Rit Búvísindadeildar - 01.07.1992, Qupperneq 25

þess að farið var að flytja inn og framleiða innanlands mykjuskóflur (ámoksturs-
tæki) og mykjusnigla. Haugsuga var fyrst reynd hjá Verkfæranefnd ríkisins árið
1964. En árið 1968 fóru verslanir að auglýsa þær til sölu. Þeirra var orðin þörf
vegna þess að menn voru hættir að aðskilja saur og þvag i áburðargeymslunum
við fjós og sumstaðar voru komnir ristafiórar. Um svipað leiti var farið að selja
mykjudælur, sem í upphafi reyndust illa. Gæði dælanna jókst með árunum og
farið var að byggja sérstaka dælubrunna við haughús í kringum 1975. Þessi
tæknibreyting varð vegna þess að við störf í fjósum fór vatn auknum mæli saman
við mykjuna. Þetta varð til þess að menn lentu í hálfgerðum vandræðum með
sauða- eða hrossatað. Við útakstur úr fjár- og hesthúsum eru því víða notuð eldri
tækni.
Þegar nú eru byggð ný fjós þá eru haughúsin höfð alveg lokuð og notaðar
mykjudælur til að dæla upp úr þeim. Víða eru notaðir eru stórir lokaðir
mykjudreifarar sem taka mikið magn af mykju og eru því mjög þungir. Að
sjálfsögðu þarf stórar vélar til að draga deifarana. Margir hafa áhyggjur af því að
þungu tækin skemmi tún.
Löggjöf mn búfjáráburð.
Árið 1923 voru sett jarðræktarlög þar sem sérstakur styrkur var veittur fyrir
hvert dagsverk sem unnið var við gerð áburðarhúsa. í lögunum var gert ráð fyrir
að styrkja dagsverk sem unnið var við smíði áburðarhúsa með kr. 1,50 og að það
færu 4 - 5 dagsverk í að byggja hvern rúmmetra í húsunum (Sigurður Sigurðsson,
1926). Ákvæði um ríkisstyrk til gerðar áburðarhúsa hefur staðið í lögum fram á
þennan dag. Það er enginn vafi á því að þessi ákvæði urðu til að örva byggingu
áburðarhúsa á sinni tíð bæði við fjós og undir fjárhúsum.
í reglugerð um mjólk og mjólkurvörur frá því 1987 segir að haughús skuli
vera við hvert fjós. Þaðan á ekki að berast óþefur inn í mjólkurhús. Umhverfi
þess á að vera þrifalegt og það má ekki standa nær vatnsbóli en 100 m.
Haughúsið á að tæma reglulega.
í reglugerð um loðdýrarækt frá 1982 stendur: "Saur og úrgang skal fjarlægja
það oft að ekki valdi raka eða ólofti. Úrgang skal geyma í sérstökum, steyptum
þróm nema honum sé strax ekið í flög eða á völl." í sömu reglugerð er ákvæði um
fjarlægö loðdýrabúa frá íbúðarhúsum.
Á íslandi eru ekki öllu fleiri ákvæði um búfjáráburð sem fellur til í húsum
og verður að aka út. í ýmsum nálægum löndum er mun meira bundið í lögum
um búfjáráburð. Auðvitað er þetta vegna þess að í þeim löndum sem við berum
okkur helst saman við er þéttbýlið miklu meira. í grein eftir Friðrik Pálmason o.fl.
19