Morgunblaðið - 24.01.2020, Qupperneq 1

F Ö S T U D A G U R 2 4. J A N Ú A R 2 0 2 0
Stofnað 1913  20. tölublað  108. árgangur 
FJÓRIR MYND-
LISTARMENN
Í FORVALI
BOÐAÐAR
BREYTINGAR
GAGNRÝNDAR
MILLJÓNIR
Í KÍNA SETTAR
Í FARBANN
GRÁSLEPPUVEIÐAR 14 KÓRÓNAVEIRAN 13MYNDLISTARVERÐLAUN 37
Éljagangur og hvassviðri var víða á sunn-
anverðu landinu í gær þó að staðan væri enn
verri víða, til dæmis á Vestfjörðum. Í miðbænum
í Reykjavík kippti fólk sér ekki upp við þessa
smámuni, heldur arkaði í gegnum snjófjúk og
storm til þess að sinna sínum erindum. Skapleg-
asta veður verður á landinu í dag en svo skellur
á með snjókomu og roki í kvöld rétt eins og búast
má við í janúarmánuði.
Í snjófjúki í miðborginni
Morgunblaðið/Eggert
Umhleypingar í veðrinu rétt eins og búast má við í janúarmánuði
 Jóhannes Þór Skúlason, fram-
kvæmdastjóri Samtaka ferðaþjón-
ustunnar, segir að ef gul viðvörun
leiði sjálfkrafa til þess að hætt sé
við ferðir geti það mögulega leitt til
þess að hætt verði að selja ferðir til
Íslands í janúar og febrúar.
Tilefnið er umræða um björgun
ferðamanna á vegum Mountaineers
of Iceland við Langjökul 7. janúar.
Að mati Jóhannesar Þórs þarf
gul viðvörun ekki að þýða að hætt
sé við vetrarferðir. »10
Gul viðvörun þýðir
ekki niðurfellingu
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Á Norðurlöndum nema á Íslandi hef-
ur á undanförnum árum verið leitað
leiða til þess að fjarlægjast formlegt
samráð við hagsmunaaðila og í stað
þess fagþekking innan stjórnkerfis-
ins aukin. Hér hefur hins vegar verið
viðhaldið samráðskerfinu, að sögn
Stefaníu Óskarsdóttur, dósents við
stjórnmálafræðideild Háskóla Ís-
lands. Alls eru 665 nefndir, ráð og
stjórnir nú starfræktar á vegum ís-
lenska ríksins og hefur þeim fjölgað
um 10% frá árinu 2017.
Spurð hvaða breytingar hafi átt
sér stað annars staðar á Norðurlönd-
um, sem hafi kallað á kerfisbreyt-
inguna, svarar hún: „Ein af forsend-
unum fyrir því að samráðskerfi sé
starfrækt er að hagsmunasamtökin
sem í hlut eiga tali í nafni alls hóps-
ins. En það sem hefur verið að ger-
ast víða, meðal annars í Skandinavíu,
er að þessi hagsmunasamtök eru að
brotna upp og eru ekki jafn öflug og
áður.“
Þar af leiðandi hefur dregið úr
kostum samráðskerfisins fyrir ríkis-
valdið þar sem ekki er hægt að
treysta því að samtökin tali fyrir
nægilega stóran hóp, að sögn Stef-
aníu. „Hér [á Íslandi] eru hins vegar
hagsmunasamtökin mjög sterk og
hafa sterka stöðu gagnvart ríkis-
valdinu.“
Nefndir og ráð ríkisins nú 665
 Sterk staða hagsmunasamtaka gagnvart ríkinu undirstaða samráðskerfisins
Fjölgar á ný
» Árið 1970 voru nefndir og
ráð 371 talsins og var talan
orðin 500 árið 1985. Á næstu
árum jukust vinsældir sam-
ráðskerfisins og árið 2000
voru nefndirnar orðnar 910, en
nefndum fækkaði um þriðjung
til 2017.
MNý ríkisstjórn 2017 fjölgaði… »4
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Laun á almennum vinnumarkaði
höfðu síðastliðið haust hækkað um
rúmlega 41% frá ársbyrjun 2015. Þá
hafa laun á al-
mennum vinnu-
markaði hækkað
um 4% frá mars í
fyrra en um 1,7%
hjá hinu opinbera
skv. nýjum tölum
Hagstofunnar.
Þá kemur fram
í tölum Eurostat,
hagstofu ESB, að
útborguð laun á Íslandi hækkuðu
um 38,7% mælt í evrum milli 2015
og 2018 en um 2,7% að meðaltali hjá
28 ESB-ríkjum. Launin hækkuðu
því mun meira á Íslandi en á það
ber að líta að krónan styrktist á
tímabilinu.
Ósjálfbær þróun til lengdar
Yngvi Harðarson hagfræðingur
segir mikla hækkun raunlauna um-
fram þjóðarframleiðslu á hvern
starfandi landsmann ekki vera sjálf-
bæra til lengdar. Einhvers konar
leiðrétting þurfi að koma til. Til
dæmis gengislækkun. »12
Mun meiri
hækkun
á Íslandi
 Laun hafa hækkað
miklu meira en í ESB
Matvælastofnun hefur greitt fyrir-
tækinu Kræsingum í Borgarnesi 112
milljónir króna í skaðabætur vegna
„nautabökumálsins“ sem upp kom á
árinu 2013. „Þetta var klárað fyrir
jól, er jólagjöfin mín það árið. Ég hef
gert upp við alla þá birgja sem stóðu
með mér í erfiðleikunum og biðu
með kröfur sínar,“ segir Magnús
Níelsson, eigandi fyrirtækisins.
Kræsingar sem áður hétu Gæða-
kokkar voru sýknaðar af kæru um
vörusvik í nautabökum sem lögð var
fram vegna rannsóknar Matvæla-
stofnunar og fékk síðan skaðabóta-
skyldu Mast viðurkennda
fyrir héraðsdómi og
hæstarétti. Síðan hefur
verið togast á um fjárhæð
skaðabóta og mat á tjóni
sveiflast frá 69 milljónum
upp í rúmar 200 milljónir.
Mast bauð 69 milljónir í
samræmi við yfirmat. Seg-
ist Magnús að lokum hafa
tekið því en með vöxtum og kostnaði
sem Mast tók þátt í varð upphæðin
112 milljónir.
Magnús segir dapurlegt hvernig
ríkið þreyti borgarana með málaferl-
um til að hafa sitt fram.
Hann hafi lagt allt undir til
að halda tæknilega gjald-
þrota fyrirtæki sínu gang-
andi og til að standa í
málaferlum til að leita
réttar síns. Nýtt mál hefði
tekið 3-5 ár og hann segist
ekki hafa séð fram á að
geta staðið undir því. „Það
hefði verið hægt að semja árið eftir
að ég var sýknaður. Ég myndi gjarn-
an vilja vita hvað þessi málaferli hafa
kostað skattgreiðendur landsins,“
segir Magnús. helgi@mbl.is
Fengu 112 milljónir í bætur
 Hafa gert upp skuldir við birgja vegna „nautabökumálsins“
Flugmenn Icelandair verða í sumar
um 100 færri en var gert ráð fyrir.
Þar ræður að Boeing 737 MAX-
þotur félagsins verða áfram kyrr-
settar og komast ekki í notkun fyrir
háönn sumarsins, eins og greint var
frá í vikunni. Félagið verður með 41
vél í notkun í sumar í stað 46 í fyrra.
„Þetta hefur ekki gerst hjá okkur í
10 ár að það séu ekki allir flugmenn
Icelandair í vinnu yfir sumartímann.
Þetta sýnir hve stórt vandamálið er í
tengslum við þessa kyrrsetningu,“
segir Örnólfur Jónsson, formaður
Félags íslenskra atvinnuflugmanna.
Menn í stéttinni hafi þó áfram tiltrú
á flugvélum Boeing en kyrrsetning-
armálið allt sé þó mikill álitshnekkir
fyrir framleiðandann. »6
100 færri flugmenn
hjá Icelandair í sumar
Morgunblaðið/Hari
Max Vandræðin halda áfram.