Læknablaðið - jún. 2019, Blaðsíða 24

280 LÆKNAblaðið 2019/105
Y F I R L I T S G R E I N
lífsgæði“ einstaklingsins muni batna, versna eða standa í stað í
næstu mælingu. Myndræn framsetning á þessu er sýnd í pólar­
grafi (mynd 4) sem er heildræn lífsgæðaspá fyrir einstaklinginn.
Þessi framsetning gerir sérfræðingnum kleift í einni sviphendingu
að sjá framvindu einstaklingsins frá síðustu mælingu fyrir alla
undirflokka mælitækisins. Höfundar telja að þessar upplýsingar
geti nýst sérfræðingum til þess að grípa til aðgerða áður en hugs­
anleg lækkun á ákveðnum undirflokkum gæti orðið og undirstriki
mikilvægi notkunar gervigreindar umfram mannshugann.
Innleiðing
Sérfræðingar fengu enga vitneskju um frammistöðu Völvunnar
fyrr en eftir prófanir og gátu því ekki vitað hvort spárnar væru
marktækar. Voru þeir því beðnir um að taka öllum spám með fyr­
irvara og hvattir til að vinna gegn þeim ef þær gæfu til kynna að
skjólstæðingur væri ekki líklegur til að ná árangri. Sérfræðingar
voru hvattir til að nota Völvuna þegar þeim hentaði til þess að
öðlast hlutlausa sýn á stöðu einstaklings. Þeim var leiðbeint að
skoða áhrifaþættina með tilliti til aðstæðna skjólstæðings og leita
leiða til að aðlaga þjónustuna betur að þörfum hans. Þar sem Jan­
us endurhæfing býður upp á einstaklingsmiðaða þjónustu hefur
Völvan verið notuð á fjölbreyttan hátt í innleiðingarferlinu. Sem
dæmi hefur Völvan nýst í viðtölum við skjólstæðinga, aðstoðað
við ákvarðanatöku og hjálpað til við markmiðssetningu. Ennþá er
verið að innleiða notkun Völvunnar í starfsemi Janusar endurhæf­
ingar í samvinnu við sérfræðinga. Eftirfarandi eru þrjú raunveru­
leg og nýleg dæmi um mismunandi notkun Völvunnar í starfi.
Dæmi 1: Völvan beinir athygli að skjólstæðingi sem þarf meira aðhald.
Sérfræðingur hafði yfirumsjón með hópi skjólstæðinga og glímdi
við tímaskort í starfi sökum erfiðra málefna sem voru í forgangi.
Einum skjólstæðingi var farið að vegna verr án þess að sérfræðingur
tæki sérstaklega eftir því þar sem lítið fór fyrir honum. Sérfræðingur
tók eftir þessari breytingu í Völvunni og ræddi þetta í framhaldinu
við skjólstæðinginn. Í kjölfarið fylgdist sérfræðingurinn nánar með
andlegri líðan skjólstæðingsins og breytti nálgun í endurhæfingu
hjá viðkomandi. Breytingarnar fólu í sér endurskoðun á áherslum í
viðtölum, inngripi geðlæknis og sálfræðings. Árangur kom í ljós á
nokkrum vikum Skjólstæðingi fór að líða og vegna betur í endur­
hæfingunni, sem endurspeglaðist líka í Völvuspá hans.
Dæmi 2: Völvan varpar ljósi á áhrifaþætti sem hindra
árangursríka meðferð.
Völvan spáði afgerandi líkum á því að skjólstæðingur næði ekki
árangri. Sterkustu áhrifaþættirnir voru andlegir. Kvíði og þung­
lyndi voru mögulega að versna. Sérfræðingurinn ráðfærði sig við
þverfaglegt teymi Janusar endurhæfingar. Í framhaldinu ræddi
sérfræðingur og sálfræðingur við skjólstæðinginn þar sem farið
var yfir Völvuspána, andlega líðan og hvort Janus endurhæfing
væri viðeigandi úrræði. Skjólstæðingur lýsti vilja til að halda
áfram í Janusi endurhæfingu og í sameiningu var ákveðið að leita
til geðlæknis sem í kjölfarið gerði breytingar á lyfjagjöf. Áhrif inn­
gripsins komu síðan í ljós í viðtölum við sérfræðinga og í niður­
stöðum mælitækja. Breytingarnar endurspegluðust einnig í Völvu­
spá skjólstæðingsins og hækkuðu árangurslíkurnar umtalsvert
nokkrum vikum eftir inngrip.
Dæmi 3: Völvan nemur óvæntan áhrifaþátt hjá skjólstæðingi.
Völvan spáði lækkandi líkum á árangri í meðferð. Við nánari
skoðun sérfræðings á áhrifaþáttum spárinnar kom í ljós umtals­
verð lækkun í líkamlegri heilsu og stöðnun í félagslegum þáttum
mælitækisins „Heilsutengdra lífsgæða“ hvað varðar samskipti.
Sérfræðing hafði grunaði að líkamleg heilsa væri vandamál hjá
skjólstæðingi en umrædd stöðnun í félagslegri færni kom honum
á óvart. Í viðtali var farið yfir niðurstöður matstækja og Völvuspá
með skjólstæðingi. Sérfræðingurinn lýsti aukinni séðri færni skjól­
stæðingsins í samskiptum á gólfi og ósamræmi við Völvuspána. Í
viðtalinu kom í ljós að sú færni sem sérfræðingur sá var ekki sú
sama og ósk skjólstæðings sem snérist um dagleg samskipti utan
endurhæfingarinnar. Völvuspáin var þannig staðfest.
Sérfræðingur og skjólstæðingur gerðu í framhaldinu saman
meðferðaráætlun til þess að bæta félagslega þáttinn utan endur­
hæfingarstöðvarinnar og vinnu með líkamlega heilsu undir hand­
leiðslu sjúkraþjálfara.
Mynd 2. Sjónræn
framsetning á nákvæmni
og hittni á 10 mánaða
tímabili.5