Samtökin '78 - 30 ára Afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2008, Blaðsíða 82

hvað eigum við aö miða? Eru hinsegin bókmenntir bækur sem hinsegin
fólk skrifar, burtséð frá því hvort þær fjalla um hinsegin efni að einhverju
leyti? Eóa eru það bókmenntir sem lýsa hinsegin reynslu eða þar sem
samkynhneigðar persónur koma við sögu, sama þótt höfundurinn sé
gagnkynhneigöur? Ég held að maður þurfi ekkert endilega að vera gay til
að skrifa hinsegin bókmenntir. Hins vegar finnst mér oft hundleiðinlegt
að lesa „hinsegin lýsingar" eftir gagnkynhneigða höfunda af því þeir enda
iðulega með því að skrifa eitthvað sem er algjör klisja, þótt þeir séu mjög
vel meinandi í sjálfu sér. Stundum fæ ég algjöran bjánahroll bara yfir því
hvernig fjallað er um efnið, tii dæmis um aö koma út úr skápnum o.s.frv.
Efnistökin veröa oft svo lituð af pólítískri rétthugsun, og maður finnur að
höfundinum finnst þetta allt hálfvandræðalegt eða skrýtið.
Síðan er líka erfitt að fjalia um og skilgreina hinsegin bókmenntir í
íslensku samhengi af því að sagan okkar er svo stutt. Þetta eru eiginlega
ekki nema nokkrar bækur. Þess vegna er hætt við því að sýn okkar á
hlutina bjagist dálítiö. Var til dæmis bara svona hljótt um Elías Mar af
því hann var hinsegin? Það er fullt af skáldum frá svipuðum tíma sem
hafa fallið í gleymsku án þess að eiga það skilið, til dæmis Steinar
Sigurjónsson. Ekki var hann hommi. En það er auðvitað fullkomlega
skiljanlegt að sagan skuli ekki vera lengri en þetta. Hvaöa forsendur voru
svosem til að skapa hinsegin bókmenntir á íslandi á meðan hommar og
lesbíur þurftu hreinlega aö flýja land vegna fordóma?"
En hvað með mikilvægi hinsegin bókmennta í samfélaginu í heild? Skipta
þær máli?
„Já, þær skipta gríðarmiklu máli, ekki síst fyrir ungt fólk sem er að
velta þessum málum fyrir sér. Það þurfa að vera til bækur sem spegla
okkar veruleika eins og hann er. Ég veit t.d. að bókin mín er eitthvað
lesin í Menntaskólanum við Hamrahlíð, þar geta nemendur valið hana
í ákveðnum áföngum og það finnst mér alveg frábært. Það skiptir
gríðarlega miklu máli að ungu fólki finnist þetta vera eðlilegur hlutur.
Ef það hefur aðgang að hinsegin bókmenntum í skólakerfinu þá hjálpar
það við að kæfa fordómana. Það er nóg af áróðri úr hinni áttinni.
Fyrst einhverjir brjálaðir amerískir predikarar geta lagt undir sig heilu
drottningarviðtölin í Kastljósinu verðum við að nota okkar vopn á móti.
Annars er ég ekki frá því að ég hafi verið betri fulltrúi gegn fordómum
í garð samkynhneigðra áður en ég kom út úr skápnum sjálf. Ég hef
alltaf haldið þessu á lofti í eigin kennslu, fjallað um samkynhneigð sem
eðlilegan hlut og hvatt krakkana til að vera fordómalaus. Áður fyrr fannst
þeim ég sjá þetta frá þeirra sjónarhóli og þá var ég í allt öðru hlutverki, en
núna geta þau alveg eins sagt „Jájá, þú segir þetta bara af því að þú ert
sjálf samkynhneigð.““
Ingunn er þó ekki á því að hún hafi leitað mikið t smiðju hinsegin skálda
gegnum tíðina.
„Ég veit ekki hvort önnur „hinsegin" skáld hafa haft einhver sérstök áhrif
á mig í skáldskapnum. Kristín Ómarsdóttir hefur auðvitað áhrif af því hún
er svo mikill snillingur í því sem hún gerir, en ég er ekkert viss um að það
hafi neitt að gera með það að bækurnar hennar eru „hinsegin." Sama
máli gildir um Guðberg. Ég les fyrst og fremst bara alveg rosalega mikið
af bókum, helst, en ekki eingöngu, góðum bókum. En ég er mjög lítið að
spá í hvort þær eru hinsegin eða ekki.
En það er samt mjög gott að hafa aðgang að þeim bókum sem maður
þarf á að halda, af hvaða toga sem þær eru. Bókasafn Samtakanna '78
er til dæmis alveg frábært. Ég kom þangað fljótiega eftir að ég kom út
úr skápnum og fannst merkilegt að sjá allar þessar endalausu hillur af
bókum um hinsegin málefni, miklu meira en mér hafði nokkurn tímann
dottió í hug að væri til. Þarna var maður að afgreiða og ég vatt mér að
honum og spurði hvort hann ætti einhverjar bækur fyrir konur sem væru
orðnar fullorðnar þegar þær koma út út skápnum. Hann hallaði sér aftur í
stólnum og jánkaði íbygginn, og teygði sig beint í bók sem heitir „Women
Coming Out in Later Life" eða eitthvað í þá átt. Þetta fannst mér magnað,
ég man að ég hugsaði: „Vá, það eru í alvörunni til bækur um allt!“ Hún
gagnaðist mér nú reyndar ekkert sérstaklega vel af því hún var einum of
mikið sniðin að amerísku samfélagi og speglaði ekki þann veruieika sem
ég stóð frammi fyrir. En bókasafnið er óskaplega merkilegt fyrirbæri engu
að síður."
Hvað með þín eigin verk - eru þau hinsegin?
„Ég spái eiginlega voðalega lítið í það. Ég kom út svo seint, ég var orðin
32ja ára þannig að fyrir mér var þetta allt öðruvísi reynsia en ef ég hefði
t.d. komið út þegar ég var tólf eða þrettán ára. Þetta snýr í sjálfu sér
ekki veruleikanum við nema upp að vissu marki. Það að vera lesbía er
bara hluti af mínu ídentíteti, ég fer t.d. ekki út og næ mér í splunkunýjan
vinahóp bara af því ég er komin út úr skápnum. Þetta er ekkert svo mikió
mál.
Ég vil heldur ekki lenda í því að vera flokkuð einhvernveginn „sér" bara
útafþví að ég er hinsegin. Ég vil að fólk lesi bækurnar mínar bara sem
bókmenntir, en ekki sem „hinsegin bókmenntir." Það sjðnarhorn er svo
þröngt og afmarkandi. Núna ertil dæmis væntanleg eftir mig Ijóðabók
sem inniheldur bæði gömul og ný Ijóð. Elstu Ijóðin eru ort áður en ég
kom út úr skápnum, þegar ég átti kærasta og þau eru ort til hans. í nýrri
Ijóðunum yrki ég síðan til konunnar minnar. Svo þetta „hinsegin" hugtak
er mjög fljótandi stærð í mínum skáldskap og á bara stundum við.“
Ég spyr Ingunni hvort það hafi tekið á að skrifa Guðlausa menn. Ljóðin
eru jú óvenju hreinskilin enda snúast flest þeirra um áhrifaríka atburði og
tilfinningaþrungið lífsuppgjör.
„Ég veit það ekki, jú að vissu leyti. Ég gekk auðvitað nærri mér með
þessum Ijóðum en samt ekkert nær mér en ég vildi sjálf. Síðan er þetta
auðvitað líka skáldskapur í bland, það er ekki allt satt sem stendur í
Ijóðunum mínum. Stundum þarf maður að fella fjórar persónur saman í
eina, eða tvo atburói í einn. En ég veit að margir standa í þeirri meiningu
að allt í bókinni sé satt, af því hvað viðfangsefnið er persónulegt.
Hvatinn að bókinni var sá að amma mín dó, og það var mjög erfitt. Ég
kveið því eiginlega mest hvað fólkið sem stendur mér næst myndi segja.
Sumt fólk var alveg gáttað á því hvað ég væri opinská og hafði áhyggjur
af því hvaða áhrif það hefði á fjölskyldu mína. í bókinni yrki égtil dæmis
á mjög hreinskilinn hátt um hjónaband bróður míns, og ég var stundum
spurð: „Talar bróðir þinn ennþá við þig?“ En fjölskylda mín var mjög sátt
við Ijóðin, og það var í rauninni það eina sem skipti mig máli. Ekki síður
sum eldri skyldmenni mín, t.d. systir ömmu. Mérfannst það gott. Annars
skiptir það mig ekki miklu máli hvað fólk úti í bæ hugsar um mig, meðan
það hefur ánægju af að lesa það sem ég skrifa.“
82