Fjölrit RALA - 15.11.1981, Side 47

41
þessara ralklu rannsókna er sú að elnungis fáir stofnar hafi þá
eiginleika að rétt sé að mæla með notkun þeirra í Islenskri
ræktun. Þessir stofnar sem eru að mörgu leyti ágætir þykja þó
skorta nokkuð í vetrarþolni. Þannig vill það þvl fara svo að
sáðgrös hverfa ti.ltölulega fljótt úr nýræktinni en rýrari grös
eða illgresi taka sess þeirra um lengri eða skemmri tíma.
Það hefur þvl jafnan verið markmið grasakynbóta að þróa
stofna grasa sem sameini aukið vetrarþol og góða uppskeru.
Efnivið til kynbótastarfsins hefur löngum verið aflað í
gróðurhverfum þar sem uppskera virðist mikil og vetrarþol
gott. Dæmi um slík grððurhverfi eru gömlu túnin sem aldrei
hefur verið sáð til og sem jafnan standa sig betur 1 kalárum
en nýræktirnar. Puglaeyjar er dæmi um annað gróðurhverfi þar
sem frjósemi er oft mikil en einnig er safnað á örfoka svæðum
í leit að heppilegum uppgræðslustofnum.
Allmargir íslenskir stofnar af vallarsveifgrasi og
túnvingli eru nú 1 frærækt og 1 stofnatilraunum og gefa gðða
raun.
Samhliða leit á uppskerumiklum plöntum er nauðsynlegt að
rannsaka erfðasvörun plöntuhópa við breytileika 1 umhverfi
þeirra. Hvernig lltur sú planta út sem þrðast 1 gömlu túni,
fuglaeyju og á sandöldu og hver er erfðabreytileiki innan
tegundarinnar á þessum mismunandi vaxtarstöðum. Sllkar
rannsðknir auðvelda leit að réttri gerð grasa til tiltekinna
nota og eykur jafnframt skilning á áhrifum meðferðar túna,
t.d. sláttutlma og belt, á útlitsgerð grasa og
tegundasamsetningu 1 túnunum.
Þetta leiðir slðan af sér að tiltekinn grasstofn þarf að
meðhöndla 1 samræmi við eðlisgerð hans eigi hámarksuppskera að
nást.
A árinu 1980 lauk umfangsmikilli grasasöfnum 1 tveimur
verkefnum á fjðrum algengustu grösum í gömlum Islenskum túnum
sem lýtur að könnun á áhrifum umhverfis á útlit og
erfðabreytileika þessarra tegunda. Þessar tegundir eru
túnvlngull, llngresi, vallarsveifgras og snarrðt. Unnið er að
uppgjöri og birtingu.
Auk tilrauna með stofna sem hægt er að kaupa á erlendum
markaði er einnig safnað bæði fræi og plöntum vlða erlendis að
til reynslu hér. Oftast er þessa fræs aflað með samböndum við
jurtakynbótamenn erlendis. Oft eru þá skoðaðar tegundir sem af
einni ástæðu eða annarri eru forvitnilegar til prófunar hér.
Dæmi um þetta er grasið berlngspuntur (Deschampsia
berlngensis) sem var í athugun 1 Alaska. Þessi tegund er mjög
athyglisverð hér og hafa niðurstöður bæði úr túnræktar og
uppgræðslutilraunum leitt til töluverðrar fræræktar.
A Suður-Grænlandi var safnað túnvingli og
vallarsveifgrasl úr gömlum túnum sem hafa verið óhreyfð frá
tlmum Islenskrar búsetu þar. Plöntuhðpar frá
S-Grænlandi(60-6l) eru mjög athyglisverðir vegna suðlægrar
legu landsins miðað við Island, en jafnframt mjög harðra og
umhleypingasamra vetra. Flutningur suðlægra stofna norður er
reyndur vlða um heim tl.1 að auka uppskeru en sú aukning er þá
oftast þvl gjaldi greidd að vetrarþol minnkar.
Vallarfoxgras er elna grastegundin sem sáð er til 1
nokkrum mæll sem ekki er til 1 náttúrulegu gróðurlendi