Hvöt - 16.03.1948, Blaðsíða 8

6
»
H V Ö T
þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1916. —
Næstu tvö árin meðan bannið var
fullkomlega framkvæmt brá svo við,
að enginn Islendingur var settur í
fangelsi fyrir glæp. —- Hugsið vkk-
ur: Á tveimur áruin var enginn sett-
ur í fangelsi fyrir glæp! — En svo
var farið að slaka á banninu, fyrst
með lækna-undanþágunni svo-
nefndu. — Guðmundur Björnsson,
sem síðar varð landlæknir, skrifar
einhvers staðar um það, hvað sér
hefði Imykkt við, þegar hann sá,
hverjir höfðu mestan áhugann á því
að læknaundanþágan gengi fram á
alþingi. — í þinginu var þetla mál
lagt fram, svo sem það væri hið
mesta þjóðþrifa- og nauðsynjamál,
sem heilbrigði og heilsa meiri hluta
þjóðarinnar ylti á. -— En, segir
Guðm. þeir, sem fyltu áheyrenda-
palla þingsins, meðan umræður fóru
fram, voru úrættaðir drvkkjumenn
og aðrir, sem verst þoldu þurrar
kverkar. —■ Það var ekki áhuginn
fyrir heilbrigði þjóðarinnar, sem
rak þá þangað. — En læknaundan-
þágan var samþykkt á þinginu og
fyrsti flevgurinn rekinn í varnir
landsmanna gegn áfengisbölinu.
Og þeir áttu eftir að verða fleiri.
Árið 1923 settu Spánverjar það að
skilyrði fyrir þvi, að þeir keyplu af
okkur saltfisk, að við leyfðum inn-
flulning á léttum vínum til lands-
ins. — Og við treystumst ekki til að
hafna svo ósvífnri kröfu af ótta við
að tapa af viðskiptum. Var líka ó-
spart látið í veðri vaka af þeim, er
áhuga höfðu fyrir áfengisinnflutn-
ingnum, að þjóðin þyldi ekki slíkt
markaðstap og ætti því um það eitt
að velja að verða gjaldþrota eða
ganga að kröfum Spánverjans. —
Seinna hefur það reyndar komið í
ljós, að missir Spánar-markaðsins
var ríkinu ekki svo örlagaríkur, ef á
það hefði þá verið að hætta 1923. —
En hvað um það. Spánverjar fengu
sinum kröfum framgengt og íslenzk-
ir fangaverðir þurftu ekki að kvarta
um atvinnuleysi. Árið 1923 voru 12
menn settir í fangelsi fyrir glæpi.
Árið 1934 unnu andstæðingar
bindindisstefnunnar sigur í kosning-
um um bannmálið, og bannið var
afnumið. Það var gert 1. febrúar
1935. Það ár voru 70 menn settir.í
fangelsi fyrir glæpi.
En bindindismenn skólanna undu
því ekki, að 1. febrúar yrði dagur
ósigurs og undanhalds í samtökum
sínum. Þeir ákváðu því að gera
þann dag að allsherjar baráttudegi
fyrir áhugamálum sínum og hug-
sjónum. Og þeir fengu því fram-
gengt, að 1. febr. ár hvert leggja
ungir menn og eldri leið sína i skól-
ana til að ræða við æskuna þar um
málefni samlakanna. Og þar sem
þessir menn voru, þar brann ehlur-
inn. Prúðbúnir hittu þeir að máli
ráðherra, fræðslumálastjóra og
skólastjóra.— Þeir ræddu um á-
hugamál sín í tíma og ótíma. Og
þeim tókst að fá leyfi fræðsluyfir-
valdanna fyrir undanþágu frá
kennslu í öllum skólum rikisins 1.
febr. ár hvert frá því kl. 10 f. h. og
fram úr, en tímunum fyrir hádegi
skyldi varið til fræðslu um bindind-
ismál. —
Og á þessum heitu dögum ortu