Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1997, Síða 18

stað en það hefur líka sína kosti. Og í
raun og veru hefur þessi búseta alls
ekki gefist illa. Fólk með ólíkar
fatlanir hefur oft á tíðum náð ágætlega
saman og lært að umbera kosti og
galla hvers annars.
Og þá komum við að hluta þess
sem verið er að ræða hér í dag. Nefni-
lega heimaþjónustu og heimahjúkrun.
Hússjóður Öryrkjabandalagsins á
nú 540 íbúðir víðsvegar um landið,
flestar þó hér á Reykjavíkursvæðinu.
Allar eru þessar íbúðir leigðar öryrkj-
um. Það sem stefnt er að í dag er að
fólk eigi valkosti. Geti fengið íbúðir
“úti í bæ” eins og sagt er en kjósi það
að búa á stað eins og í Hátúninu sé sá
möguleiki líka fyrir hendi. Og við
skulum heldur ekki gleyma þætti
sambýlanna. Sá þáttur er ómissandi í
þessari búsetuflóru. Hússjóður
Öryrkjabandalagsins rekur ekki
sambýli en þó nokkur sambýli á ann-
arra vegum eru rekin í húsnæði í eigu
hans.
í dag virðist allt stefna í þá átt að
allir eigi að geta búið einir í íbúð.
Það má alltaf deila um hvað er rétt
og hvað er rangt í þeim efnum. Það
sem er mest um vert er að einstakling-
urinn sjálfur fái að ráða því hvar hann
býr sé þess nokkur kostur. Og ég held
að sá einstaklingur sem ekki er fær
um að segja til um búsetu sína sjálfur
geti ekki búið einn í íbúð hversu mikið
sem aðra kannski langar að sanna að
hann sé fær um það.
En til þess að mikið fatlað fólk geti
verið í sjálfstæðri búsetu þarf oft
mikla þjónustu. Og án þessarar þjón-
ustu er útilokað að viðkomandi geti
látið draumana um sjálfstæða búsetu
rætast.
Og þá kemur inn sú ágæta þjón-
usta sem heitir heimahjúkrun
og heimaþjónusta.
Þessir þættir hafa verið til frá örófi
alda. Heimahjúkrunar er getið alls-
staðarjafnvel íþjóðkvæðum: “Móðir
ljáðu mér mjúka sæng - systir bittu
mér síðuband”, segir Ólafur Liljurós
eftir að álfkonan veitti honum bana-
sárið og hann knúði hest sinn spora
heim til sinnar móðurdyra. Og í sög-
um okkar eru óteljandi dæmi um fólk
sem lá heima og var hjúkrað þar.
Munið þið ekki eftir konunni í
Brekkukotsannál sem kom að
Brekkukoti af því hana langaði svo
aðdeyjahjáókunnugum! Ogsvovar
það fólkið sem lagðist í kör.
Gömul vinkona mín sagði mér frá
því þegar hún sem barn flutti frá
Ströndum yfirTröllatunguheiði niður
í Geiradal. Og með okkur, sagði hún
var flutt kona á kviktrjám. Hún lá í
kör heima hjá okkur. Það vissi engin
hvað var að henni en hún var nú mat-
heil, bætti hún við. Mér fannst þetta
afskaplega skrýtið og skemmtilegt
orð. Það þýddi að sjálfsögðu að konan
hefur getað borðað.
En í dag liggur fólk yfirleitt ekki í
heimahúsum. Og ég er heldur ekki
að tala um sjúkt fólk heldur fatlað
fólk, sem þarf vissa umönnun og þjón-
ustu til þess að það geti búið á eigin
heimili og liðið eins vel og kostur er.
Og það sem farið er fram á er að
þessi þjónusta sé til staðar og sem
betur fer er hún það í dag. Bæði
heimahjúkrun og heimaþjónusta,
þessar tvær starfsgreinar sem þurfa að
haldast í hendur ef dæmið á að ganga
upp. Framfarirnar í þessum málum
erumiklar. Þaðerekkisvoýkjalangt
síðan að þessi þjónusta var ekki fyrir
hendi og það var mikið meira mál að
taka inn mikið fatlaða einstaklinga og
í raun útilokað. En ég held það megi
segja að a.m.k. á Reykjavíkursvæðinu
gangi þetta nokkuð vel. Öryrkja-
bandalagið hefur a.m.k. ekki þurft að
kvarta yfir að heimahjúkrun og
heimaþjónusta sé ekki til staðar þegar
á þarf að halda.
s
IHátúnshúsunum er þessi þjónusta
til fyrirmyndar - þar hafa ekki verið
svo mikil mannaskipti í seinni tíð og
ágætis fólk sem heldur utan um þessa
þjónustu.
Að vísu hafa helst ekki verið teknir
inn aðrir en öryrkjar sem geta gengið
svonaumsitt. Enöryrkjareldasteins
og aðrir og þeim er ekki sagt upp þó
þeir verði ellilífeyrisþegar. Fólk getur
búið í sínum íbúðum meðan þess er
nokkur kostur að það geti bjargað sér
en oft er það svo að þeir sem gátu
séð ágætlega um sig sjálfir þegar þeir
fluttu inn eru þess kannski ekki
umkomnir þegar aldurinn færist yfir.
Nokkuð er um í seinni tíð að meira
fatiaðir einstaklingar hafi fengið hús-
næði á vegum Hússjóðs Öryrkja-
bandalagsins og þá kemur heimilis-
hjálp og heimahjúkrun í góðar þarfir
og gerir þeim eldri kleift að vera
lengur á sínu eigin heimili sem allir
kjósa helst,og þeim yngri að reyna að
spjara sig í sjálfstæðri búsetu. Ég held
að rétt sé að nefna um leið þann spam-
að sem af því hlýst að viðkomandi
þurfi ekki að fara inn á stofnun. Því
alltaf er verið að hagræða og spara
eins og við vitum - ekki síst nú á
dögum.
Það sem hefur kannski ekki alltaf
verið í nógu góðu lagi er svokölluð
liðveisla og frekari liðveisla og
mörkin á milli hvað er heimaþjónusta
og hvað er liðveisla. Liðveislan er
tiltölulega nýtt fyrirbrigði sem kom
til með síðustu endurskoðun laga um
málefni fatlaðra. Og hún er hluti af
því ferli sem þarf þegar fatlaður
18