Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Blaðsíða 46

• I B RENNIDEPLI
Nýtt ár færir ævinlega með sér ný
viðfangsefni til úrlausnar á
ýmsan veg, ný baráttumál sem vinna
þarf samhliða þeim eldri sem ævar-
andi eru mörg hver. Breyttar áherzlur
kalla oft á ný viðhorf, nýtt stöðumat
sem aftur krefst endurmats hjá okkur
á ýmsu því, sem algilt hefur áður þótt.
Þannig heldur þróunin áfram, von-
andi alltaf á veg umbóta og framfara
sem allra mestra.
Ekki sízt eiga þessar staðreyndir
við um málefni sem enn eru í mótun,
þar sem fjölbreytilegar þarfir og um
margt alls ólíkar koma við sögu og
sinna þarf sem bezt á hverri tíð.
Viðamikill málaflokkur og við-
kvæmur um leið í einstaklingsbund-
inni viðmiðun sinni s.s. er um málefni
fatlaðra kallar á vökula varðstöðu,
víða lífssýn og framsýni raunsæisins
í hverju einu.
Fötlun getur af margvíslegu tagi
verið, samþætting mismunandi fatl-
ana hjá ýmsum kemur einnig til og
þess þurfa samtök fatlaðra ævinlega
að gæta og gera öllum sem jafnast
undir höfði, berjast víða á vettvangi
fyrir réttindum og jafnræði og varast
að einblína á eina fötlun öðru fremur.
Þess hefur verið gætt svo vel sem
kostur er af hálfu Öryrkjabandalags
Islands, þó eflaust megi um áherzlur
deila í einstökum tilvikum. Hagur fatl-
aðra almennt, hver sem fötlunin er,
hefur í fyrirrúmi allrar baráttu verið,
þó ýmsum muni þykja sem árangur
sé ekki sá sem skyldi. Þá ber þess og
að gæta að við höfum nú að undan-
förnu upplifað ærið samdráttarskeið
með tilheyrandi útgjaldasparnaði á
ýmsan veg, en þess í leiðinni getið þó
að í mörgu hafa stjórnvöld hlíft þess-
um málaflokki. En sóknin fram á við
hefur að sjálfsögðu goldið þessa
ástands sem vonandi sér nú fyrir end-
ann á.
Nú um stundir er umræðan allra
helzt á þann veg að málefni fatlaðra
eigi að færast frá ríki yfir til sveitar-
félaga og oft rætt svo, sem þar sé ein
allsherjarlausn fundin og málefni
fatlaðra þar með afgreidd í eitt skipti
fyrir öll.
Vissulega er mikils virði að færa
vald heim í hérað, vissulega á það að
vera af hinu góða að færa málin nær
fólki til úrlausnar, nálægðin hefur sína
kosti svo sannarlega en allt þetta segir
þó ekki alla sögu um hversu til muni
takast.
Það sem mestu skiptir er auðvitað
hvernig til tekst um yfirfærsluna,
hvaða fjármunir fylgja yfir í mála-
flokkinn hjá sveitarfélögunum, hversu
séð er til þess að eðlilegt framhald
þróunar eigi sér stað, hversu sértækir
þjónustuþættir ásamt öllum aðbúnaði
eru áfram tryggðir og einfaldlega það
að fatlaðir missi einskis en hafi af
ávinning, ekki sízt til framtíðar horft.
Verkefnatilfærsla án slíkra trygginga
og annarra áþekkra hefur enga þýð-
ingu, gerir fötluðum ekkert gagn.
Það vefst nokkuð fyrir mönnum
að flytja grunnskólaþáttinn alfarið
heim í hérað svo langþróaður sem
hann er þó og vissulega er það rétt að
þar er margs að gæta.
En hvað þá um málaflokk í mótun
með ótal óleyst verkefni s.s. er um
málefni fatlaðra ?
Að því skyldu menn gæta grannt
við slíka yfirfærslu, að farsælt fram-
hald góðra framfara sé tryggt og það
taki til allra fötlunarhópa.
Það skulu mín eggjunarorð á ári
nýju.
***
Samhliða fjárlagaafgreiðslu fyrir
næstliðin jól voru samþykkt lög
um ráðstafanir í ríkisfjármálum en lög
þessi hafa í áranna rás fengið hið
óvirðulega heiti: bandormurinn, sakir
þess að þarna er um liðskipt lög að
ræða sem taka til margra mismunandi
laga. Þriðja grein þessara laga fjallar
um Framkvæmdasjóð fatlaðra. Þar
segir “að þrátt fyrir ákvæði laganna
um hlutverk Framkvæmdasjóðs fatl-
aðra er á árinu 1995 heimilt að verja
allt að 40% af ráðstöfunarfé sjóðsins
til eftirfarandi verkefna o.s.frv.”
Síðan eru þau verkefni talin upp
sem þannig á að fjármagna með fé
sjóðsins í stað þess að fyrir þeim
útgjöldum sé séð beint á fjárlögum.
Þessi verkefni eru:
a) frekari liðveizla skv. 25. og 29.
gr.;
b) félagsleg hæfing og endurhæfing
skv. 26. og 27. gr.;
c) kostnaður við starfsemi stjórnar-
nefndar;
d) greiðsla rekstrarkostnaðar á sam-
býlum skv. 3. tölul. 10. gr. sem
hafinnerreksturáeftir l.jan. 1995
og
e) til greiðslu kostnaðar við stuðn-
ingsfjölskyldur mikið fatlaðra
barna skv. 21. gr.
Allar lagatilvitnanir eru í lög nr.
59 1992 um málefni fatlaðra.
Hér eru mörg verkefni komin
saman og þegar allt er talið og tíundað
mun næsta öruggt að þessi 40% sjóðs-
ins verði fullnýtt til rekstrarverkefna.
Eins og fólk eflaust man þá er
þetta annað árið sem Framkvæmda-
sjóður fatlaðra skal fjármagna verk-
efni sem eru utan lögboðinna verkefna
hans í raun.
A liðnu ári mátti verja allt að 25%
af fé sjóðsins til aukaverkefna að boði
“bandormsins” þá og láta mun nærri
að svo hafi eftir farið. Svo sem nú
var þetta bráðabirgðaákvæði sem
aðeins gilti til ársins, en alkunna er
varðandi önnur lög að slík ákvæði eru
ekki svo glatt komin út aftur.
***
Hér má því miklu fremur reikna
með varanlegu ákvæði og þá
hljóta samtök fatlaðra að taka málið
upp til vandlegrar umræðu og fá við-
ræður við stjórnvöld um hversu með
skuli farið. Eins og sjá má er hér um
veigamikil verkefni að ræða sem
miklu skipta fyrir gengi og þróun
málaflokksins og marglofað samráð
við samtök fatlaðra því nauðsynlegra.
Að þessu sinni var ekki einu sinni við
samtökin rætt, þó ekki væri nema til
kynningar. Meginspurningin lýtur
auðvitað að því, hvort því skuli unað,
að sjóðurinn sé til rekstrar nýttur
umfram lögin um málefni fatlaðra og
það í svo ríkum mæli nú að nálgast
helming fjármagnsins. Hér duga ekki
árlegir duttlungar löggjafa og stjóm-
valda, og því þarf að taka málið upp
með nýrri ríkisstjóm og fara vandlega
ofan í sauma málaflokksins í heild og
46