Börn og menning - 01.09.2007, Blaðsíða 5

Frá ritstjóra
3
Ágætu lesendur!
Sjálfsagt sjá allir sem skoða litríka forsíðu
þessa eintaks Barna og menningar að þar eru
nokkrar af persónunum úr sögum Astridar
Lindgren á fleygiferð. Reyndar er Astrid
sjálf líka á myndinni, hún stendur í dyrum
litla hússins og tekur é móti gestum í eigin
afmælisveislu, en Astrid fæddist í nóvember
1907 og hefðí því orðið hundrað ára um
þessar mundir. Af þessu tilefni eru í blaðinu
nokkrar greinar sem tengjast Astrid og hennar
verkum. Erna Erlingsdóttir skrifar um hlutverk
systkina í bókunum, Katrín Jakobsdóttir
skrifar um Kötubækurnar, sem eru minna
þekktar en flest önnur verk höfundarins,
Sigþrúður Gunnarsdóttir segir frá heimsókn
fjölskyldu á slóðir sænsku skéldkonunnar og
Guðrún Lára Pétursdóttir skrifar um bókina
Lif og fjör í Ólátagarði. En það er ekki bara
Astrid Lindgren sem á stórafmæli um þessar
mundir, fimmtíu árum é undan henni, f
nóvember 1857, fæddist á Möðruvöllum
í Hörgárdal höfundur Nonnabókanna,
Jón Sveinsson og minnist Björn Bjarnason
ráðherra hans með hlýlegum hætti í blaðinu.
Af öðru efni má nefna grein Hermanns
Stefánssonar um merkilegar bækur Jóns H.
Björnssonar um putalinginn Vippa, en þær
komu út fyrir mörgum áratugum. Umfjallanir
um nýlega útgefnar barnabækur eru á sínum
stað, leikrýni um tvær barnasýningar og
Þorgerður Jörundsdóttir rithöfundur og
myndskreytir segir frá því hvað það er sem
veitir henni innblástur. Einnig er í blaðinu
viðtal við Rúnar Helga Vignisson, þýðanda
og útgefanda, og að sjálfsögðu eru fastir
liðir á borð við Mér finnst ... og Pabbi les á
sínum stað.
Þegar hausthefti Barna og menningar
kemur út streyma nýjar jólabækur úr
prentvélunum. Þeirra á meðal eru auðvitað
bækur sem ætlaðar eru börnum, kannski
hafa aldrei verið gefnar út fleiri barnabækur
á íslandi en árið 2007. Þegar þetta er
skrifað eru fæstar nýju bókanna komnar
í búðir en ein barnabók hefur þó valdið
deilum. Það er bókin Tíu litlir negrastrákar,
sem margir fullorðnir kannast við úr eigin
æsku. Deilt hefur verið um hvort bókin sé
sakleysislegt barnakvæði, til þess fallið að
kenna smáfólkinu að telja, eða hvort í henni
sé að finna hreinræktað kynþáttahatur sem
eigi að halda frá börnum. Margir virðast ekki
íhuga úr hvaða sögulegum jarðvegi þessi
bók spratt. Verkið kom fyrst út áratugum
áður en t.a.m. svörtum Bandaríkjamönnum
voru veitt almenn mannréttindi á borð við
kosningarétt. Á þeim tíma höfðu (slendingar
tæpast haft nokkur kynni af hörundsdökku
fólki og áttu ekki eftir að kynnast því að
marki fyrr en löngu síðar. Sú sem þetta
skrifar fór til dæmis til Bandaríkjanna sem
barn árið 1975 og hafði þá aldrei séð svartan
mann. Foreldrar þeldökkra barna hafa ritað
bréf til leikskóla á höfuðborgarsvæðinu, þar
sem hvatt er til þess að barnabókin Tiu litlir
negrastrákar verði ekki lesin fyrir börnin
því efni og myndir bókarinnar séu særandi
og kyndi undir fordómum í garð svartra.
Á þeim tíma sem bókin um negrastrákana
tíu kom út fyrst skirrðust menn ekki við að
teikna hörundsdökka sem skrípamenni eða
hálfgerða apa og margir töldu þá illa gefna
og langt á eftir hvíta manninum á flestum
sviðum. En nú á fólk að vita betur. Því hvet
ég fullorðna til að hugsa sig um og vanda
valið þegar bækur fyrir börn eru keyptar eða
fengnar að láni á safninu.
Ég vona að lesendur geti átt notalega
skammdegisstund með hausthefti Barna og
menningar.
Þórdis Gisladóttir