Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1980, Qupperneq 51

GRÓÐURBREYTINGAR í ÞJÓRSÁRDAL 49
gróið land, þ. e. a. s. með 100% þekju.
Hektarafjöldi hvers gróðurhverfis er síðan
margfaldaður með þeim ijölda nýtanlegra
fóðureininga, sem gróðurhverfið gefur af
sér á hektara (sjá 10. og 11. töflu).
Nýtanlegar fóðureiningar er sá hluti
heildaruppskerunnar, sem talið er óhætt
að fjarlægja með beit án þess að valda tjóni
á gróðurlendinu. Miðað er við, að óhætt sé
að fjarlægja með beit 50% af uppskeru
bestu beitarplantna, en tilsvarandi minna
af öðrum. Pað er því hlutfallið góðar/lé-
legar beitarplöntur, sem ákvarða, hve
mikið af heildaruppskerunni er nýtan-
legur, svo að um hóflega beit sé að ræða.
Hvert ærgildi (ær rneð 1,3 lömbum)
þarf 2,13 fóðureiningar (fe) á dag til vaxt-
ar og viðhalds að sumrinu samkvæmt
rannsóknum Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins. Miðað er við, að ærin vegi 50
kg, þegar henni er sleppt á beitilandið, og
að hún þyngist um 10 kg á beitartímanum,
sé hann miðaður við 90 daga. Lambapró-
sentan er áætluð 130, og gert er ráð fyrir,
að hvert lamb vegi 10 kg, þegar því er
sleppt, en þyngist um 25 kg á beitartím-
anum. (Gunnar Ólafsson, 1973).
Beitarþolið er síðan reiknað út á þann
hátt, að 2,13 fóðureiningum er deilt í
heildarfjölda nýtanlegra fóðureininga
svæðisins, en það gefur beitarþol í beitar-
dögum. Beitarþolsútreikningar fyrir
Þjórsárdal árin 1960 og 1977 eru sýndir
hér á eftir (13. tafla).
Beitarþol hefur meira en þrefaldast á
þessu 17 ára tímabili. Aúkningin er meiri
á láglendi en í hlíðum og fjöllum, umfram
allt vegna nýræktanna. Þær eru 190 ha. á
láglandi og 8 ha. ofan 200 m og gefa af sér
rúmlega 45.000 nýtanlegar fóðureiningar.
Sé ræktaða landinu sleppt 1977, eru nýt-
anlegar fóðureiningar í dalnum rúmlega
Kjarrlendi í Þjórsárdal.
Low birch in Pjórsárdalur.
Ljósmynd Yngvi Þór Loftsson.
Meigresi í Þjórsárdal.
Elymus arenarius in Pjórsárdal.
Ljósmynd Andres Arnalds
202.000 árið 1977, en voru tæplega 77.000
17 árum fyrr. Beitargildi elftingarný-
græðnanna er einnig mikið, en þær gefa af
sér 32775 nýtanlegar fóðureiningar á lág-
lendi. Fyrir ofan 200 m hæð hefur
aukningin orðið nærri þreföld, þrátt fyrir
það að sáning og áburðarnotkun hafi þar
verið óveruleg. Þarna kemur til, að gróð-
urfar með tilliti til beitar fer batnandi.
4