu hjá konum með liðbólgusjúkdóma. Staðan hérlendis er óþekkt og höfum við því samkeyrt ICEBIO og Fæðingaskrá Embættis landlæknis til að kanna hugsanleg áhrif alvarlegra liðbólgusjúkdóma á meðgöngur og fæðingar íslenskra kvenna. Efniviður og aðferðir Skoðuð voru gagnlíkindahlutföll fyrir áhættu fyrirburafæðingar, keisaraskurðar, lágrar Apgar-einkunnar nýbura við 5 mínútur og lágrar fæðingarþyngdar, fyrir hvern sjúkdómshóp (iktsýki, sóragigt, hryggikt og óskilgreinda liðbólgu) miðað við viðmiðunarhópa. Meðgöngur og fæðingar eftir upphaf TNFα-hemlameðferðar (TNFi) voru bornar saman við fæðingar fyrir TNFi-meðferð og viðmiðunarhóp, með tilliti til sömu þátta. Niðurstöður Í lok árs 2016 voru 723 konur sem hafa fengið meðferð með TNFi skráðar í ICEBIO. Af þeim höfðu 412 fætt samtals 801 barn. Þar af fæddust 597 börn fyrir sjúkdómsgreiningu móður og 53 börn eftir að meðferð með TNFi hófst. Hlutfallsleg hætta á keisaraskurði meðal þessara kvenna var 1,47 (95% ÖB: 1,19-1,82; p<0,001), hæst meðal kvenna með sóragigt, eða 2,06 (1,41-3,02; p<0,001). Ekki mældist aukin hætta á fyrirburafæðingu eða lágri Apgar-einkunn. Hætta á lágri fæðingarþyngd var minni meðal kvenna með liðbólgusjúkdóma, eða 0,37 (0,36-0,37; p<0,05). Ekki fengust marktækar samanburðarniður- stöður fyrir fæðingar eftir að TNFi-meðferð hófst vegna fárra fæðinga (n=53). Ályktun Íslenskar konur með alvarlega liðbólgusjúkdóma eru líklegri til að fæða með keisaraskurði en heilbrigður viðmiðunarhópur. Nýburum þeirra vegnar jafn vel og nýburum annarra kvenna. Ekki liggja fyrir næg gögn um fæðingar eftir upphaf TNFi-meðferðar til þess að hægt sé að álykta um áhrif TNFi á meðgöngur og fæðingar íslenskra kvenna með alvar- lega liðbólgusjúkdóma. Signý Rut Kristjánsdóttir1 Þóra Steingrímsdóttir1,2 Gerður Gröndal3,4 Ragnheiður I. Bjarnadóttir2,5 Kristjana Einarsdóttir6 Björn Guðbjörnsson1,4 fyrir hönd ICEBIO* Signý er læknanemi, Kristjana faraldsfræðingur, aðrir höfundar eru læknar. 1Læknadeild Háskóli Íslands, 2kvennadeild, 3gigtardeild, 4Rannsóknarstofu í gigtarsjúkdómum, Landspítala, 5Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, 6Miðstöð í lýðheilsuvísindum, Háskóla Íslands. *ICEBIO-hópurinn: Arnór Víkingsson, Árni Jón Geirsson, Björn Guðbjörnsson, Björn Rúnar Lúðvíksson, Gerður Gröndal, Guðrún Björk Reynisdóttir, Gunnar Tómasson, Helgi Jónsson, Kristján Erlendsson, Kristján Steinsson, Ragnar Freyr Ingvarsson, Sigríður Valtýsdóttir, Þorvarður Jón Löve og Þórunn Jónsdóttir. Fyrirspurnum svarar Björn Guðbjörnsson, bjorngu@landspitali.is https://doi.org/10.17992/lbl.2019.06.235 ákveðna þýðingu á meðgöngu og er það bæði tjáð og framleitt í legslímhúð,­fylgju­og­fóstrinu­sjálfu.­Bæling­á­TNF-α­hefur­verið­ talin­nauðsynleg­á­eðlilegri­meðgöngu­en­þó­er­þörf­á­TNF-α­fyrir­ fyrstu atburði þungunar, það er hreiðrun og þróun fylgjunnar. Því er um að ræða einstaklega viðkvæmt jafnvægi.7,8 Margar konur með iktsýki finna fyrir minni sjúkdómsvirkni á meðgöngu, en sjúkdómsvirknin eykst oftast í kjölfar fæðingar og sérstaklega meðan á brjóstagjöf stendur.9 Niðurstöður margra rannsókna hafa sýnt aukna hættu á fyrirburafæðingu, fósturmissi og lágri fæðingarþyngd hjá konum með iktsýki sem fengið hafa TNFi meðferð, en svo virðist sem helsti áhættuþátturinn sé mikil sjúkdómsvirkni en ekki sjálf lyfjameðferðin.10 Engar rannsóknir

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.