Bændablaðið - 21.07.2016, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 21. júlí 2016
Sláturleyfishafar hafa ekki birt verðskrár fyrir haustið 2016:
Afleit afkoma og lækkun liggur í loftinu
Fréttir
Ritað hefur verið undir breytingar á
reglugerð um markaðsfyrirkomulag
við aðilaskipti að greiðslumarki
mjólkur á lögbýlum. Breytingin
gengur út á að aðilaskipti að
greiðslumarki sem fara fram á
markaði í nóvember 2016 skuli taka
gildi frá og með 1. janúar 2017. Á
vef Landssambands kúabænda
kemur fram að breytingarnar tryggi
að unnið verði eftir fyrirkomulagi
núverandi samnings um aðilaskipti
að greiðslumarki út gildistíma hans.
Það gerir bændum kleift að selja það
greiðslumark sem þeir hafa þegar
framleitt upp í á yfirstandandi
verðlagsári.
Viðskipti með
greiðslumark
Skrifstofum Bændasamtaka Íslands
var lokað vegna sumarleyfa starfs-
manna í þessari viku. Þær verða
opnaðar aftur mánudaginn 8. ágúst.
Starfsfólk Bændablaðsins verður
að störfum yfir sumarlokunina.
Auglýsendum er bent á að hringja í
síma 563-0303 en ritstjóri er í síma
563-0332. Næsta Bændablað kemur
út 11. ágúst.
Sumarlokun í
Bændahöll
Enn hafa sláturleyfishafar ekki
birt það verð sem þeir ætla að
bjóða bændum fyrir afurðir sínar
á komandi hausti. Að sögn slát-
urleyfishafa er afkoma flestra
afleit af margvíslegum ástæðum.
Lækkandi verð er á hliðarafurð-
um, grimm samkeppni á innan-
landsmarkaði með tilheyrandi
verðstríði og lækkandi verði og
þá hefur það verð sem fæst fyrir
útflutning einnig lækkað. Engar
upplýsingar fengust í samtölum
við sláturleyfishafa um hvenær
verðskrár fyrir haustið 2016
verða birtar, en lækkun liggur í
loftinu.
Gríðarleg hagræðing hjá
sláturleyfishöfum
Björn Víkingur Björnsson, fram-
kvæmdastjóri Fjallalambs á
Kópaskeri, segir að samþykkt
hafi verið á aðalfundi félagsins nú
nýverið að trúlega þurfi að lækka
verð til bænda á komandi hausti.
„Við höfum ekki gefið út verðskrá,
en það verður gert þegar nær dregur
haustinu,“ segir hann. Afkoma fyr-
irtækisins var ekki góð á liðnu ári
og kemur þar ýmislegt til, lækkandi
verð á hliðarafurðum, verðstríð á
mörkuðum innanlands sem leiðir
til þess að verð er of lágt, þá hafi
laun hækkað og verð fyrir útflutning
fari óðum lækkandi. „Þetta sam-
anlagt er helsta ástæða neikvæðrar
niðurstöðu,“ segir Björn Víkingur.
„Það er svo að sláturleyfishafar hafa
þurft að hagræða gríðarlega í sínum
rekstri undanfarin ár og greinilegt
að verð til bænda er orðið of hátt
miðað við það verð sem fæst fyrir
vöruna á markaði. Við höfum ekki
nú þau stýritæki í rekstri sem við
höfðum hér áður fyrr,“ segir Björn
Víkingur. Á fundinum var samþykkt
að auka hlutafé félagsins um 50
milljónir króna.
Afkoman óviðunandi
Ágúst Torfi Hauksson, fram-
kvæmda stjóri Norðlenska, segir að
ekki sé búið að taka ákvörðun um
verð í komandi sláturtíð. „Afkoma
af slátrun og vinnslu sauðfjár var
óviðunandi árið 2015 hjá okkur og
reyndar öllum öðrum líka. Hvort sú
staðreynd valdi verðlækkun í haust
liggur ekki endanlega fyrir,“ segir
hann.
Verðskrá fyrir sauðfjárafurðir
liggur ekki fyrir hjá Sláturhúsi KVH
á Hvammstanga og segir Magnús
Freyr Jónsson framkvæmdastjóri
að engin ákvörðun hafi heldur verið
tekin um hvenær slík skrá verði birt.
Verið sé að skoða málið. „Það hefur
engin ákvörðun verið tekin um
hvenær ákvörðun um verðskrána
verður tekin,“ segir hann.
Grimm samkeppni
„Verð hefur ekki verið ákveðið né
heldur hvenær verð verður birt, svo
ég get ekkert sagt um þetta,“ segir
Steinþór Skúlason, forstjóri SS.
Hann segir stöðu mála á markaði
bæði góða og slæma. Ágætis sölu-
þróun hafi verið á innanlandsmark-
aði en verð sé þar lágt. Víða erlendis
sé staðan hins vegar slæm og verðið
hafi lækkað í kjölfar þess að íslenska
krónan hefur styrkst. Fram kemur í
ársskýrslu SS fyrir liðið ár að grimm
samkeppni ríki milli framleiðenda
á innanlandsmarkaði og í vaxandi
mæli við erlenda aðila vegna aukins
innflutnings. Innflutningur á kjöti
hefur verið umtalsverður og gera
má ráð fyrir að með fríverslunar-
samningi muni hann aukast á næsta
ári. Helsta vörn SS og landbúnað-
arins alls sé að hagræða með öllum
tiltækum ráðum.
Stöndum frammi fyrir erfiðum
ákvörðunum
Gera má ráð fyrir einhverjum lækk-
unum á verði til bænda á komandi
hausti, að því er fram kemur í frétta-
bréfi KS frá því í vor. „Við höfum
ekki tekið ákvörðun um hvenær við
birtum verð, það er verið að fara yfir
þetta þessa dagana,“ segir Ágúst
Andrésson, framkvæmdastjóri KS.
Hann nefnir að meginástæða hækk-
ana undanfarinna ára á afurðaverði
til bænda hafi verið vegna þess að
gott verð hefur fengist fyrir hliðar-
afurðir, náðst hafi að bæta nýtingu
þeirra og auka þar með verðmæta-
sköpun. „Núna er þetta alls ekki
fyrir hendi og það er mikið högg
á tekjulindina sem þýðir að endur-
skoða þarf verð til bænda með tilliti
til þessa,“ segir hann.
Ágúst segir að sala á lambakjöti
innanlands hafi gengið ágætlega,
en það megi m.a. þakka góðu veðri
og stemningu í kringum EM, fleiri
voru í grillhug og hafi sala á slíku
kjöti gengið ágætlega. Þá velji æ
fleiri erlendir ferðamenn lambakjöt
á diska sína.
„Launakostnaður hefur hækkað
gríðarlega og þessar afurðir þurfa
að hækka út á markað. Tap hefur
verið á sauðfjárslátrun undanfar-
ið og það gengur ekki til lengdar.
Allt útlit er fyrir að erfitt verði að
koma rekstrinum í jafnvægi á þessu
ári. Það er því ljóst að menn standa
frammi fyrir erfiðum ákvörðun-
um þegar kemur að verðlagningu
á sauðfjárafurðum í haust,“ segir
Ágúst.
/MÞÞ
Karl G. Kristinsson, pró fessor
í sýklafræði við læknadeild
Háskóla Íslands og yfirlæknir
sýklafræðideildar Landspítalans,
segir að innflutningur á græn-
meti sé áhættuþáttur þegar
kemur að bakteríusýkingum.
Hann segir íslenskum neytend-
um mjög í hag að borða íslenskt
grænmeti.
Gríðarlegt magn af grænmeti er
flutt til landsins á hverju ári og það
kemur víðs vegar að úr heiminum.
Vegna ónógra upprunamerkinga
veit neytandi ekki alltaf hvort
grænmeti sem flutt er hingað til
lands sé ræktað í landinu sem það
er flutt frá. Uppruninn getur hæg-
lega verið í allt öðru landi.
Tvær hópsýkingar hér á landi
„Grænmeti er almennt holl vara
og auðvitað á fólk að borða mikið
af því. Hitt er svo annað mál að
ekki er hægt að neita því að með
innfluttu grænmeti fylgir ákveðin
hætta á tilteknum bakteríusýking-
um. Þar af leiðandi fylgir því meiri
áhætta að neyta innflutts grænmetis
en innlends.“
Karl segir að hér á landi sé vitað
um tvær hópsýkingar sem tengjast
innfluttu grænmeti. „Í fyrra skiptið
var um að ræða stærstu hópsýk-
ingu af völdum salmonellu sem
greinst hefur á Íslandi, hún var árið
2000 og var salmonellan fjölónæm.
Í seinna skiptið var um að ræða
hópsýkingu árið 2007 af völdum
þarmasýkjandi E. coli-bakteríu-
stofns sem veldur gjarnan blóðug-
um niðurgangi og getur jafnframt
tengst nýrnabilun og dauða.“
Sýkt vatn
„Við vitum að víða erlendis er
notað endurunnið vatn til að vökva
grænmeti en ekki hreint og drykkj-
arhæft lindarvatn eins og hér á landi.
Rannsóknir sýna að það gengur illa
að losna við sýklalyfjaónæmar bakt-
eríur í endurvinnsluferlinu og eðlilegt
að hafa áhyggjur af því að sýklalyf-
jaónæmar bakteríur geti borist í og
með salati sem er vökvað með vatni
úr endurvinnslustöð,“ segir Karl
Upprunamerkingar mikilvægar
„Vitandi þetta finnst mér vera
íslenskum neytendum mjög í hag að
borða íslenskt grænmeti ef þeir hafa
kost á því. Ég tel einnig mikilvægt að
neytendur séu vel upplýstir um kosti
þess að borða grænmeti sem er ræktað
innanlands og á sama tíma að innflutt
grænmeti sé merkt upprunalandinu.
Við höfum því miður enga
tryggingu fyrir því að grænmeti eða
önnur matvæli sem eru flutt inn frá,
segjum Danmörku, séu upprunnin
þar. Maturinn getur allt eins verið
kominn frá Indlandi, Kína eða
Taílandi.
Auk þess er fáránlegt að það megi
merkja innflutt matvæli eins og kjöt
sem íslenskt sé það unnið hér á landi
og þannig blekkja neytendur.
Annað sem einnig er vert að hafa
í huga er kolefnisfótsporið sem aug-
ljóslega fylgir því að flytja vörur
eins og grænmeti langar leiðir milli
landa.“
Dauðsföll vegna sýktra baunaspíra
Karl segir að hættulegustu bakter-
íurnar sem geta borist með græn-
meti og hafa reyndar gert það séu
þarmasýkjandi E. coli. „Sem dæmi
má nefna að árið 2011 kom upp hóp-
sýking í Þýskalandi og Frakklandi
sem olli dauða margra einstaklinga
vegna nýrnabilunar. Sýkingin var að
lokum rakin til fjölónæmrar E. coli-
-bakteríu í baunaspírum sem voru
ræktaðar í Evrópu upp af fræjum frá
Egyptalandi.“
Engin trygging að skola
grænmetið
„Grænmeti mengast auðveldlega af
bakteríum séu þær til staðar í vökv-
unarvatni og ekki síður ef notaður
er lífrænn ómeðhöndlaður áburður.
Þegar þannig grænmeti er borðað
ferskt er möguleiki á sýkingu eða að
fá í sig ónæmar bakteríur. Auðvitað
er kostur að skola grænmetið fyrst
og það dregur úr áhættunni en það
er samt engin trygging fyrir því að
bakteríurnar skolist burt.“
Karl segist undanfarið hafa talað
við garðyrkjubændur. „Mér skilst á
þeim að með velvilja og stuðningi
þá gætum við verið okkur næg með
ræktun á helstu tegundum grænmetis
til innanlandsneyslu, sem væri mjög
gott út frá lýðheilsufræðilegu sjón-
armiði.“
/VH
Innfluttu grænmeti fylgir ákveðin hætta á tilteknum bakteríusýkingum segir prófessor í sýklafræði:
Íslenskum neytendum í hag
að borða innlent grænmeti
Karl G. Kristinsson, prófessor í
sýklafræði, segir að hættulegustu
bakteríurnar sem geta borist með
grænmeti séu E. coli. Mynd / VH
Upprunamerkingar á grænmeti eru mikilvægar til þess að upplýsa neytendur.
Mynd / TB
Þrátt fyrir ágæta sölu á lambakjöti innanlands síðustu mánuði telja slátur-
Mynd / BBL
KRÁS götumatarmarkaður í
Fógetagarðinum í Reykjavík verður
opnaður á laugardaginn kl. 13.00.
Þar geta gestir og gangandi keypt
mat af fjölmörgum veitingahúsum
sem sýna það besta sem boðið er upp
á í götumat. Í ár verður KRÁS opin
alla laugardaga og sunnudaga frá kl.
13.00–18.00. Síðasti markaðurinn
verður 20. ágúst á Menningarnótt.
Tilvalið fyrir þá sem eru á ferð í
höfuðstaðnum að fá sér bita.
KRÁS opnar á ný
Allir fara saddir og sælir af götu-
markaðnum. Mynd /TB
Haraldur Einarsson alþingismað-
ur, sem skipaði þriðja sæti á lista
Framsóknarflokksins fyrir síðustu
alþingiskosningar, hefur ákveðið að
bjóða sig ekki fram í komandi kosn-
ingum. Haraldur og eiginkona hans,
Birna Harðardóttir, hafa ákveðið
að gerast bændur á Urriðafossi og
ganga þar inn í búskap með foreldr-
um Haraldar.
„Foreldrar mínir eru með kúabú
með rúmlega 50 kýr og einn mjalta-
þjón. Okkur líst báðum vel á að hefja
búskap,“ segir Haraldur, en Birna er úr
Kópavogi, „og ég hef undanfarin tvö
ár verið að kynna fyrir henni dásemd-
ir sveitarinnar. Með góðum árangri
greinilega. Okkur þykir báðum góður
kostur að ala börnin upp í sveitinni.“
Þingmaður
gerist bóndi
Haraldur Einarsson. Mynd / XB.is