Morgunblaðið - 24.01.2020, Qupperneq 28

28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR 2020
✝ Helga Guð-brandsdóttir,
Lissa, fæddist 29.
nóvember 1929 á
Njálsgötu í
Reykjavík. Hún
lést á heimili sínu
13. janúar 2020.
Foreldrar henn-
ar voru Guð-
brandur Magn-
ússon, fyrrverandi
ritstjóri Tímans
og fyrrverandi forstjóri
ÁTVR, f. 15.2. 1887, d. 13.7.
1974, og Matthildur Kjart-
ansdóttir, f. 19.1. 1891, d.
6.12. 1974. Systkini hennar
voru: Kjartan, f. 9.6. 1919, d.
1952, Hallfríður, f. 5.3. 1922,
d. 24.12. 2009, Sigríður, f. 9.8.
1925, d. 24.2. 2013, og Magn-
ús, f. 24.6. 1924, d. 27.10.
1999.
Eiginmenn Helgu voru Jak-
ob Löve, f. 9.2. 1927, d. 21.6.
1993, Henrik
Andreas Aas, f.
16.2. 1930, d. 27.8.
1987, og Ásbjörn
Magnússon, f.
17.9. 1924, d.
18.10. 1996.
Börn Jakobs og
Helgu eru Matt-
hildur Löve, f.
31.4. 1949, og
Þóra Löve, f. 9.4.
1953.
Börn Helgu og Henriks Aas
eru Mimi Collins, f. 4.1. 1964,
og Helga Nina Aas, f. 27.6.
1966.
Helga lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykja-
vík og leiklistarnámi frá Þjóð-
leikhúsinu. Hún útskrifaðist
sem röntgenfræðingur frá
University of Houston.
Útför Helgu fer fram frá
Lágafellskirkju í dag, 24. jan-
úar 2020, klukkan 13.
Við leggjum jarðneskar leif-
ar Helgu Guðbrandsdóttur til
hvíldar í dag en hjarta hennar
og andi lifir innra með mér og
mun gera það svo lengi sem ég
lifi. Mamma kenndi mér með
fordæmi um lífsspeki sína, en
dag einn þegar ég spurði hana
hvaða ráð hún vildi gefa dóttur
minni, svaraði hún „að vera
samkvæm sjálfri sér“. Hún
sjálf fylgdi ávallt eigin sann-
færingu og fór sínar eigin leiðir
í stað þess að fylgja viðmiðum
samfélagsins þótt það leiddi
hana stundum í vandræði. En
oftar en ekki leiddi það hana
inn á framandi brautir og til
innihaldsríkara og skemmti-
legra lífs.
Sem barn vildi ég oft að
mamma mín væri eins og aðrar
mömmur. Blessunarlega var sú
ósk aldrei veitt. Þess í stað
fékk ég að lifa með einstakri
manneskju sem veitti öðrum
innblástur og skemmti öllum í
kringum sig.
Ég var stolt af mömmu fyrir
greind hennar, persónulegan
og glæsilegan stíl, ráðvendni,
fegurð, vitsmuni og kærleika
hennar til þeirra sem voru í
neyð. Hún gat litið út eins og
drottning í matvöruverslun eða
komið í matarboð í ansi frjáls-
legum og framandi fatnaði, þú
vissir bara aldrei við hverju þú
ættir að búast. Uppáhaldsfélagi
hennar var sæta kisan hennar
hún Loilo sem hún bjó með síð-
ustu 13 árin. Einu sinni þurfti
hún að fara á sjúkrahús og ég
sagði henni að ég myndi koma
til hennar en þá sagði hún „nei,
farðu að heimsækja Loilo, hún
hlýtur að hafa forgang en ekki
ég“. Mamma hefur alltaf verið
kærleiksrík en Loilo og hún
áttu sérstakt samband og
mamma vissi að Loilo skildi allt
sem hún sagði henni.
Kettir, garðyrkja, virðing
fyrirmóður jörð, lyktin af Cha-
nel 5-ilmvatni, svolítið mikið af
skartgripum, ískalt coca-cola í
litlum glerflöskum, hljóðið af
lekandi blöndunartæki (til að
hafa alltaf ferskt vatn fyrir kis-
una), hljóð úr útvarpi „RÚV“
sem dauft leikur í bakgrunni
mun alltaf minna mig á
mömmu. Ég mun að eilífu
sakna mjúkrar snertingar
hennar þegar ég var veik eða
sár, visku hennar og skilnings á
aðstæðum, hún var fyrsta
manneskjan sem ég vildi segja
frá þegar eitthvað frábært
gerðist hjá mér.
Fyrri hluti lífs mömmu var
framandi og spennandi en hún
kaus að lifa þeim síðari í meiri
rólegheitum, með bókum, kis-
unni sinni, umkringd málverk-
um sínum og hlutunum sem
hún safnaði og elskaði, hún
vildi ekkert nýtt bara það sem
hún þekkti og elskaði. Eitt af
síðustu verkefnum hennar var
að kenna dætrum sínum hvern-
ig á að deyja, hún eyddi tíma
sínum síðasta árið í að skipu-
leggja hluti sína, allt á sínum
stað, henda öllum óþarfa blöð-
um og skilja ekkert eftir fyrir
okkur sem þurfti að flokka og
fara í gegnum. Ég áttaði mig
ekki á þeirri góðmennsku fyrr
en að þessum tíma kom. Ég er
að eilífu þakklát fyrir að hafa
fengið að deila 53 árum af lífi
mínu með mömmu. Nú höfum
við látið þennan fallega fugl
lausan og ég sit eftir með hlýj-
ar minningar og ást í hjarta
mínu að eilífu til mömmu.
Helga Nína Aas.
Tengdamóðir mín Helga
Guðbrandsdóttir lést 13. jan-
úar.
Óhætt er að segja að fallin sé
frá einstök kona. Helga, eða
Lissa eins og hún var kölluð,
var einstaklega skemmtileg
kona, litríkur einstaklingur sem
upplifði meira en margur. Ég
sagði við hana að hún gæti gef-
ið út ævisögu sína í þremur
bindum, selt svo réttinn að
handritinu til Hollywood. Aðal-
hlutverkið yrði leikið af Maggie
Smith sem m.a. lék hnyttnu og
skemmtilegu ömmuna í Down-
ton Abbey. Þær voru nokkuð
líkar.
Lissu kynntist ég þegar við
Helga dóttir hennar hófum
okkar samband fyrir 25 árum.
Strax skynjaði ég að þar var
engin venjuleg kona á ferð.
Skömmu eftir fyrstu kynni
keyrðum við tvö austur í
Grímsnes þar sem hún setti
upp listasýningu í gamla Þrast-
arlundi. Þar sýndi hún og seldi
alls kyns muni, strákústa o.fl.
sem hún hafði málað á sam-
kvæmt norskri hefð. Lissa var
nefnilega afar listræn.
Hún reyndist börnum okkar
vel og átti einstakt samband við
þau bæði. Var hún ætíð kölluð
„amma gull“. Þá nafnbót hlaut
hún vegna allra gullhringanna
og annars skarts sem hún ætíð
bar. Hún var tíður gestur á
heimili okkar á Bergstaða-
stræti er við bjuggum þar og
hún á Baldursgötu. Hún fylgdi
á eftir okkur þegar við fluttum
í Mosfellsbæ. Á heimili hennar
í Víðiteig var hún með nokkurs
konar listagallerí. Börnum okk-
ar þótti gaman að hjóla til
ömmu gull og fá að gista í lista-
galleríinu.
Lissa var mikill dýravinur
og átti um ævina marga ketti,
hunda, hesta, hænur og endur.
Minnisstætt er þegar við tvö
reyndum að bjarga fuglsunga
sem fallið hafði úr hreiðri og
fótbrotnað. Við brugðum á það
ráð að spelka fótinn með tann-
stöngli. Hugmyndin var að
sjálfsögðu Lissu. Við tvö átt-
um svo saman margar and-
vökunætur yfir hundinum mín-
um honum Agra sem lenti í
bílslysi og þurfti að fara í erf-
iða aðgerð.
Lissa átti einstök samskipti
við kisuna sína hana Lói Ló.
Þær voru bestu vinkonur og
talaði Lissa alltaf um hana
eins og dóttur sína.
Komin á áttræðisaldur flaug
Lissa til Þýskalands og festi
kaup á húsbíl sem hún keyrði
til Noregs og sigldi heim með
á Norrænu. Hún gerðist með-
limur í félagi húsbílaeigenda.
Við vorum svo heppin að fara
með í tvær slíkar og auðvitað
var Lói Ló alltaf með í för.
Þegar Lissa bjó á Baldurs-
götunni gerði hún við sprung-
ur á bæði húsi sínu og bíl með
pappamassa og lími sem hún
blandaði saman af kostgæfni. Í
kjölfarið málaði hún mikið
listaverk utan um útidyrahurð-
ina á íbúðinni, fékk það að
prýða húsið til margra ára.
Þá er mér ansi minnisstætt
þegar við fórum til Lanzarote
um árið. Þar átti sér stað eitt
spaugilegasta atvik sem ég hef
orðið vitni að. Þegar skríðandi
kom kakkalakki á fína 5
stjörnu hótelinu okkar. Allir
fylltust hryllingi yfir kvik-
indinu, en ekki Lissa, hún
stökk til í miklum flýti, traðk-
aði á honum og drap á auga-
bragði.
Um tíma rak hún heimagist-
ingu. Gestir hennar létu þau
orð falla að þeir hefðu aldrei
upplifað aðra eins gestrisni og
þjónustu.
Lissa er án efa komin á
stóra sviðið á góðum stað og
vinnur þar fleiri leiksigra.
Kær kveðja, þinn tengda-
sonur
Ásgrímur Haukur Helgason.
Sú síðasta af börnum Matt-
hildar Kjartansdóttur og Guð-
brands Magnússonar hefur
flutt sig yfir um eftir níutíu
litrík ár. Mannvera sem var
frjáls andi og lét spennitreyju-
formúlur samfélags sinna tíma
ekki ráða lífi sínu.
Hún sagði mér og manni
mínum fyrir nokkrum árum að
hún hefði farið í leiklistina af
því að hún taldi sig ekki vita
þá hver hún væri. En þeir sem
hefðu séð hana sem símastúlk-
una í kvikmyndinni ’79 af
Stöðinni hefðu samt séð þann
frjálsa anda sem hún var og
hefði ekki getað verið það þar
sem hún var ef það hefði ekki
verið til staðar.
Svo lék hún á sviði, en ég sá
ekki öll þau leikrit sem hún
lék í. En ég vissi að hún fékk
lánaðan kjól frá mömmu fyrir
eitt hlutverkið og þá uppgötv-
aðist að lokum að mamma
hafði verið í kjólnum öfugum
með framhliðina á bakinu. Og
mikið var hlegið að því.
Árin liðu og mamma og
Lissa vörðu slatta af dögum
saman á hestbaki. Svo leið það
undir lok. Elsta dóttirin, hún
Hilda, fermdist tveim árum á
eftir mér, og ég var ráðin í að
leggja á henni hárið enda með
áhuga og eiginleika fyrir það
þá.
Stuttu eftir það tók hún þá
stóru ákvörðun að kúvenda lífi
sínu og kvæði í kross. Hún hafði
verið í bréfaskrifum við vin frá
æskuárunum og það var opnun
hennar fyrir nýju lífi í öðru
landi. Einu hjónabandi lokið og
annað samband í uppsiglingu.
Hún og dæturnar fluttu til
nýja mannsins í Noregi þar sem
tvær dætur bættust í hinn mikla
kvennahóp ættarinnar þó að við
búum ekki allar á Íslandi en er-
um dreifðar á milli Noregs,
Bandaríkjanna, Ástralíu þar
sem ég er, og svo með tvær á
Íslandi.
Þau fluttu svo til Bandaríkj-
anna eftir einhver ár í Noregi
og Lissa lærði röntgentækni og
sinnti dýrum með öllu öðru sem
hún tók sér fyrir hendur á
hverjum stað sem þau bjuggu á
í gegnum árin.
Svo veiktist Henrik og hún
flutti hann til Íslands þar sem
hann dó svo stuttu áður en ég
fór hingað til Ástralíu.
Eftir það átti hún einnig lit-
ríkt líf, opnaði kaffistofu á
Hellisheiðinni, fann sér nýjan fé-
laga og við tvær tengdumst svo
um tíma í síma í gegnum Skype
við að tala um atriði sem fylltu í
holur lífs á meðan hún var er-
lendis, atriði sem hún hafði ekki
vitað um, og var ánægð að fá
innsýn í.
Hún ráðlagði mér að verða
ekki níræð, því það væri ekki
gaman. Hún hafði víst skipulagt
brottför sína frá jarðlífinu vel til
að dæturnar lentu ekki í of
miklu og sársaukafullu uppgjöri.
Tilveran verður fátæklegri að
henni genginni. Hún var viss
fyrirmynd um að leyfa sér að
vera í takt við sitt eigið drif en
ekki fyrirframgerðar formúlur
annarra um hvað aðrir höfðu
álitið að konur ættu að vera og
gera.
Þessar þrjár systur, dætur
Guðbrands og Matthildar, voru
allar mjög ólíkar sem sýnir lit-
ríki sköpunar, og að við vitum
aldrei, hver né hvað kemur, eða
kannski ekki heldur allt um
þann sem fer, hver fer?
Matthildur Björnsdóttir.
Helga
Guðbrandsdóttir
✝ Hjördís Ryel
fæddist á Akureyri
4. febrúar 1928.
Hún lést á Rigsho-
spitalet í Kaup-
mannahöfn 10. jan-
úar 2020.
Foreldrar henn-
ar voru Gunnhildur
Andersdóttir Ryel
og Balduin Ryel,
kaupmaður á Akur-
eyri. Gunnhildur
fæddist í Pálmholti í Eyjafirði
25.7. 1894, d. í Reykjavík 12.6.
1987. Balduin Ryel fæddist í
Vordingborg í Danmörku 14.8.
1881, d. í Reykjavík 12.12. 1963.
Hjördís var yngst barna þeirra
hjóna. Systkini hennar eru: 1)
Herluf Ryel skipasmiður, f. 3.7.
mannahöfn. Kona hans Helga
Christine Aalling, f. 12.9. 1924,
d. 2017. Börn þeirra: Sólveig, f.
1952, Ásdís, f. 1952, Kjartan, f.
1955, d. 1990, Margrét, f. 1956.
Fyrir hjónaband átti hann dótt-
urina Gunnhildi, f. 1945. 4) Val-
borg Ryel snyrtifræðingur, f.
1.2. 1917, d. 29.7. 1957 á Ak-
ureyri. 5) Ottó Ryel hljóðfæra-
smiður, f. 1.6. 1921 á Akureyri,
d. 25.1. 2002 í Reykjavík.
Hjördís giftist 1954 Geir
Ólafssyni, skrifstofustjóra í
Kaupmannhöfn, f. 22.2. 1909, d.
24.8. 1998. Þau eignuðust einn
son, Björn Ryel Olafsson, f. 24.7.
1955, kírópraktor í Kaupmanna-
höfn.
Hjördís ólst upp á Akureyri
og gekk í barna- og unglinga-
skóla þar, hún menntaði sig sem
sjúkraliði og iðjuþjálfi í Kaup-
mannahöfn en þar bjó hún og
starfaði og rak heimili frá 1954.
Útför Hjördísar var gerð frá
Ordrup-kirkju í Kaupmanna-
höfn 16. janúar 2020.
1913 á Akureyri, d.
9.10. 1993 í Reykja-
vík. Kona hans var
Maria Erdmenger
frá Þýskalandi, f.
22.12. 1911, d.
30.12. 1990. Herluf
átti tvö börn fyrir
hjónaband, Steen
Frost Hansen, f.
1939, d. 1992, og
Vibeke Lichtman, f.
1940. 2) Erna Ryel
vefari, f. 8.8. 1914 á Akureyri, d.
24.5. 1974. Maður hennar var
Stefán Jónsson arkitekt, f.
16.10. 1913, d. 11.3. 1989. Sonur
þeirra Stefán Örn, f. 14.1. 1947.
3) Richardt Ryel stórkaup-
maður, f. 18.10. 1915 á Ak-
ureyri, d. 2.10. 1993 í Kaup-
Hjördís Ryel Olafsson, móður-
systir mín, Dísa frænka okkar á
milli, lést í Kaupmannahöfn 10.
janúar sl. tæpra 92 ára. Hún var
yngst systkina sinna og með
henni er þá gengin sú kynslóð,
börn afa míns og ömmu á Ak-
ureyri. Ég kom í heiminn á Ak-
ureyri skömmu fyrir miðja síð-
ustu öld, afi minn og amma höfðu
reist sér og sínum myndarlegt
steinhús í innbænum, heimtröðin
sveigði fram hjá kirkjunni sunn-
an við Nonnahúsið og þau köll-
uðu húsið Kirkjuhvol. Nú er
þarna Minjasafnið á Akureyri.
Hjördís hefur verið 6 ára þegar
þau fluttu inn í húsið með börnin
sín. Ég var á svipuðum aldri þeg-
ar ég var hjá þeim á sumrin.
Þetta var ævintýraheimur, trén
eins og í frumskógi, amma rækt-
aði kál og rótarávexti í brekk-
unum fyrir ofan, berin roðnuðu
undan sólinni á runnunum, fugl-
ar og hreiður í trjánum og leir-
urnar fyrir framan freistuðu
manns mjög til landvinninga.
Þetta er umhverfið sem ég man
eftir úr æsku og Dísa frænka er
órjúfanlegur hluti þess. Henni
fylgdi einhver sunnanblær, hlý
gola sem strauk um vangann.
Dillandi hlátur hennar og glað-
vær ástúð og umhyggja ekki
bara fyrir mér heldur systrum og
bræðrum og foreldrum og þeim
sem stóðu þeim næst, glæsileg
framkoma hennar og meðfædd
gestrisni og svolítil ráðsmennska
eru hluti minninganna frá þess-
um árum. Heimili þeirra var
gestkvæmt, margir áttu erindi til
þeirra, afi minn var danskur, rak
stóra verslun í miðbænum með
útibú víða fyrir norðan. Amma
var hálfnorsk, móðir hennar úr
Svarfaðardal, faðirinn frá Alge-
röy á vesturströnd Noregs,
bóndi í Pálmholti og sjómaður,
fórst í ofsaveðri á Eyjafirði. Móð-
ur hennar var þá boðið að koma
til Noregs með börnin sín en
amma varð eftir á Akureyri.
Þessi tenging fjölskyldunnar við
Noreg hefur alltaf verið sterk,
einkum hjá kynslóð Hjördísar og
er enn fyrir hendi. Amma var í
mörgum félögum í bænum, ekki
síst kvenfélaginu Framtíðinni,
þar sem margt var að gerast á
þessum árum. Það var reyndar
alltaf eitthvað að gerast á
Kirkjuhvoli, fólk að koma og
fara, skip að koma, ferðamenn og
frændfólk og með þessu fylgdist
maður milli þess sem eyfirsku
sumrin umluktu mann í sólskini
og laufskrúði og Dísa frænka var
hluti af öllum þessum ys og þys.
Hjördís giftist 1954 Geir
Ólafssyni sem hafði þá búið og
starfað í Danmörku um árabil.
Þau settust að í Kaupmannahöfn,
hún menntaði sig sem sjúkraliði
og iðjuþjálfi og vann í mörg ár á
elliheimilum og hjúkrunarheim-
ilum við umönnun og endurhæf-
ingu eldra fólks af þeirri um-
hyggju og alúð sem hún hafði
með sér úr foreldrahúsum. Þau
Geir eignuðust einkasoninn
Björn árið 1955. Hann er mennt-
aður kíropraktor og rekur stofu
á sínu sviði í Kaupmannahöfn.
Geir lést árið 1998 og eftir það
héldu þau mæðginin heimili sam-
an um margra ára skeið og var
alltaf einstaklega kært með
þeim.
Mér auðnaðist að hitta Dísu
frænku á níræðisafmæli hennar í
Kaupmannhöfn ásamt með eldri
syni mínum. Það var skemmti-
legt að hitta hana þar hressa og
glaða sem endranær, heyra sama
hláturinn aftur og rifja upp
gamla daga. Fyrir það og fyrir
minningarnar er ég henni þakk-
látur.
Stefán Örn Stefánsson.
Hjördís Ryel
Olafsson
Með harm í
hjarta setjum við
systurnar nokkrar
línur á blað til að
minnast elskulegrar móðursyst-
ur okkar Borghildar Stefáns-
dóttur sem lést fyrirvaralaust 10.
janúar síðastliðinn. Bogga, eins
og við ævinlega kölluðum hana,
var aðeins tveimur árum yngri
en móðir okkar og þó að við
þekkjum aðeins hluta af uppeld-
issögu þeirra systra vitum við að
kært var á milli þeirra og í raun
systkinanna allra, en þau voru
sjö talsins. Samgangur á milli
systkinanna var meiri þegar við
vorum krakkar. Við minnumst
spilakvöldanna með hlýhug þeg-
ar Bogga og Þórður komu í litla
eldhúsið á Sléttahrauni, en þá
spiluðu þau jafnan vist við for-
eldra okkar. Þá var mikið líf og
fjör og oft fékk borðið að finna
fyrir feitum slag. Það var mikið
hlegið og haft gaman þessi eft-
irminnilegu kvöld. Þegar foreldr-
ar okkar skildu hættu spila-
kvöldin, við urðum fullorðnar og
það var í okkar höndum að
rækta sambandið við fjölskyld-
Borghildur
Stefánsdóttir
✝ BorghildurStefánsdóttir
fæddist 23. febrúar
1942. Hún lést 10.
janúar 2020. Útför
Borghildar fór
fram 23. janúar
2020.
una. Við förum aldr-
ei of oft í heimsókn-
ir, svo mikið er víst,
en það er sárt að við
áttum okkur ekki á
því fyrr en fólkið
okkar kveður þessa
jarðvist. Þá vildum
við hafa gert betur.
En góðar minning-
ar lifa og þær getur
enginn tekið frá
okkur. Minningarn-
ar um Boggu móðursystur, fal-
legu stúlkuna á svarthvítu ljós-
myndunum í fjölskyldualbúminu,
sem vildi allt fyrir aðra gera.
Litla systir mömmu hverfur
aldrei úr huga okkar og mun
varðveitast í hjarta okkar að ei-
lífu.
Borghildur frá Akurholti, bjarta hefur
sál
og breiðan faðm sem verndaði – það
virtist aldrei mál.
Við eigum hlýjar minningar svo
máttugri en allt
er mætir hún í Sumarland sem aldrei
verður kalt.
Elsku Boggan var svo ljúf og vel af
Guði gerð
nú vermir okkur hugurinn, er blessum
hennar ferð .
Elsku Þórður, Stefanía, Rós-
björg, Sesselja, makar og börn,
megi almættið styrkja ykkur á
erfiðum tímum.
Sigríður, Kristín, Rósa
og Marta.