Hvöt - 16.03.1948, Blaðsíða 4

2
H V Ö T
þræða mánuð af mánuði með svo
vafasaman fróðleik að veganesti sem
félagatölu, fundarhöld, stjórnarstörf
og slíkt. í trausti þess, að það efni
verði læsilegra og lcannske líka fróð-
legra byrja ég söguna.
Það gckk einu sinni kreppa vfir
þetta land. Ef þið vitið ekki, li'vað
kreppa er, þá er hún þetta: Atvinnu-
leysi og allsleysi. — Þetta gerðist
þegar mörg ykkar, sem nú stundið
nám í skólum, voruð lítil, og sum
ekki einu sinni fædd, — eða um
1930 og upp úr því. — Hvort sem
það var nú atvinnuleysið, örbirgðin
eða bjargálnaleysið, — livað sem
það nú var, þá fóru ýmsir að stinga
saman nefjum um það, að uauðsyn
bæri til að innræta fólkinu í skól-
unum skynsamlegra lif. — Og ]>að
voru vitrir menn og' fyrirmenn, sem
þetta mæltu. „Ef fólkið í skólunum
lærirnð fara skynsamlega með fjár-
muni sína, heilsu og gáfur, þá lærir
öll þjóðin það,“ sögðu þeir.
Fólkið í skólunum fór út um alll
land.. Það er.orðið lært og forfram-
að. Allir lita upp til þess og vilja
vera sem það. —
Allir vissu, að skólafólkið tók
fvrst upp á því að vilja vera fint til
fara. Og allir vildu þá vera finir til
fara.
Skólamenn lærðu að taka í nef-
ið. Og allir vildu taka i nefið.
Og þetta sögðu fullorðnu mennirn-
ir á fundum, og það var bókað í
fundarbækur. Þetta skrifuðu þeir í
blöðin, og menn lásu þetta, áður en
þeir fóru að liátta. Sumir gátu ekki
sofið fyrir því. Aðra dreymdi um
það. Og enn aðrir fóru með þetta
upp i skólana og töluðu um það þar.
Og þeir gerðu bezt.
Svo stofnuðu menn félög'. Fyrst í
einum skóla, þá í öðrum, og svo
áfram.
Menn kölluðu þau bindindisfélög
Og þannig hófst hindindið í skólun-
um.
Og hverju bundust menn svo?
Bindindi er dregið af sögninni
„að binda“, — og myndi þá nánast
þýða að binda sig til einlivers, —
leggja höft á sig, — fjötra sig.
Já, sér er nú hver félagsskapur-
inn mun einliver ef til vill segja.
Ekki nema það þó að láta fjötra sig,
hinda sig! Við eigum að vera frjáls.
Jú, vissulega. En ég var ekki búinn
að láta vkkur heyra, hvað átti að
bindast.
Það var óvitaskapurínn fyrst.
Allir menn eru meiri og minni
óvitar. En þeir gera líka langflestir
ekkerí til þess að binda óvitaskap-
inn.
Ef einhverjum væri sagt að
stökkva út í eld og honum dytti ckki
í hug að hugsa út í það, live mjög
liann kynni að brenna sig eða meiða,
— en stykki út í eldinn af einskæru
•fikti og forvitni, — þá yrði sá mað-
ur kallaður óviti i meira lagi, og
segja mætti, að honum veitti svei
mér ekki af því að ná honum i hönd
eða bindindi.
En svona voru til miklir óvitar í
skólunum á kreppuárunum upp úr
1930 og höfðu auðvitað verið til áð-
ur, og kannske þeir séu til enn.
Þar voru piltar og stúlkur, sem
vissu, að það gat verið varasamt og
ekki hættulaust að fá sér i staupinu.