Rit Búvísindadeildar - 01.07.1992, Síða 56

Aukin áhersla á mengunarvarnir t.d. hvenær má bera búfjáráburð á og
búfjáráburður geymdur í haughúsum til að forðast mengun af hans völdum.
Búfj áráburðarskammtar
Ef skoðuð er þróun ráðlagðra skammta af búfjáráhurði kemur í ljós, að
ráðlagt áburðarmagn hefur verið nokkuð stöðugt þessa öld. Þeir Torfi Bjarnason
í Ólafsdal (Guðmundur Jónsson, 1942) og Sigurður Sigurðsson ráöunautur
(Sigurður Sigurðsson ,1920) töldu meðaláburðarskammt vera 15 kerruhlöss á
dagsláttu eða 15 x 300 kg = 4500 kg á dagsláttu sem gefur u.þ.b. 3 x 45 =
13.500 kg eða 13 1/2 tonn á ha. í Vasahandbók bænda 1951 (Ólafur Jónsson,
1958) er meðalskammtur af haug talinn 25 tonn og sauðataði 12 tonn á ha. Og
í Handbók bænda 1992 (Óttar Geirsson, (1992) er reiknað með 20 tonnum á ha
af kúamykju og 15 tonnum af sauðataði, sem er þó tekið sem dæmi um það hve
mikið þurfi að nota af tilbúnum áburði með búfjáráburðinum fremur en þar sé um
ráðlagðan maðaláburðarskammt að ræða.
Nú á tímum er ráðlagt magn búfjáráburðar yfirleitt miðað við það efni sem
hlutfallslega mest er af í honum miðað við árlega þörf gróðurs, þ.e.a.s. kalí en
síðan eru hinum efnunum þ.e. köfnunarefni og fosfór bætt við í tilbúnum áburði
eftir þörfum. Stundum vilja menn líka bæta kalí í tilbúnum áburði við en þá getur
þurft að minnka búfjáráburðarskammtinn a.m.k. ef um kalíríkan jarðveg er að
ræða.
Áburðartíminn skal miðast við aðstæður á búinu og hvenær síst er hætta
á vatnsmengun af völdum búfjáráburðar, eða skemmdum af völdum umferðar en
síður af því hvenær búast má við bestri nýtingu áburðarefna í honum.
Magn búfjáráburðar
Þótt ekki hafi verið ýkja mikill munur á því hve mikið hefur verið borið á
hvern ha í ræktuðu landi, hefur heildarmagn búfjáráburðar breyst mikið á öldinni.
Kemur þar til breytingar á búfjáríjölda, lengri innistöðu tími og betri fóðrun. Ef
aðeins er tekið tilliti til breytinga á búfjáríjölda verður áburðarmagn sem hefði
getað verið tiltækt á landinu eins og fram kemur í efstu línu (A) í 1. töflu en í
annarri línu (B) er gert ráð fýrir minni áburði eftir grip á hverju ári fyrri hluta
aldarinnar. Notaðar eru tölur um búfjáifjölda (Arnór Sigurjónsson, 1970) og
áburðarmagn á innistöðu eftir Áburðarfræði þeirra Magnúsar Óskarssonar og
Matthíasar Eggertssonar (1991)
Ljóst er að fyrri hluta aldarinnar hefur búfjáráburður dugað á hlutfallslega
stærri hluta ræktaðs lands en síðar varð.
50