Morgunblaðið - 14.03.2020, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. MARS 2020
Varnir Ferðamenn margir hverjir, sem leið eiga um miðborgina, ganga með andlitsgrímur til að draga úr smithættu vegna kórónuveirunnar. Allur er varinn góður í þeim efnum.
Eggert
Kröftugt atvinnulíf
er grunnforsenda
þróttmikils efnahags
og fjölbreyttra at-
vinnutækifæra. Þau
opinberu kerfi sem við
byggjum samfélag
okkar á eru órjúf-
anlega tengd gang-
verki atvinnulífsins.
Menntun, heilbrigði og
velferð þjóðarinnar er
fjármögnuð með verð-
mætasköpun í fyrirtækjarekstri.
Því er mikilvægt að halda til haga.
Þegar heimsfaraldur ógnar at-
vinnurekstri ógnar hann um leið
þeim undirstöðum sem við byggjum
samfélag okkar á. Hann ógnar
störfum og afkomu
heimilanna.
Hagkerfið er sann-
arlega berskjaldað fyr-
ir þeim ytri áhrifum
sem COVID-19-
faraldurinn veldur.
Faraldurinn hefur
þegar, og mun óhjá-
kvæmilega áfram, hafa
bein áhrif á atvinnulíf í
borginni. Ríkisstjórnin
hefur þegar kynnt að-
gerðir til að bregðast
við efnahagslegum
áhrifum faraldursins.
Ekki er síður mikilvægt að sveit-
arfélög bregðist við.
Sveitarfélög vinna nú að innleið-
ingu heimsmarkmiða Sameinuðu
þjóðanna en áttunda heimsmark-
miðið snýr að góðri atvinnu og hag-
fyrirtæki verða fyrir tekjumissi
vegna faraldursins. Eftirspurn eftir
hvers kyns vöru og þjónustu mun
að líkindum dragast tímabundið
saman. Fólk heldur að sér höndum.
Þegar fyrirtæki verða fyrir svo
skyndilegum tekjumissi er fyrirséð
að forsvarsmenn reyni til þrautar
að draga úr útgjöldum. Einhverjum
reynist jafnvel nauðsynlegt að
grípa til uppsagna. Í svo krefjandi
rekstrarumhverfi er mikilvægt að
Reykjavíkurborg leggi sitt á vog-
arskálarnar. Tryggja þarf aukið
svigrúm svo ráða megi fram úr
rekstrarerfiðleikum og draga úr
uppsögnum.
Á borgarstjórnarfundi næsta
þriðjudag mun Sjálfstæðisflokkur
leggja til einfaldar aðgerðir sem
miða að bættu rekstrarumhverfi á
krefjandi tímum. Fasteignaskattar
á atvinnuhúsnæði verði lækkaðir,
gjaldskrár dótturfyrirtækja og
fagsviða verði lækkaðar, gjald-
frestir lengdir og aukinn kraftur
settur í opinberar framkvæmdir.
Sérstök áhersla verði á viðhalds-
verkefni, en viðhaldi skólahúsnæðis
og annarra innviða hefur verið illa
sinnt síðastliðin 12 ár. Jafnframt
verði á síðari stigum ráðist í mark-
aðsátak til stuðnings ferðaþjónustu
í borginni.
Aðgerðirnar miða að því að tak-
marka það ófyrirséða tjón sem far-
aldurinn getur valdið atvinnulífi í
borginni, vernda störf og afkomu
heimilanna og tryggja hagstæð skil-
yrði til viðspyrnu og endurreisnar –
til hagsbóta fyrir okkur öll.
Eftir Hildi
Björnsdóttur » Við verðum að tak-
marka ófyrirséð tjón
á atvinnulífi, vernda
störf og afkomu heim-
ilanna og tryggja hag-
stæð skilyrði til við-
spyrnu og endurreisnar.
Hildur
Björnsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi.
hildurb@reykjavik.is
Verndum störf í borginni
vexti. Þar segir að stuðla skuli að
viðvarandi sjálfbærum hagvexti og
arðbærum og mannsæmandi at-
vinnutækifærum fyrir alla. Tryggja
þurfi að þróttmikill efnahagur
gagnist öllum þjóðfélagsþegnum, að
hagvöxtur auki hagsæld lands-
manna og sú sýn speglist í stefnu-
mörkun í opinberum fjármálum.
Fyrirsjáanlega munu fjölmörg
Á vefsíðu mennta-
málaráðuneytisins er
frétt þess efnis að
menntamálaráðherrar
Íslands og Póllands
hafi undirritað yfirlýs-
ingu um samning til að
efla samstarf landanna
á sviði menntamála. Yf-
irlýsingin er sögð tákn-
ræn fyrir mikilvægi
samstarfs á sviði
menntamála og
áherslur mennta- og menningar-
málaráðherra í málefnum nemenda
af erlendum uppruna. Áhersla verð-
ur lögð á að nemendur af pólskum
uppruna hafi aðgang að menntun á
móðurmáli sínu og pólsk stjórnvöld
áforma að opna pólskuskóla á Ís-
landi.
Erfitt er að koma auga á að hvaða
leyti fyrirhugaður samningur ráð-
herranna snertir gagnkvæman hag
landanna. Fjöldi barna sem hafa
pólsku að upprunamáli býr á Íslandi
og gengur í íslenska skóla, en lítið er
um að íslenskumælandi börn alist
upp í Póllandi. Íslenskir skólar hafa
á síðustu tveimur áratugum glímt við
það nýnæmi að kenna stórum hópum
barna sem hafa íslensku sem annað
mál (ÍSAT-nemendum)
og hafa öðlast dýrmæta
reynslu í því. Pólland er
hins vegar einsleitt
málsamfélag þar sem
lítið er um tvítyngi
meðal nemenda og lítil
reynsla þess vegna
meðal kennara í þeim
efnum. Af hálfu Íslands
virðist litið svo á að
áform pólskra stjórn-
valda muni stuðla að
hag og vellíðan ÍSAT-
nema og sé forsenda
þess að þeir geti lært
íslensku. Spyrja má hvort skyn-
samlegt sé fyrir íslenskt mennta-
kerfi að setja slíkt samstarf í forgang
þegar brýnni verkefni sitja á hak-
anum. Brýnasta þörf ÍSAT-nema er
að læra íslensku – þar eru nemar af
pólskum uppruna engin undantekn-
ing. Það er íslenskukunnátta sem
opnar þessum nemum leið inn í
menntun, störf og félagslíf á Íslandi
og veitir þeim jafnrétti á við aðra
þegna landsins. Pólskukennsla leiðir
til kunnáttu í pólsku, ekki íslensku.
Styrking upprunatungumála ÍSAT-
nema er verðugt verkefni en verður
ekki til þess að þeir læri íslensku. Þá
er rétt að hafa í huga að þótt börn af
pólskum uppruna séu stór hluti
ÍSAT-nema eru ÍSAT-nemar af öðr-
um uppruna ennþá stærri hópur.
Íslenskt skólakerfi stendur
frammi fyrir gríðarlegum vanda.
Síðan innflytjendur hófu að setjast
að á Íslandi í stórum stíl hefur ÍSAT-
nemendum stórfjölgað svo hratt að
skólar hafa ekki undan að bregðast
við. Margar rannsóknir hafa verið
gerðar á því hversu vel ÍSAT-
nemendum gengur að læra íslensku.
Þessar rannsóknir, sem notað hafa
ýmis mælitæki til að meta talað mál
og læsi, komast allar að sömu nið-
urstöðu: alltof stórum hópi ÍSAT-
nemenda gengur mjög illa að ná tök-
um á íslensku, eða allt að helmingi.
Þessi útkoma stenst ekki samanburð
við önnur lönd sem rannsökuð hafa
verið og þar sem börn ganga í skóla á
öðru tungumáli en þau tala heima
fyrir. Það að ganga í leikskóla og
skóla á Íslandi árum saman, eða allt
frá upphafi leikskóla til loka grunn-
skóla, nægir í alltof mörgum til-
fellum ekki til þess að nemendur
læri íslensku nógu vel til að eiga
raunhæfan möguleika á framhalds-
námi. Það á þó að vera sjálfsögð
krafa nemenda og foreldra að skólar
tryggi að slíkt sé hægt. Aðgangur
ÍSAT-unglinga að námi og störfum
er því stórskertur. Þetta þarf að laga
áður en hugað er að því að bæta við
tungumálum í skólakerfinu. Aukin
pólskukennsla er ekki lausn á þess-
um vanda, heldur getur hún aukið á
vandann með því að taka tíma sem
börn myndu annars nota til að læra
íslensku. Börn sem alast upp á Ís-
landi hafa fyrst og fremst þörf á að
læra íslensku.
Til að læra tungumál þarf fyrst og
fremst tíma og ástundun. Til að læra
íslensku þarf samneyti við fólk sem
talar íslensku, íslenskt námsefni og
skóla og tómstundir sem fara fram á
íslensku. Skólar og leikskólar verða
að hafa getu til að ráða til sín mennt-
aða kennara sem kenna nemendum á
íslensku. Þetta er sennilega brýn-
asta þörf íslenskra skóla. Við þetta
bætist að leysa þarf úr vanda barna
með sérþarfir vegna málþroskarösk-
unar, talgalla og annarra þroskafrá-
vika. Ef vandi skólanna er ekki lag-
aður myndast í landinu
minnihlutahópur barna sem eru
hluti af þjóðinni en hafa ekki haft
tækifæri til að læra þjóðtunguna
vegna skorts á skýrri stefnu og getu
skólanna til að framfylgja slíkri
stefnu. Slíkt leiðir til stéttaskipt-
ingar. Stuðningur við uppruna-
tungumál barnanna leysir ekki
þennan vanda. Það er gott að ÍSAT-
börn séu fær um að tala tungumál
foreldra sinna en það er ekki nauð-
synlegt til þau geti náð tökum á ís-
lensku. Tungumál geta lærst í hvaða
röð sem er. Góð íslenskukunnátta
getur allt eins vel orðið forsenda
þess að börn nái tökum á því tungu-
máli sem talað er á heimilum þeirra.
Sá mikli vandi sem íslenskt mennta-
kerfi stendur frammi fyrir er að sjá
til þess að nemendur læri íslensku.
Þegar því marki er náð má huga að
öðrum verkefnum sem eru góð og
gild en ekki jafnbrýn. Þegar að því
kemur að íslenskt skólakerfi getur
stutt við upprunatungumál nemenda
sinna ætti það að finna leiðir til að
styðja við mál allra ÍSAT-nemenda,
ekki einungis þeirra sem tala pólsku
heima.
Eftir Elínu Þöll
Þórðardóttur »Menntamálaráð-
herrar Íslands og
Póllands hafa undirritað
yfirlýsingu um pólsku-
kennslu á Íslandi.
Brýnna er að efla
íslenskukennslu í
íslenskum skólum.
Dr. Elín Þöll
Þórðardóttir
Höfundur er prófessor í talmeina-
fræði við McGill-háskóla í Kanada,
fræðimaður við ReykjavíkurAkadem-
íuna og stundakennari við HÍ.
Hún hefur birt fjölda fræðigreina
um máltöku tvítyngdra barna á
Íslandi og víðar.
Íslenskukennsla verður að hafa forgang