Rit Búvísindadeildar - 01.07.1992, Side 72

som kan gi mindre tap ved ammoniakkfordamping, som til domes stripespreiing
og nedfelling i eng. Institutt for landbruksokonomi sitt delprosjekt heiter "Privat-
og sam funnsokonomisk vurdering av behandling og bruk av husdyrgjodsel".
Statens forskingsstasjonar i landbruk (SFL) har særleg arbeidd med á
undersokje verknad av husdyrgjodsel pá plantevekst og jord. Dei siste ára er det
dessutan bygd fleire anlegg for máling av næringsavrenning i grofte- og
overflatevatn. Prosjektmed husdyrgjodsel er no i gang ved forskingsstasjonane
Apelsvoll, Fureneset, Kvithamar, Loken, Særheim og Vágemes.
Ved Norsk senter for okologisk landbruk, Tingvoll (NORS0K) vert det
arbeidd med kompostering av fast storfe- og sauegjodsel. Ogsá ved andre
institusjonar, som enkelte Fylkeslandbrukskontor, er det i gang prosjekt med
husdyrgjodsel. Ofte er desse prosjekta finansiert av miljomidlar, og foremálet er
meir retta mot rettleiing enn forsking.
Behandling av husdyrgjedsel
Kompostering av fast husdvrgiodsel. skilt laering, separering
Ved urindrenering og skilt lagring, eller ved separering avhusdyrgjodsel kan
urinen spreiast pá eng og den faste delen kan nyttast i áker. Men det kan vera
ein fordel at den faste gjodsla vert omsett ved kompostering for bruk. Gjodsla kan
verte meir eigna som jordbetringsmiddel og spreieeigenskapane vert og betre. Ved
NORS0K er det undersokt verknad pá komposteringsprosessen av tilsetjing av
knust halm til fast gjodsel av sau og storfe. Rapportane om dette arbeidet er ikkje
ferdige, men eit litteraturstudium om kompostering er publisert av Haga (1990).
Resultata av ei utvalsgransking om skilt lagring er omtala av Bjordal & Haga
(1991).
Foremálet med separering av husdyrgjodsel er á fá ein fast del som kan
torrkomposterast. For á oppná dette, má torrstoffinnhaldet vera hogare enn 20%.
Fleire gjodselseparatorar oppfyller ikkje dette kravet. Morken & Fjelldal (1991)
omtalar resultat frá utproving av ein norsk separator ved Institutt for tekniske fag,
NLH. Prinsippet er at ein skrue pressar den flytande delen av gjodsla gjennom
netting i sidene pá ein trommel. Torrstoffinnhaldet i den faste gjodsla er om lag
30%.
Vátkompostering av husdvreiodsel
I blautgjodsel dominerer anaerobe bakteriar og omsetjinga gá rseint. For á
fá i gang ein aerob prosess má ein tilfore luft med mekaniske luftemaskiner.
Omsetjinga vil sáleis gá raskare og temperaturen vil stige. Slik behandling vert
kalla vátkompostering. Eg vil her ikkje koma meir inn pá sjolve metoden, men
66