Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Qupperneq 15

krabbamein á
lífsleiðinni. Um
helmingur greinist
eftir 69 ára aldur.
Hjá körlum eru
tíðust krabbamein í
blöðruhálskirtli,
lungum og rnaga
en hjá konum í
brjóstum, lungum
og eggjakerfi. Hún
vék að tóbakinu
sem er áhrifa-
mestur orsakavalda
krabbameina.
Lífshorfur hafa
verulega batnað og
má rekja þær til
framfara í meðferð,
til krabbameinsleitar, mein greinast
fyrr og fólk hefur betra lífsviðurværi.
á var Nikulás Sigfússon yfir-
læknir næstur og flutti okkur
upplýsingar um hjartasjúkdóma.
Hann kvað heimildir um hjartasjúk-
dóma og tíðni þeirra einkum tvenns
konar: upplýsingar úr heilbrigðis-
skýrslum og fengnar með faralds-
fræðilegum rannsóknum. Hann
minnti á tvær slíkar : Hóprannsóknir
Hjartaverndar á höfuðborgarsvæðinu
og MONICA-rannsókn Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar. Hvað hafa
skýrslur og rannsóknir sýnt helzt:
Tíðni dauðsfalla vegna kransæðastíflu
lítil í byrjun aldar - vex upp úr 1930
og aukning er fram til 1970 - óbreytt
á næsta áratug en lækkar svo 1981 -
1992. Á þeim tíma lækkar nýgengi
mjög og heildartíðni lækkar um 39%
meðal karla og 35% meðal kvenna.
Breytingar áhættuþátta (reykinga,
blóðfitu og blóðþrýstings) leitt til
minnkandi tíðni og bætt meðferð
lækkað dánartíðni.
Hrafn Tulinius prófessor ræddi
almennt um sjúkdómaspár.
Hann rakti hinar ýmsu tegundir
spádóma einkum þá spádóma er á
þekkingu byggðust. Því betri
upplýsingar um eðli og urnfang
sjúkdóma og afleiðingar þeirra, því
réttari verða spár. Rannsóknir á
orsökum sjúkdóma sem allra beztar
hjálpa til við að átta sig á beztu fyrir-
byggjandi aðgerðum sem og því
hversu meðhöndla skal. Sem víðtæk-
ust þekking byggð á traustri undir-
stöðu orsaka og afleiðinga mun
ótvírætt gera allar spár gagnlegri.
Síðasta erindið fyrri daginn flutti
Helgi Sigvaldason verkfræðingur
um krabbameins- og hjartasjúk-
dómaspár. Á Islandi býr ung þjóð
miðað við aðrar vestrænarþjóðir, þ.e.
ungt fólk er fjölmennt í hlutfalli við
eldra fólk. Þjóðin eldist ört. Þörf fyrir
heilbrigðisþjónustu mun því aukast.
Hann kvað allar marktækar tölur
nýttar til að gera spár sem öruggastar.
Miðað við að kransæðastíflutilfellum
hefur fækkað um 20% 1981 - 1992
(undir 75 ára) þá er spáð áfram-
haldandi lækkun um 40% frá 1992 -
2010. Ekki er spáð frekari lækkun
dánartíðni þ.e. fólksfjölgun og
aldurshækkun muni vega jafnþungt
og lækkun áhættu. Fjöldi krabba-
meinstilfellahefuraukizt 1981 - 1992
um 22% og spáð er aukinni fjölgun,
mest vegna fólkstjölgunar og aldurs-
hækkunar. Svipað gildir um dánar-
tíðni í spám. Að loknum þessum
erindum voru almennar fyrirspurnir
leyfðar og kom þar margt fróðlegt
fram, þó ekki verði tíundað frekar hér,
enda um margt ólíkt spurt og svör
misjafnlega fræðileg og auðskilin.
Síðari dagurinn hófst á erindi
Rúnars Vilhjálmssonar félags-
fræðings urn íslenzkt þjóðfélag og
heilsufar. Hann sagði yfir allan efa
hafið að samfélagið hefði áhrif á
hamingju og velferð fólks. Fólk með
vinnu almennt við betri heilsu.
Atvinnuleysi hefði ótal alvarlega
fylgifiska. Rakti erfiðleika - mest
félagslegs eðlis -
bæði í fjölskyldu
semútávið. Ymsir
annmarkar fylgt
aukinni atvinnu-
þátttöku kvenna,
enda ekki brugðizt
við sem skyldi af
samfélaginu. Því
betra samband sem
væri milli foreldra
og barna, því betri
hegðan barna og
heilbrigðari lífsstíll
þeirra.
Hann fór svo
ítarlega yfir könn-
un varðandi álag á
fólk sem aðallega
stafaði annars vegar af áföllum, hins
vegar af viðvarandi erfiðleikum.
Niðurstaðan ótvírætt sú að félagsleg
vandamál hefðu mikil áhrif á heilsuna.
Heilsugæzlan yrði því að efla
persónulega og félagslega aðstoð enn
meira, því varðandi erfiðleika ýmiss
konar væri samhjálpin grundarvallar-
atriði.
Pétur Pétursson heilsugæzlulækn-
ir á Akureyri var næstur og ræddi
ný heilbrigðisvandamál . Vandamál
vegna breyttra lífshátta og þjóð-
félagsgerðar: alnæmi, þrákvef, vefja-
gigt, síþreyta, hálshnykkur, bein-
þynning, ofnæmi, sjónvarpsgigt og
ófrjósemi karla. Vandamál vegna
breytts verðmætamats umbúðaþjóð-
félagsins: lyfjamisnotkun í íþróttum,
ofstækisþjálfun, megrunarþráhyggja
og þunglyndi yngra fólks og barna.
Úrkynjunarvandamál : barna-
drykkjuskapur, margvíslegt otbeldi og
vandamál tengd hnignun mennta-
kerfis og sundurgliðnun heimilis.
Vandamál sköpuð af heilbrigðis-
þjónustunni: sýklalyfjaónæmi,
lækningaslys, vaxandi fjöldi öryrkja,
aukin kvillahyggja, læknisfræðileg
súrsun þjóðfélagsins , kukl og hjá-
lækningar. Hann varpaði fram þeirri
spurn, hvort umfang heilbrigðisþjón-
ustunnar væri í einhverju samræmi
við þýðingu hennar fyrir þjóðar-
heilsuna og svaraði því með miklum
efasemdum á sinn skemmtilega og
ögrandi hátt.
á var komið að Sigrúnu Gunn-
arsdóttur verkefnastjóra sem
Sjá næstu síðu
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
15